આજની ખરાબ જીવનશૈલીને કારણે ડાયાબિટીસ એક સામાન્ય રોગ બની ગયો છે. અહીં જાણો, ડાયાબિટીસ પગ પર શું અસર કરે છે?
આજની ભાગદોડ અને અસંતુલિત જીવનશૈલીને કારણે ડાયાબિટીસ જેવા રોગો વધુને વધુ સામાન્ય બની રહ્યા છે. ખરાબ આહાર, શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ, અનિયમિત ઊંઘ અને તણાવ જેવા કારણોને લીધે, લોકો નાની ઉંમરે આ ક્રોનિક રોગનો ભોગ બની રહ્યા છે. એકવાર ડાયાબિટીસ થઈ જાય, તો તે જીવનભરની સમસ્યા બની જાય છે, જેને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી શકાતી નથી, પરંતુ તેને ચોક્કસપણે કંટ્રોલ કરી શકાય છે. ડાયાબિટીસની અસર ફક્ત બ્લડ સુગર લેવલ સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ તે ધીમે ધીમે શરીરના ઘણા ભાગોને અસર કરે છે, ખાસ કરીને પગને. આવી સ્થિતિમાં, લોકોના મનમાં વારંવાર પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે કે ડાયાબિટીસ પહેલા પગને કેમ અસર કરે છે? પગમાં સમસ્યાઓના લક્ષણો શું છે અને તેનાથી બચવા માટે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ? તો જાણો તે વિશે વધુ.
ડાયાબિટીસ અને પગ વચ્ચે શું સંબંધ છે?
જ્યારે શરીરમાં બ્લડ સુગરનું લેવલ સતત ઊંચું રહે છે, ત્યારે તે શરીરના જ્ઞાનતંતુઓ અને રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડે છે. પગમાં રક્ત પરિભ્રમણ નબળું પડવા લાગે છે અને જ્ઞાનતંતુઓને નુકસાન થાય છે એટલે કે જ્ઞાનતંતુઓમાં નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા બળતરા થવા લાગે છે. આને ‘ડાયાબિટીક ન્યુરોપથી’ કહેવામાં આવે છે. ડાયાબિટીસ ન્યુરોપથીને કારણે પગમાં દુખાવો, કળતર, અને બળતરા જેવી સમસ્યાઓ થવા લાગે છે. આ ઉપરાંત, જો પગમાં ઈજા કે કાપ હોય તો ઘા ઝડપથી રૂઝતો નથી અને ચેપ ફેલાવાનું જોખમ વધી જાય છે.
ડાયાબિટીસને કારણે પગની સમસ્યા ગંભીર કેમ બને છે?
ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકોને પગમાં દુખાવો કે ઈજા પણ થતી નથી. આનું કારણ એ છે કે તેમની ચેતા સુન્ન થઈ ગઈ હોય છે. આના કારણે, તેમને ખબર પણ નથી પડતી કે તેમને ક્યારે ઈજા થાય છે અને જ્યારે ઘા દેખાય છે, ત્યારે તે પહેલાથી જ ચેપગ્રસ્ત થઈ ચૂક્યો હોય છે. પગની સંભાળમાં બેદરકારીને કારણે આ સમસ્યા વધુ ગંભીર બની જાય છે.
ડાયાબિટીસને કારણે પગની સમસ્યાઓ
ન્યુરોપથી
આ સૌથી સામાન્ય સમસ્યા છે જેમાં દર્દીને પગમાં ઝણઝણાટ, નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા બળતરા થાય છે. કેટલાક દર્દીઓ રાત્રે વધુ પીડાય છે.
રક્ત પરિભ્રમણમાં ઘટાડો
હાઈ બ્લડ સુગર રક્તવાહિનીઓ સંકોચાઈ જાય છે, જેના કારણે પગમાં ઓક્સિજન અને પોષણનો પુરવઠો ઓછો થાય છે. ઘા કે ચેપ ઝડપથી રૂઝાઈ શકતો નથી.
પગમાં અલ્સર
એક નાનો કટ કે ફોલ્લો મોટા ઘામાં ફેરવાઈ શકે છે જેને ‘ડાયાબિટીક ફૂટ અલ્સર’ કહેવાય છે. સારવારમાં વિલંબને કારણે, આ ઘા સડવા લાગે છે.
ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ દરરોજ તેમના પગ તપાસવા જોઈએ. ભેજ રહિત મોજાં પહેરવા જોઈએ, ચુસ્ત જૂતા ટાળવા જોઈએ અને પગને સ્વચ્છ અને સૂકા રાખવા જોઈએ. જો તમને તમારા પગમાં કોઈ ઈજા, કટ કે ફોલ્લો દેખાય, તો તેને અવગણશો નહીં, તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લો.
પગ સ્વસ્થ રાખવા માટેની ટિપ્સ
નિયમિત દવા, ઇન્સ્યુલિન અને આહાર દ્વારા સુગરના લેવલને કંટ્રોલ કરો.
જો તમને કોઈ કટ, ઘા, સોજો અથવા રંગમાં ફેરફાર દેખાય, તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
તમારા પગને નવશેકા પાણીથી ધોઈ લો, ત્યારબાદ પગને સૂકવી લો અને મોઈશ્ચરાઈઝર લગાવો.
એવા જૂતા કે સેન્ડલ પહેરો જે તમારા પગ પર દબાણ ન લાવે. ફોલ્લા ટાળવા માટે ધીમે ધીમે નવા જૂતા પહેરો.
પગ માલિશ, કસરત અને યોગ જેમ કે તાડાસન, પધસ્તાસન રક્ત પરિભ્રમણને સુધારે છે.
