- સુપર 8 : આઠ વર્ષમાં યોજનાઓ સબંધિત કરાયેલા અનેક ફેરફારો સફળ રહ્યા
- પહેલાં ભ્રષ્ટાચારને કારણે કેન્દ્રએ આપેલી સહાયના એક રૂપિયામાંથી 85 પૈસા તો ગુમ થઈ જતા હતા, હવે પૂરેપૂરો એક રૂપિયો સીધો લાભાર્થીઓ સુધી પહોંચે છે
- વિવિધ યોજનાઓના લાભાર્થીઓની સૂચિમાંથી નવ કરોડથી વધુ અયોગ્ય નામો દૂર કરી દેશના રૂ.2.25 લાખ કરોડને ખોટા હાથમાં જતા અટકાવાયા
- વડાપ્રધાન કહે છે તેઓ 130 કરોડની સંખ્યા ધરાવતા મજબૂત ભારતીય પરિવારના સભ્ય અને તેમના ‘પ્રધાન સેવક’ છે
ભારતના 72 વર્ષના ઈતિહાસમાં પ્રથમ વખત વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તેમની સરકારના આઠ વર્ષના કાર્યકાળ દરમિયાન યોજનાઓ સબંધિત કરાયેલા અનેક ફેરફારો સફળ રહ્યા છે. જેમાં એક મહત્વનો નિર્ણય ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર છે. જે નિર્ણય એક છે પણ ફાયદા અનેક છે. પહેલાં ભ્રષ્ટાચારને કારણે કેન્દ્રએ આપેલી સહાયના એક રૂપિયામાંથી 85 પૈસા તો ગુમ થઈ જતા હતા, હવે પૂરેપૂરો એક રૂપિયો સીધો લાભાર્થીઓ સુધી પહોંચે છે.
મોદી સરકાર યોજના સંદર્ભે સરકારના કાર્ય પર લાભાર્થીઓનો પણ પ્રતિસાદ માંગી રહી છે, તેમને તેમની ફરિયાદો સ્પષ્ટ કરવા પ્રોત્સાહિત પણ કર્યા છે. આ દરમિયાન જ્યાં જ્યાં ખામીઓ સામે આવી છે. ત્યાં સુધારણા પણ કરવામાં આવ્યા છે. 31 મેના રોજ શિમલામાં આયોજિત ગરીબ કલ્યાણ સંમેલન, જ્યાં પીએમ મોદીએ તેમની સરકાર દ્વારા શરૂ કરાયેલી કલ્યાણકારી યોજનાઓના વિશાળ છત્રના લાભાર્થીઓ સાથે વાર્તાલાપ કર્યો, તે એક ઐતિહાસિક સીમાચિહ્નરૂપ ઘટના હતી. મોદીએ લદ્દાખ, કર્ણાટક, ત્રિપુરા, ગુજરાત અને બિહારના લાભાર્થીઓ સાથે વર્ચ્યુઅલ રીતે વાતચીત કરી અને સિરમૌરની એક મહિલા સાથે વાત કરી. પીએમએ લાભાર્થીઓને પૂછ્યું કે આ યોજનાઓએ તેમના જીવનમાં કેવી રીતે બદલાવ કર્યો છે અને શું તેમને લાભ મેળવવામાં કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો છે.
આ પ્રસંગે બોલતા, તેમણે કોંગ્રેસના નેતૃત્વ હેઠળના યુપીએ શાસન દરમિયાન કલ્યાણકારી યોજનાઓમાં પ્રચંડ ભ્રષ્ટાચાર અને ભત્રીજાવાદ તરફ ધ્યાન દોર્યું. “પહેલાં, ભ્રષ્ટાચારને કારણે દરેક રૂપિયાના 85 પૈસા ગુમ થઈ જતા હતા. હવે, લાભાર્થીઓ માટેના સમગ્ર નાણાં સીધા તેમના ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે, જેથી હવે ભ્રષ્ટાચારનો કોઈ અવકાશ રહ્યો નથી.
મોદીએ રેલીમાં જણાવ્યું હતું કે વિવિધ યોજનાઓના લાભાર્થીઓની સૂચિમાંથી નવ કરોડથી વધુ અયોગ્ય નામો દૂર કરવામાં આવ્યા છે જેથી સરકારે દેશના રૂ. 2.25 લાખ કરોડને ખોટા હાથમાં જતા અટકાવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે તેઓ પોતાને પીએમ નથી માનતા પરંતુ 130 કરોડ સભ્યોના પરિવારનો હિસ્સો માને છે. તેમણે કહ્યું, “જ્યારે હું ફાઇલ પર હસ્તાક્ષર કરું છું, ત્યારે હું પીએમ તરીકે કામ કરું છું. ફાઇલ થતાંની સાથે જ હું 130 કરોડ મજબૂત ભારતીય પરિવારનો સભ્ય બની જાઉં છું. હું તેમનો ’પ્રધાન સેવક’ છું.”
