બજેટ 2023 : વિકાસ એકમાત્ર લક્ષ્યાંક
આઠ સરકારી ખાતર કંપનીઓના સૂચિત ખાનગીકરણને મુલતવી રખાયું, સરકાર આ કંપનીઓને પોતાના સંચાલનમાં રાખીને ખેડૂતોને મદદરૂપ બનશે
અબતક, નવી દિલ્હી : બજેટ 2023 મોદી સરકાર માટે અત્યંત મહત્વનું છે. કારણકે તેની સીધી અસર વર્ષ 2024ની ચૂંટણી ઉપર પડવાની છે. બીજી તરફ સર્વિસ સેક્ટર મંદ રહેવાની ભીતીએ સરકારે ખેતી ઉપર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. એટલે આ બજેટમાં ખેતી માટે રાહતના પટારા ખુલે તેવી પ્રબળ શક્યતા છે. જેની શરૂઆત બજેટ પૂર્વે જ થઇ ગઈ છે.
સરકારે આઠ સરકારી ખાતર કંપનીઓના સૂચિત ખાનગીકરણને મુલતવી રાખ્યું છે કારણ કે સરકાર આ કંપનીઓને પોતાના સંચાલનમાં રાખીને આયાત પર નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે સ્થાનિક ઉત્પાદનમાં વધારો કરવા માંગે છે.
આ નિર્ણય ગયા મહિને જાહેર સાહસો વિભાગ, ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ એન્ડ પબ્લિક એસેટ મેનેજમેન્ટ, આર્થિક બાબતોના વિભાગ અને ખાતર વિભાગના અધિકારીઓની હાજરીમાં એક બેઠકમાં લેવામાં આવ્યો હતો
નીતિ આયોગે અગાઉ વ્યૂહાત્મક વેચાણ માટે રાષ્ટ્રીય કેમિકલ્સ અને ફર્ટિલાઇઝર્સ અને નેશનલ ફર્ટિલાઇઝર્સ સહિત આઠ જાહેર ક્ષેત્રની ખાતર કંપનીઓની ઓળખ કરી હતી. જેનું ખાનગીકરણ કરવા અંગે વિચારણા ચાલી રહી હતી.
2024 સુધીમાં ખાતરની આયાતમાં 30 ટકાનો ઘટાડો કરવાનું લક્ષ્યાંક
સરકાર 2024 સુધીમાં આયાતમાં ઓછામાં ઓછો 30% ઘટાડો કરવા માટે યુરિયાના સ્થાનિક ઉત્પાદનને આક્રમક રીતે વિસ્તૃત કરવાની દરખાસ્ત કરી રહી છે. ગ્રીન એનર્જી ઉત્પાદનમાં તીવ્ર વધારો થવાની સંભાવના સાથે, સરકારને લાગે છે કે સ્થાનિક ઉત્પાદનમાં વધારો થઈ શકે છે. ભારતે એપ્રિલ-નવેમ્બર 2022માં 10.8 બિલિયન ડોલર મૂલ્યના ખાતરોની આયાત કરી હતી, જે એક વર્ષ અગાઉની સરખામણીમાં 63% વધુ છે.
ખાતરની આયાત અર્થતંત્ર ઉપર મોટું ભારણ
યુક્રેન-રશિયા સંઘર્ષ પછી આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવમાં ઉછાળો આવ્યો હોવાથી ખાતર સબસિડી બિલ નાણાકીય વર્ષ 2022 માં લગભગ બમણું થઈને 1.57 લાખ કરોડ થયું હતું જે નાણાકીય વર્ષ 2020 માં 83,000 કરોડ હતું. અર્થશાસ્ત્રીઓ અપેક્ષા રાખે છે કે નાણાકીય વર્ષ 2023 માં એકંદર ખાતર સબસિડી વધુ વધીને આશરે 2.5 લાખ કરોડ સુધી પહોંચશે.
સરકાર 2025 સુધીના ખાતરના નવા 5 પ્લાન્ટ શરૂ કરશે
કેન્દ્ર સરકાર ફર્ટિલાઈઝર કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડના ચાર પ્લાન્ટ તલચેર, રામાગુંડમ, ગોરખપુર અને સિંદરી ખાતે અને હિન્દુસ્તાન ફર્ટિલાઇઝર કોર્પોરેશન લિમિટેડના બરૌની પ્લાન્ટને પુનર્જીવિત કરવા પર પણ કામ કરી રહી છે. ખાતર મંત્રી મનસુખ માંડવિયાએ અગાઉ જણાવ્યું હતું કે, “અમે 2025 સુધીમાં આયાતી યુરિયા પરની નિર્ભરતાને સમાપ્ત કરવાનું લક્ષ્ય રાખીએ છીએ. પાંચ નવા પ્લાન્ટ ત્યાં સુધીમાં કાર્યરત થઈ જશે. નાણાકીય વર્ષ 22 માં યુરિયા સહિતના ખાતરોનું ભારતનું કુલ ઉત્પાદન 43.6 મિલિયન ટન હતું. કુલ ખાતરની આયાત 18.2 મિલિયન ટન હતી.
