“નંદ ઘેર આનંદ ભયો …જય કનૈયાલાલ કી” દ્વારકામાં શ્રીકૃષ્ણના જન્મોત્સવને વધાવા થનગનાટ

જન્માષ્ટમી એ બે શબ્દોથી બનેલો એક શબ્દ. જન્મ અને અષ્ટમી જેનો અર્થ થાય આઠમો જન્મ. જન્માષ્ટમી એ દિવસ છે જે દિવસે  હિન્દુ દેવતા કૃષ્ણના જન્મની ઉજવણી કરવામાં આવે  તે ભગવાન વિષ્ણુનો આઠમો અવતાર છે .

ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના જન્મ નિમિતે આ ઉજવણી કરાય છે.  જ્યારે વિશ્વભરમાંથી  અનેક સમુદાય એકઠા થાય છે અને કૃષ્ણ ભજન, ગીતો અને રાસ લીલાઓમાં લીન થાય છે. આ તહેવાર શ્રાવણ મહિનામાં ઉજવાય છે, કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી કૃષ્ણપક્ષના આઠ દિવસે આવે છે.તમામ સ્થળોએથી મથુરામાં જન્માષ્ટમીની ઉજવણી સૌથી અનોખી, યાદગાર અને ખૂબ જ શ્રેષ્ઠ થાય છે, કારણ કે મથુર, વૃંદાવનમાં  એ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણનું જન્મસ્થળ માનવામાં આવે છે, જ્યારે ગુજરાતના  દ્વારિકામાં પણ ઉજવાય આ તહેવાર ભવ્યાતી ભવ્ય રીતે .

ગુજરાતના દ્વારિકા વિષે થોડું :-

દ્વારકા, જેનો અર્થ ‘મોક્ષ (બારણું થી મોક્ષ)’ એ ગુજરાતનું એક પ્રખ્યાત શહેર છે. તેની સ્થાપના ભગવાન કૃષ્ણે તેમના મોટા ભાઈ બલરામ સાથે કરી હતી. આ શહેરને ગોલ્ડન સિટી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે દૈવી આર્કિટેક્ટ વિશ્વકર્મા દ્વારા બે દિવસમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. એવું કહેવામાં આવે છે કે આ શહેર હીરા અને સ્ફટિકથી બનેલું છે, જેમાં સોના, નીલમણિ અને અન્ય કિંમતી પત્થરોથી બનેલા મહેલો છે. તે લગભગ 100 વર્ષોથી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો વાસ હતો.

દ્વારિકાની જન્માષ્ટમી વિષે થોડું :

મુખ્ય દ્વારકાધીશ મંદિરમાં જન્માષ્ટમીની ઉજવણી ભારતમાં ખૂબ પ્રખ્યાત છે. જન્માષ્ટમી દરમિયાન દ્વારકા શહેરમાં ભારતભરમાંથી ભક્તો ઉમટે છે. જન્માષ્ટમીની ઉજવણી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના રોજિંદા અથવા ‘નિત્યક્રમ’ને અનુસરે છે. ધાર્મિક વિધિ અબોતી બ્રાહ્મણો દ્વારા કરવામાં આવે છે, જે હવે છેલ્લા ઘણા સદીઓથી આ વિધિ કરી રહેલા વિશેષ બ્રાહ્મણો છે.

કેવી રીતે થાય છે જન્માષ્ટમીમાં કૃષ્ણ જન્મની વિધિઓ :

જન્માષ્ટમીની પૂજા:

જન્માષ્ટમીઆ મહોત્સવ દિવસની શરૂઆત સવારે મંગળા આરતીથી થાય છે. મંગળા આરતી હંમેશાં સવારે 7 વાગ્યે કરવામાં આવે છે. ભગવાન કૃષ્ણને અર્પણ કરેલા ‘બંતા ભોગ’ (દૂધ અને દૂધના ઉત્પાદનો) ની શરૂઆત કરીને, તેના ચહેરાને પાણીથી સાફ કરીને, મૂર્તિના દાંત સાફ કર્યા. ત્યારબાદ ભક્તોને દિવસના પ્રથમ દર્શનની મંજૂરી આપવામાં આવે છે.

ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો અભિષેક અથવા સ્નાન:

ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને સવારે 8 થી 10 દરમિયાન પવિત્ર સ્નાન આપવામાં આવે છે અને ભક્તોને અભિષેક કરવાની તક મળે છે જે વર્ષમાં માત્ર બે વાર થાય છે. પંચામૃત (ગંગાજળ, ઘી, મધ, દહીં અને ખાંડનું મિશ્રણ) સાથે મંગળા આરતી પછી સ્નાન આપવામાં આવે છે.

ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ શૃંગાર:

સ્નાન કર્યા પછી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને કપડાં અને આભૂષણોથી શણગારવામાં આવે છે. ભગવાન પીતામ્બર રંગના કપડા પહેરે છે. અલંકારોમાં ચંદનમલા, વૈજંતીમાલા (માળા) અને સુપરીમાલા (સોપારીથી બનાવવામાં આવે છે) નો સમાવેશ થાય છે. શ્રી દ્વારકાધીશના ચહેરા પર મેકઅપ કરવામાં આવે છે અને તેઓ શંખ (શંખ), ડિસ્કસ (ચક્ર) થી પણ શોભે છે.

દર્શન અને શૃંગાર ભોગ:

શ્રી કૃષ્ણના શણગાર પછી, પડદાખોલી ભક્તિભાવથી ભગવાનના દર્શન કરવાની છૂટ  અપાય છે. આ ભગવાનને શૃંગાર ભોગ (મીઠાઇ) અર્પણ કરીને અનુસરે છે. આ સમય દરમિયાન, ફરીથી પડધા દોરવામાં આવે છે . શૃંગાર ભોગ મંદિર પરિસરમાં તૈયાર કરાવાય છે.

શયન ભોગ અને શયન આરતી:

સાંજની આરતી બાદ ભગવાનને ફરીથી મીઠાઇનો ભોગ ધરાવામાં આવે છે, આ દરમિયાન ભક્તોને ભગવાનના દર્શન કરવાની મંજૂરી નથી. અને ભગવાન દ્વારકાધીશનો શયનનો સમય થાય છે. રાત્રે સાડા દસ વાગ્યાની આસપાસ જન્માષ્ટમીની ઉજવણી દરમિયાન ભક્તો માટે ફરીથી દર્શન ખોલવામાં આવે છે.

ભગવાન દ્વારકાધીશનો શૃંગાર આ દિવસે સોના તેમજ હીરાના જેમાં પોખરાજ જેવા કીમતી દાગીનાથી કરાય છે.  રાત્રે 11 વાગ્યાની આસપાસ આ બને છે.  ત્યારે ભક્તો મંદિરના પ્રાંગણમાં તેમના પ્રિય ભગવાનની આતુરતાથી રાહ જોતા હોય છે અને ભજન ગાતા હોય છે. ભક્તો મધ્યરાત્રિના 12 વાગ્યે પ્રચંડ ઉત્સાહ અને આનંદથી ભગવાનનું સ્વાગત કરે છે. લગભગ બે કલાકની ઉજવણી બાદ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને મહાભોગ ધરવામાં આવે છે. બાલ ગોપાલ મૂર્તિઓએ સામાન્ય લોકોના દર્શન માટે મંદિર પરિસરમાં પારણામાં રાખ્યો હતો. આમ આખરે દ્વારકાધીશ મંદિરમાં જન્માષ્ટમીની ઉજવણી કઈક આવી રીતે ઉજવાય છે.