ઇન્ટરેસ્ટિંગ વાત / આકાશ લાલ કે લીલું નહીં વાદળી જ કેમ દેખાય છે !!!
- પૃથ્વી પરથી આકાશ વાદળી દેખાય છે
- વાદળી કેમ દેખાય છે તેમાં તેની તરંગલંબાઇ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
- સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત સમયે આકાશ લાલ રંગનું દેખાય છે
આકાશ તરફ નજર કરીએ તો આમ એક અલગ જ ફીલિંગ અલગ જ વાઇબ આવે કે કાશ યાર આપણે પણ પક્ષી હોત આમ મસ્ત ઉડીને આખું આકાશની ચક્કર લગાવી આવીએ. વિચાર આવે કે કેવી અદભુત છે આ કુદરતની કળા એવું થાય કે એકી ટશે જોયા જ રાખીએ…આકાશ તરફ નજર કરતાં જ આપણે તેના સુંદર વાદળી રંગમાં ખોવાઈ જઈએ છીએ. એવું લાગે છે કે જાણે પૃથ્વી વાદળી ચાદરથી ઢંકાયેલી હોય. પરંતુ અવકાશમાંથી જોવામાં આવે ત્યારે આવું કંઈ દેખાતું નથી. તો પૃથ્વી પરથી આકાશ વાદળી કેમ દેખાય છે ? તે વાદળી દેખાય છે અને અન્ય કોઈ રંગ નથી તેનું કારણ શું છે?
આકાશ શબ્દ સાંભળતાની સાથે જ આપણી આંખો સામે વાદળી ચાદર દેખાય છે. પણ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આકાશ વાદળી કેમ છે? અને જ્યારે અવકાશમાંથી બધું કાળું દેખાય છે, તો પછી પૃથ્વી પરથી આકાશ વાદળી કેમ દેખાય છે?
આ પ્રશ્નનો જવાબ ખૂબ જ રસપ્રદ છે અને જો તમને વિજ્ઞાન (આકાશ રંગના તથ્યો) વાંચવા અથવા તેના વિશે જાણવાનો શોખ હોય, તો તમારે આ લેખ વાંચવો જ જોઈએ. ચાલો સમજીએ કે આકાશ વાદળી કેમ દેખાય છે.
સૂર્યપ્રકાશ અને રંગ
સૂર્યપ્રકાશ સફેદ દેખાય છે, પરંતુ વાસ્તવમાં તે સાત રંગો (વાયોલેટ, વાદળી, આકાશી વાદળી, લીલો, પીળો, નારંગી, લાલ) થી બનેલો છે, જેને આપણે સ્પેક્ટ્રમ કહીએ છીએ. જ્યારે આ પ્રકાશ પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તે હવાના અણુઓ અને ધૂળના કણો સાથે અથડાય છે, જેના કારણે પ્રકાશ ફેલાય છે.
રેલેનો સ્કેટરિંગ કાયદો
આકાશના વાદળી રંગનું મુખ્ય કારણ “રેલેનો સ્કેટરિંગ લો” છે. આ નિયમ મુજબ, વિવિધ રંગોના પ્રકાશનું વિખેરન તેમની તરંગલંબાઇ પર આધાર રાખે છે. ઓછી તરંગલંબાઇવાળા રંગો (જેમ કે વાદળી અને વાયોલેટ) વધુ ફેલાય છે, જ્યારે લાંબી તરંગલંબાઇવાળા રંગો (જેમ કે લાલ અને પીળો) ઓછા ફેલાય છે.
વાદળી તરંગલંબાઇ (લગભગ 450-495 નેનોમીટર) ખૂબ જ ટૂંકી હોવાથી, તે વાતાવરણમાં હાજર નાઇટ્રોજન અને ઓક્સિજન પરમાણુઓ સાથે અથડાય છે અને બધી દિશામાં વિખેરાઈ જાય છે. આ જ કારણ છે કે આપણે આકાશ વાદળી જોઈએ છીએ.
જાંબલીને બદલે વાદળી કેમ
એક પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે વાયોલેટ રંગની તરંગલંબાઇ વાદળી કરતા ઓછી હોય છે, તો પછી આકાશ જાંબલી કેમ દેખાતું નથી? આનું કારણ એ છે કે-
માનવ આંખો વાદળી રંગ પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ હોય છે, જ્યારે તેઓ વાયોલેટ રંગ ઓછો જોઈ શકે છે.
તેથી, વાયોલેટ રંગના વધુ વિખેરાઈ જવા છતાં, આપણે હજુ પણ આકાશ વાદળી જ જોઈએ છીએ.
સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત સમયે આકાશ લાલ કેમ દેખાય છે
સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત દરમિયાન, સૂર્ય કિરણોને વાતાવરણમાં વધુ અંતર કાપવું પડે છે. આ દરમિયાન, વાદળી અને ટૂંકી તરંગલંબાઇનો પ્રકાશ પહેલાથી જ વિખેરાઇ જાય છે અને ફક્ત લાંબી તરંગલંબાઇવાળા રંગો (લાલ, નારંગી) આપણી આંખો સુધી પહોંચી શકે છે. એટલા માટે સૂર્ય ઉગે છે અને આથમે છે ત્યારે આકાશ લાલ-નારંગી દેખાય છે.
