જાણો કેવી રીતે ભારતનાં અન્ય સ્થળોમાં ઉજવાય છે લોકપ્રિય રક્ષાબંધન નો પર્વ

બહેનાં ને ભાઈ કી કલાઈ પે પ્યાર બાંધા હૈ….

રક્ષાબંધન એટલે ભાઈ-બહેન નો અતૂટ બંધન.રક્ષાબંધન નો આ દિવસ ભાઈ-બહેન માટે ખૂબ ખાસ હોઈ છે. તે આ એક પ્રસંગ છે ભાઈ-બહેનો વચ્ચેનો પ્રેમ અને ફરજ જુએ છે હિંદુ કેલેન્ડરના શ્રાવણ મહિનામાં આવે છે જે ગ્રેગોરિયન કેલેન્ડરના ઓગસ્ટ મહિનાની સમકક્ષ છે. રક્ષાબંધનનો તહેવાર લોકો દ્વારા વિવિધ રીતે અને સ્વરૂપોમાં ઉજવવામાં આવે છે. ભારતના વિવિધ ભાગોમાં વસતા લોકો દ્વારા આ તહેવાર જુદી જુદી રીતે ઉજવવામાં આવે છે.

ભારત ના વિવિધ ભાગો માં ઉજવામાં આવતો રક્ષાબંધન નો પર્વ:

ઉત્તર ભારતમાં ઉજવાતો પર્વ:

આ પ્રસંગ ભારતના ઉત્તર ભાગોમાં મુખ્યત્વે ઉજવવામાં આવે છે જેમાં વિવિધ રાજ્યો જેવા કે હરિયાણા, પંજાબ, રાજસ્થાન, ઉત્તર પ્રદેશ અને અન્ય રાજ્યોના લોકોનો ડાયસ્પોરા છે.આ પર્વ માં  બહેન ભાઈ માટે ખાસ કરીને શણગારવામાં આવતી રાખડીઓ ખરીદવાનું શરૂ કરે છે તેઓ રંગીન દોરો, ચાંદીની રાખડીઓ, કડા, તાવીજ અને પુરુષોની કાંડા એસેસરીઝના રૂપમાં વિશેષ રાખડી શોધી કાઢે છે.

કુમાઉ પ્રદેશો ધરાવતા ઉત્તરાખંડ જેવા ભારતના ઉત્તરીય ભાગોમાં, આ પ્રસંગ ધડની આજુબાજુ પહેરવામાં આવતા “જનાઈ” થ્રેડોને બદલીને ઉજવવામાં આવે છે.

ભારતના જમ્મુ ક્ષેત્રમાં રક્ષાબંધનનો પ્રસંગ સંપૂર્ણ રીતે જુદી જુદી રીતે ઉજવવામાં આવે છે. તેની શરૂઆત પતંગ ઉડાન મહોત્સવથી થાય છે જે સ્થાનિકોની સક્રિય ભાગીદારીથી મુખ્ય તહેવારના એક મહિના પહેલા શરૂ થાય છે. લોકો વિવિધ પ્રકારના પતંગ ઉડાવે છે જે વિવિધ આકાર, રંગ અને ડિઝાઇનની હોય છે. આ પતંગો પણ લોકો દ્વારા ખાસ તાર વડે ઉડાડવામાં આવે છે.

લુમ્બા રાખી તરીકે ઓળખાતી વિશેષ રાખડીઓ બાંધવી – ઉપર જણાવ્યા મુજબ રક્ષાબંધનનો પ્રસંગ ભાઈ-બહેનના સંબંધથી આગળ વધ્યો છે અને હવે તે જુદા જુદા સંબંધોમાં પણ સક્રિય રીતે ઉજવવામાં આવે છે. રાજસ્થાની અને મારવાડી સમુદાયમાં, મહિલા તેમના ભાઈની પત્ની અથવા ભાભી (ભાભી) ની કાંડા પર રાખડી બાંધે છે. આ રિવાજ અનુસરવામાં આવે છે કારણ કે ભાઈની પત્ની તેમના ભાઈની સુખાકારી માટે જવાબદાર છે અને પરિવારનો એક ભાગ છે, તેમનું સુખાકારી આખા કુટુંબ માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે.

પૂર્વ ભારતમાં ઉજવાતો પર્વ :-

ભારતની બહુભાષીય સંસ્કૃતિમાં મોટા પાયે ભિન્નતાને કારણે, કોઈ ખાસ તહેવારની ઉજવણી તેમના પોતાના સ્વરૂપો અને અભિવ્યક્તિઓ લીધી છે. પશ્ચિમ બંગાળ અને ઓડિશાના ભાગોમાં, પ્રસંગને ઝુલન પૂર્ણિમા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે જ્યાં આ દિવસે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અને રાધાની પૂજા લોકો કરે છે. ત્યારબાદ બહેનો તેમના ભાઈઓની કાંડા પર સુંદર રાખડી બાંધે છે અને તેમના સારા સ્વાસ્થ્ય માટે ઇચ્છા. રાજકીય પક્ષો, મિત્રો, શાળાઓ,સામાન્ય રહેવાસીઓ, ઉચ્ચ વર્ગના લોકો અને અન્ય લોકો જેવા કે ઘણા મલ્ટીપલ સ્પેક્ટ્રમના લોકો આ પ્રસંગે સક્રિયપણે ભાગ લે છે ત્યાં આજુબાજુના શહેરોમાં આનંદ અને આનંદનો મૂડ છે.