સર્વસમાવેશક વૃદ્ધિ, એટલે કે હરોળના છેલ્લા માણસ સુધી લાભ પહોંચાડી તેને સમાજની સાંપ્રત સ્થિતિમાં લાવવા, તે છેલ્લા આઠ વર્ષમાં સત્તામાં રહેલા મોદી સરકારનું ફોકસ રહ્યું છે. આ વ્યૂહરચનાનો મુખ્ય ભાગ કલ્યાણ યોજનાઓની એક શ્રુંખલા બનાવવાનો છે, સબસિડીવાળા ઘર, નળના પાણીનું જોડાણ, શૌચાલય, ગેસ કનેક્શન, સસ્તું રાશન, બાંયધરીકૃત રોજગાર અને કૃષિ માટે રોકડ સહાય, પીએમ આવાસ યોજના, પીએમ ઉજ્જવલા યોજના, જન ધન ખાતું, પીએમ કિસાન નિધિ યોજના, મુદ્રા લોન, પીએમ જીવન સુરક્ષા યોજના જેવી આ મુખ્ય યોજનાઓના અમલીકરણ પર વડા પ્રધાન કાર્યાલય દ્વારા નજીકથી દેખરેખ રાખવામાં આવે છે. તે કલ્યાણ પ્રત્યેના વલણમાં પરિવર્તન દર્શાવે છે. એક દાયકા કરતાં વધુ સમયથી, ભારત વિવિધ યોજનાઓ દ્વારા લોકોને આપવામાં આવતી હક તરીકે વિવિધ મૂળભૂત જરૂરિયાતો પર કાયદાઓ બનાવી રહ્યું છે, જેમ કે 100 દિવસની રોજગારની બાંયધરી આપતો કાયદો, શિક્ષણ મેળવવાનો અધિકાર, કાયદો, અને સંપાદિત જમીન માટે વળતર.
પીએમ મોદીએ ડીબીટી માટે જન ધન બેંક એકાઉન્ટ, આધાર અને મોબાઈલને પ્રોત્સાહન આપ્યું. વિવિધ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોને ભેગા કર્યા પછીના તાજેતરના ડેટા દર્શાવે છે કે 2021-22માં લગભગ રૂ. 6.18 લાખ કરોડ સીધા બેંક ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા હતા અથવા સમગ્ર દેશમાં લોકોને આપવામાં આવ્યા હતા.
સરકારી ડેટા અનુસાર, અગાઉના નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં લોકોને આપવામાં આવેલા રૂ. 5.52 લાખ કરોડ અને 2019-20માં રૂ. 3.8 લાખ કરોડથી વર્ષ 2021-22ની રકમ ખૂબ મોટી હતી. 2021-22માં ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર હેઠળ રેકોર્ડ 783 કરોડ વ્યવહારો થયા હતા, જે 2020-21માં 603 કરોડ વ્યવહારો અને 2019-20 નાણાકીય વર્ષમાં 438 કરોડ વ્યવહારો કરતાં ઘણો મોટો ઉછાળો છે. આ છેલ્લા બે વર્ષમાં વ્યવહારોની સંખ્યામાં લગભગ 79 ટકા વૃદ્ધિ સમાન છે.
નરેન્દ્ર મોદી સરકારે કોવિડ -19 રોગચાળા દરમિયાન દેશના લગભગ 80 કરોડ લોકોને મફત રાશન આપવા માટે 2020 માં પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના શરૂ કરી હતી, જે ડિબિટીમાં વધારો કરવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હોવાનું જણાય છે.
2021-22માં સૌથી વધુ 342 કરોડ વ્યવહારો પબ્લિક ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સ્કીમ હેઠળ હતા, જેમાં લોકોને 2.17 લાખ કરોડ રૂપિયાના લાભો ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા હતા. હાલમાં પીએમ-કિસાન, પીએમ-ડીબિટી-આધાર સહિત કેન્દ્ર સરકારની 313 યોજનાઓ પ્લેટફોર્મ પર છે. પીએમ મોદીએ આધુનિક ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કર્યો અને લાભોની વહેંચણીમાં નોકરશાહીની ભૂમિકા ઘટાડવા અને વચેટિયાઓને દૂર કરવા માટે જનભાગીદારી વધારી.
મોદી 2.0 હેઠળ કલ્યાણ નીતિની અસરકારકતા તે પ્રદેશમાં કેવી રીતે નેવિગેટ કરે છે અને ક્ષમતા નિર્માણમાં રોકાણ કરવાની રાજ્યની ઈચ્છા પર નિર્ભર રહેશે. ભારતને નવી યોજનાઓની જરૂર નથી; તેના બદલે તેને સ્પર્ધાત્મક સુખાકારી વ્યૂહરચનાઓ વચ્ચે એકત્રીકરણ અને સંતુલનની જરૂર છે. આ અધિકાર પ્રાપ્ત કરવા માટે કલ્યાણ રાજ્યમાં લોકોને અસરકારક હિસ્સેદારો બનાવીને રાજ્યની ક્ષમતામાં નોંધપાત્ર રોકાણની જરૂર પડશે. ગરીબ કલ્યાણ સંમેલન એ દિશામાં એક મોટું પગલું હતું.