આપણા જીવનમાં પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ વધ્યો છે. આના પરથી અંદાજ લગાવી શકાય છે કે વિશ્વભરમાં દર સેક્ધડે 15,000 પ્લાસ્ટિકની બોટલો વેચાય છે, જ્યારે દર વર્ષે 260 થી 270 ટ્રિલિયન પ્લાસ્ટિક બેગનો વપરાશ થાય છે.
પ્લાસ્ટિકના ઉત્પાદન સાથે સંકળાયેલા કાર્બન ડાયોક્સાઈડ અને અન્ય હાનિકારક વાયુઓનું ઉત્સર્જન, અને તેની સાથે સંકળાયેલા આરોગ્ય ખર્ચ, અને સંગ્રહનો ખર્ચ કારણ કે તે બાયોડિગ્રેડેબલ નથી સહિતના મુદ્દે સમસ્યા બની ગઈ છે.પ્રાણીઓ અને માણસો બંને તેના ક્યારેય ન સમાપ્ત થતા કચરોથી પીડાય છે.
મે મહિનામાં પ્લાસ્ટિક સંધિ માટે યુરોપિયન યુનિયનની દરખાસ્તને અનુરૂપ, માંગમાં ઘટાડો થવાથી પ્લાસ્ટિક ઉત્પાદનના સ્તરમાં ઘટાડો થવાની અપેક્ષા છે. યુકેએ વિશ્વભરના દેશોને ’નિયંત્રણ’ અને પ્લાસ્ટિક ઉત્પાદન અને વપરાશ ઘટાડવા માટે કાયદાકીય રીતે બંધનકર્તા લક્ષ્યોને અપનાવવા હાકલ કરી છે. જ્યારે આફ્રિકન દેશોના સમૂહનો હેતુ પ્લાસ્ટિકના ઉત્પાદન પર અંકુશ લાવવાનો છે.
યુએસ અને સાઉદી અરેબિયા જેવા મોટા તેલ અને ગેસ ઉત્પાદકોએ પ્લાસ્ટિકના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો કરવાની હાકલ કરી નથી. તેઓ રિસાયક્લિંગ દ્વારા પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણનો સામનો કરવા અને કચરો ઘટાડવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. ખરેખર, પ્લાસ્ટિકનું ઉત્પાદન તેલના ઉત્પાદન પર આધારિત છે. મતલબ કે જો પ્લાસ્ટિકની માંગ વધશે તો તે જ ક્રમમાં તેલનું ઉત્પાદન પણ વધશે. વિશ્વના સૌથી મોટા પ્લાસ્ટિક ઉત્પાદક ચીને તેના પ્રેઝન્ટેશનમાં કહ્યું- પ્લાસ્ટિક ઉત્પાદનોના ઉત્પાદન અને ઉપયોગને ઘટાડવા માટે એક સંકલિત આર્થિક અને બજાર અભિગમ અપનાવવો જોઈએ.
નોંધનીય છે કે 28 ફેબ્રુઆરી, 2022 થી 2 માર્ચ, 2022 દરમિયાન નૈરોબીમાં યોજાનારી પાંચમી સંયુક્ત રાષ્ટ્ર પર્યાવરણ એસેમ્બલી ના ફરી શરૂ થયેલા સત્રમાં પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણને પહોંચી વળવા માટેના ત્રણ ડ્રાફ્ટ ઠરાવો પર વિચાર કરવામાં આવ્યો હતો. ભારત દ્વારા સબમિટ કરાયેલા ડ્રાફ્ટ રિઝોલ્યુશનમાં દેશો દ્વારા તાત્કાલિક સામૂહિક સ્વૈચ્છિક પગલાં લેવાનું કહેવામાં આવ્યું છે.
આ સંધિ 2024માં લાગુ કરવામાં આવશે. આની તૈયારીઓ કરવા માટે વિશ્વના તમામ દેશો મે મહિનામાં બેઠક કરી રહ્યા છે. ભારતમાં દર વર્ષે 95 લાખ ટનથી વધુ પ્લાસ્ટિક કચરો પેદા થાય છે. ભારતે 1 જુલાઈથી સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. પરંતુ હજુ સુધી આ લક્ષ્યાંક હાંસલ થયો નથી. દેશને પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણથી મુક્ત કરવાની યાત્રા સરળ નથી અને તે એકલી સરકારની જવાબદારી નથી. આ પ્રતિબંધને સફળ બનાવવા માટે કંપનીઓ, કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો સહિત ગ્રાહકોએ તેમની ભૂમિકા ભજવવી પડશે. દેશવાસીઓએ પણ પોતાની જવાબદારી નિભાવવા માટે આગળ આવવું પડશે.