ઉપરાંત, શાંતિ નિકેતનમાં “રાખી ઉત્સવ” ખૂબ પ્રખ્યાત છે જે નોબેલ વિજેતા રવીન્દ્રનાથ ટાગોર દ્વારા સ્થાપિત સંસ્થા હતી જ્યાં સાર્વત્રિક ભાઈચારોને પ્રોત્સાહન આપવા ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે.

દક્ષિણ ભારતમાં ઉજવાતો પર્વ:-

રક્ષાબંધનનો તહેવાર મહારાષ્ટ્ર અને અન્ય દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં નારાલી પૂર્ણીમાના રૂપમાં ઉજવવામાં આવે છે જ્યાં લોકો સમુદ્રની પૂજા કરે છે. માછીમારો સમુદાય સમુદ્રમાં ચાંડાણ તરીકે નાળિયેર સમુદ્રમાં ફેંકી દે છે. વળી, લોકો નાળિયેર આધારિત મીઠાઈઓ અને વાનગીઓનો વપરાશ કરે છે જે દરેક ઘરમાં રાંધવામાં આવે છે. બાદમાં ઉજવણીનો ભાગ સમુદ્રની પૂજા કર્યા પછી શરૂ કરવામાં આવે છે.

તમિલનાડુ અને કેરળ જેવા દક્ષિણના અન્ય રાજ્યોમાં, આ પ્રસંગ અવનિ અવિત્તમ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે જે શ્રાવણ મહિના દરમિયાન પૂર્ણ ચંદ્રની રાતે પડે છે. તહેવાર મુખ્યત્વે પરિવારના બધા પુરુષ સભ્યો માટે હોય છે. બ્રાહ્મણો આ દિવસે પાણીમાં ડૂબકી લે છે અને તેમના પાછલા બધા પાપોથી પ્રાયશ્ચિત પૂછે છે. ધાર્મિક વિધિના સમાપન પછી, આખા શરીરમાં પહેરવામાં આવેલો પવિત્ર થ્રેડ અથવા “જનૌઈ” નવા થ્રેડથી બદલાઈ જાય છે. તેઓ આ “થ્રેડ ચેન્જિંગ” સમારોહ દરમિયાન સારા કાર્યો કરવા વિશે પણ ઠરાવ કરે છે. વિદ્વાનો પણ “યજુર વેદ” વાંચવાની ભલામણ કરે છે જે આગામી 6 મહિના સુધી ચાલુ રહે છે.

પશ્ચિમ ભારતમાં ઉજવાતો પર્વ:-

ગુજરાત જેવા પશ્ચિમી રાજ્યોમાં રક્ષાબંધન નિમિત્તે “પાવિતોરોપન” નો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. મહિલાઓ શિવલિંગ પર જળ રેડતા અને અર્પણ કરી ભગવાન શિવની પૂજા કરે છે. તેઓ આ દિવસે મંદિરોની મુલાકાત લે છે અને તેમના પાછલા પાપો માટે ક્ષમા માંગે છે.

મધ્ય ભારતમાં ઉજવાતો પર્વ:-

આ પ્રદેશોમાં, આ પ્રસંગ “કજરી પૂર્ણિમા” ના નામે ઉજવવામાં આવે છે, જે ખેડુતો અને માતાઓનો ઉત્સવ છે. આ દિવસે, ખેડુતો તેમની જમીનની પૂજા કરે છે જ્યારે માતા તેમના પુત્રો સાથે વિશેષ પૂજા અર્ચના કરે છે. આ કાર્યક્રમ માટેની ઉજવણી મુખ્ય પ્રસંગના એક અઠવાડિયા પહેલા શરૂ થાય છે. ખેડૂતોની પત્નીઓ તેમના ખેતરોમાં જાય છે અને તેમના ખેતરોમાંથી થોડી માટી પાંદડામાં એકત્ર કરે છે. ત્યારબાદ આ માટી જવના દાણાથી વાવેતર કરવામાં આવે છે અને ઘરના ભાગમાં રાખવામાં આવે છે જે સારી રીતે સ્ક્રબ અને સજાવવામાં આવે છે. 7 દિવસ પૂરા થયા પછી, પુટ બહાર કાઢી અને મહિલાઓ દ્વારા તેમના પુત્રોની દીર્ધાયુષ્ય માટે પૂછતી પ્રાર્થનાની સાથે કૂવામાં અથવા નદીમાં ડૂબી જાય છે.