રશિયન ક્રૂડની આયાત વધતા ભારતની ઓપેક દેશોમાંથી ક્રૂડની આયાત 22 વર્ષના તળિયે
રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ બાદ રશિયાએ ક્રૂડ ક્ષેત્રે જે પ્રગતિ કરી છે તેનાથી વિશ્વ આખું સ્તબ્ધ થઈ ગયું છે. રશિયન ક્રૂડનો દબદબો વધતો જઈ રહ્યો છે. તેવામાં ઓપેકનું ક્રૂડ ઉપરનું સામ્રાજ્ય ખતમ થઈ રહ્યું છે. બીજી તરફ રશિયન ક્રૂડ ડોલર સામે ભારતને ટકાવવા મહત્વનો ભાગ ભજવી રહ્યું છે.
ઓપેક દેશોમાંથી ભારતની ક્રૂડ ઓઈલની આયાત રશિયા પાસેથી વધેલી ઓઈલની ખરીદીને કારણે 22 વર્ષની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગઈ છે. ઈન્ડસ્ટ્રીના ડેટા અનુસાર આ વર્ષે ઓપેક દેશોમાંથી તેલની આયાતમાં વધુ ઘટાડો થઈ શકે છે. ઓપેક, પેટ્રોલિયમ નિકાસ કરતા દેશોનું સંગઠન, જેમાં મુખ્યત્વે મધ્ય પૂર્વ અને આફ્રિકન દેશોનો સમાવેશ થાય છે. માર્ચ 2023માં પૂરા થયેલા નાણાકીય વર્ષમાં ઓપેક દેશોમાંથી ભારતની તેલની આયાતનો હિસ્સો 59% હતો, જે નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં 72% હતો.
ડેટા દર્શાવે છે કે રશિયાએ ઇરાકને પછાડી પ્રથમ વખત ભારતને ટોચના ઓઇલ સપ્લાયર તરીકે ઉભરી લીધું છે, જે છેલ્લા નાણાકીય વર્ષમાં સાઉદી અરેબિયાને સ્થાનાંતરિત કરીને ત્રીજા નંબરે છે. ઓપેકનો હિસ્સો સંકોચાઈ ગયો છે કારણ કે ભારત, જે ભૂતકાળમાં ઊંચા નૂર ખર્ચને કારણે ભાગ્યે જ રશિયન તેલ ખરીદતું હતું, તે હવે રશિયન દરિયાઈ તેલ માટે રશિયાનું ટોચનું ગ્રાહક છે.
ફેબ્રુઆરી 2022માં યુક્રેન અને રશિયા વચ્ચે સંઘર્ષ શરૂ થયા બાદ પશ્ચિમી દેશોએ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવા પર પ્રતિબંધ લગાવી દીધો હતો. ભારતે 2022-23માં રશિયા પાસેથી દરરોજ 1.6 મિલિયન બેરલ તેલ ખરીદ્યુ. જે દેશની 4.65 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસની કુલ તેલની આયાતના લગભગ 23 ટકા છે.
રશિયાથી વધુ આયાતને પરિણામે રૂપિયાને રાહત
ભારત રશિયાથી જ વધુમાં વધુ ક્રૂડ મંગાવી રહ્યું છે. જેને પગલે રૂપિયાને રાહત મળી રહી છે. જો ભારત ઓપેક દેશોમાંથી ક્રૂડ મંગાવે તો તેની ચુકવણી ડોલરના કરવી પડે છે. જેને કારણે રૂપિયા ઉપરનું ભારણ વધી રહ્યું છે. અને બીજી તરફ ડોલર આપમેળે જોરમાં રહે છે. આમ ઓપેક દેશોને બદલે રશિયાથી થતી આયાત અર્થતંત્રને ફાયદો કરાવી રહી છે.
