ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાની અધ્યક્ષતામાં મળેલી RBIના સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સની મીટિંગમાં લેવાયો નિર્ણય
ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે સરકારને 2.69 લાખ કરોડ રૂપિયાના રેકોર્ડ ડિવિડન્ડની જાહેરાત કરી. આ 2023-24 માટેના ડિવિડન્ડ ચુકવણી કરતાં 27.4 ટકા વધુ છે.
મોદી સરકારને RBI ડિવિડન્ડ: ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે કેન્દ્ર સરકારને 2.69 લાખ કરોડ રૂપિયાના રેકોર્ડ ડિવિડન્ડની જાહેરાત કરી છે. આ અત્યાર સુધીનું સૌથી મોટું સરપ્લસ ટ્રાન્સફર છે, જે પાછલા નાણાકીય વર્ષ 2023-24ના ડિવિડન્ડ ચુકવણી કરતાં 27.4% વધુ છે. આ પગલાથી સરકારની રાજકોષીય ખાધ ઘટાડવામાં મદદ મળશે.
૨૦૨૪-૨૫માં સૌથી મોટું સરપ્લસ ટ્રાન્સફર
આ નિર્ણય RBI ના સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સની 616મી બેઠકમાં લેવામાં આવ્યો હતો. આ બેઠકની અધ્યક્ષતા RBI ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ કરી હતી. RBI એ જણાવ્યું હતું કે કેન્દ્ર સરકારને 2,68,590.07 કરોડ રૂપિયાનો સરપ્લસ આપવામાં આવશે.
ગયા વર્ષની સરખામણીમાં મોટો ઉછાળો
૨૦૨૩-૨૪માં: ૨.૧૦ લાખ કરોડ રૂપિયા, ૨૦૨૨-૨૩માં: ૮૭,૪૧૬ કરોડ રૂપિયા, આ વર્ષનો ડિવિડન્ડ આ બંને વર્ષ કરતાં ઘણો વધારે છે, જે સરકારની નાણાકીય સ્થિતિમાં સુધારો લાવી શકે છે.
સંરક્ષણ ખર્ચ અને અન્ય પડકારોમાં રાહત
આ સરપ્લસ સરકારને અમેરિકા દ્વારા લાદવામાં આવેલા ટેરિફ, પાકિસ્તાન સાથે સરહદી તણાવ અને વધેલા સંરક્ષણ ખર્ચનો સામનો કરવામાં મદદ કરશે.
સુધારેલા આર્થિક મૂડી માળખા (ECF) ની અસર
RBI એ જણાવ્યું હતું કે આ સરપ્લસ સુધારેલા ECF હેઠળ નક્કી કરવામાં આવ્યું છે. આ માળખાને ૧૫ મે, ૨૦૨૫ ના રોજ યોજાયેલી સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સ દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
આકસ્મિક જોખમ બફર (CRB) માં વધારો
સુધારેલા ECF હેઠળ, CRB હવે વધારીને 7.50% કરવામાં આવ્યો છે. પાછલા વર્ષોમાં:-
2018-22: 5.50%
2022-23: 6.00%
2023-24: 6.50%
હવે તેને વધુ મજબૂત બનાવીને 7.50% કરવામાં આવ્યું છે, જે અર્થતંત્રની સ્થિરતા દર્શાવે છે.
સરકારના નાણાકીય લક્ષ્યને મદદ મળશે
સરકારે ૨૦૨૫-૨૬ના બજેટમાં ડિવિડન્ડમાંથી ૨.૫૬ લાખ કરોડ રૂપિયા મેળવવાનો અંદાજ મૂક્યો હતો, પરંતુ આરબીઆઈ તરફથી મળેલા સરપ્લસમાંથી ૪૦,૦૦૦-૫૦,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાની વધારાની પ્રાપ્તિ થશે.
રાજકોષીય ખાધ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે
સરકાર ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં રાજકોષીય ખાધને GDPના 4.4% સુધી ઘટાડવાનું લક્ષ્ય રાખે છે, જે ગયા વર્ષે 4.8% હતી. આ સરપ્લસ આ લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવામાં મદદરૂપ સાબિત થશે.
રેટિંગ એજન્સી ICRA નો જવાબ
ICRA ના ચીફ ઇકોનોમિસ્ટ અદિતિ નાયરે જણાવ્યું હતું કે આ સરપ્લસ સરકારને બિન-કર આવક અને બજેટરી સુગમતામાં વધારો કરશે.
બજાર જોખમ બફર પર નવો દ્રષ્ટિકોણ
આરબીઆઈએ જણાવ્યું હતું કે હવે બજાર જોખમ બફર માટે એક સંકલિત અભિગમ અપનાવવામાં આવશે, જેમાં નાની ચલણોમાં રોકાણનો પણ સમાવેશ થઈ શકે છે.
જો ઇક્વિટી જરૂરિયાત કરતાં ઓછી હોય તો કોઈ સરપ્લસ નહીં
સુધારેલા ECF મુજબ, જો ઉપલબ્ધ ઇક્વિટી લઘુત્તમ સ્તરથી નીચે જાય છે, તો સરપ્લસ સરકારને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે નહીં. જો ઉપલબ્ધ ઇક્વિટી તેની જરૂરિયાતની નીચલી મર્યાદા કરતા ઓછી હોય, તો વાસ્તવિક ઇક્વિટી જરૂરી ન્યૂનતમ સ્તર સુધી પહોંચે ત્યાં સુધી કોઈ સરપ્લસ સરકારને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે નહીં.
