ખાદ્ય સુરક્ષાને લઈને વિશ્વ જોખમમાં, 22.20 કરોડ લોકોને પૂરતું ભોજન મળી રહ્યું નથી : યુનિસેફે જાહેર કર્યો અહેવાલ
વર્ષ 1960માં ભારતમાં ખાદ્ય સુરક્ષાની સ્થિતિ કથળી હતી. ત્યારે લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીએ એલાન કર્યું હતું કે લોકો એક વખતનું જ ભોજન લ્યે. ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધીમાં ભારતનું ચિત્ર બદલાયુ છે. અત્યારે ભારત માત્ર અનાજ ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભર જ નથી બન્યું પણ અન્નદાતા પણ બન્યું છે.બીજી તરફ અત્યારે વિશ્વના અનેક દેશોની સ્થિતિ અલગ છે. અનેક દેશોમાં ભૂખમરા જેવી સ્થિતિ છે.
વૈશ્વિક સ્તરે તીવ્ર ખાદ્ય અસુરક્ષાનો સામનો કરી રહેલા લોકોની સંખ્યા 22.20 કરોડને વટાવી જવાનો અંદાજ છે, જે પહેલા કરતાં વધુ છે, એમ યુનિસેફના અહેવાલમાં જણાવાયું છે. સંઘર્ષ, અસ્થિરતા અથવા આબોહવા પરિવર્તનથી પ્રભાવિત દેશોમાં રહેતી મહિલાઓમાં આની સૌથી વધુ અસર અનુભવાઈ રહી છે.
આ દર્શાવે છે કે વિશ્વભરની મહિલાઓ ખાસ કરીને આજીવિકા અને પૌષ્ટિક ખોરાકની પહોંચ પર કોરોના રોગચાળાની અસરથી પ્રભાવિત થઈ છે. જેમ જેમ શાળાઓ અને બાળ સંભાળ સુવિધાઓ બંધ થઈ ગઈ તેમ, સ્ત્રીઓએ તેમની કામ કરવાની ક્ષમતામાં ઘટાડો કરીને, નોંધપાત્ર રીતે વધુ બાળ સંભાળનો બોજ ઉઠાવ્યો. તેઓ રિટેલ અને હોસ્પિટાલિટી જેવી નોકરી અને અન્ય આવકનીથી પ્રભાવિત આર્થિક ક્ષેત્રોમાં પણ વધુ વ્યસ્ત રહેવાનું વલણ ધરાવે છે.
2019 અને 2021 વચ્ચે અસુરક્ષા વધી છે. હકીકતમાં, 2021માં પુરૂષો કરતાં 12.6 કરોડ વધુ મહિલાઓએ ખોરાકની અસુરક્ષાનો અનુભવ કર્યો હતો, જ્યારે 2019માં પુરૂષો કરતાં 4.9 કરોડ વધુ મહિલાઓમાં એની અસર પહોંચી હતી.
આ તથ્યો આ વર્ષની શરૂઆતમાં બહાર પાડવામાં આવેલ “કુપોષિત અને અવગણના – ધ ગ્લોબલ ન્યુટ્રીશન ક્રાઈસીસ અમોંગ એડોલેસેન્ટ ગર્લ્સ એન્ડ વુમન” ના ભાગ રૂપે જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે વૈશ્વિક અને સ્થાનિક કટોકટીની સંયુક્ત અસર 2023માં કિશોરીઓ અને મહિલાઓની પોષણની સ્થિતિને વધુ બગડવાની તૈયારીમાં છે.
ખાદ્ય અસુરક્ષાની સૌથી વધુ અસર મહિલાઓ ઉપર
કિશોરીઓ અને મહિલાઓ સંઘર્ષ, આબોહવા-સંબંધિત આફતો અને આર્થિક આંચકાઓથી અપ્રમાણસર રીતે પ્રભાવિત થાય છે. તેમની પાસે ખાદ્ય સુરક્ષા માટેના જોખમોનો સામનો કરવા માટે પુરુષો કરતાં ઓછા વિકલ્પો છે કારણ કે તેઓ સંસાધનોને ઍક્સેસ કરવામાં અવરોધોનો સામનો કરે છે, અને તેમની પાસે ઓછી સામાજિક મૂડી, વધુ ઘરગથ્થુ અને બાળ સંભાળનો બોજ છે. તેમ રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે.
કુદરતી અને કુત્રિમ ઘટનાઓએ ખાદ્ય સુરક્ષા ઉપર જોખમો ઉભા કર્યા
આબોહવા પરિવર્તન એ ખાદ્ય સુરક્ષા માટે વધતો જતો ખતરો છે. 2022 માં, આત્યંતિક હવામાનની ઘટનાઓ, જેમ કે હોર્ન ઑફ આફ્રિકા અને સેન્ટ્રલ સાહેલમાં લાંબા સમય સુધી દુષ્કાળ, અને નાઇજિરીયા અને પાકિસ્તાનમાં ગંભીર પૂર, પાકની નિષ્ફળતા, પશુધનની હત્યા અને આજીવિકાને બરબાદ કરીને ખોરાકની અસુરક્ષાનું જોખમ વધારે છે. અને યુક્રેનમાં યુદ્ધે ખોરાક, બળતણ અને કૃષિ પુરવઠાના ભાવોને રેકોર્ડ સ્તરે લઈ જઈને ખાદ્ય સુરક્ષા માટેના પડકારોને વધુ વધાર્યા છે.