- કાપેલા વિસ્તાર માટે પુનર્જીવન યોજના તૈયાર કરવા સુપ્રીમ દ્વારા એક મહિનાનો સમય આપ્યો!
પર્યાવરણ અને ઇકોલોજી તેમજ જંગલના રક્ષણ માટે તમામ સંભવિત પગલાં લેવાની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવતા, સુપ્રીમ કોર્ટે બુધવારે તેલંગાણા સરકારના એક પગલાં સામે આકરી નારાજગી વ્યક્ત કરી હતી. સરકારે હૈદરાબાદના કાંચા ગચીબોવલી જંગલમાં આશરે 100 એકર જેટલી વિશાળ જમીન પરથી વૃક્ષોનું નિકંદન કાઢી નાખ્યું હતું અને ત્યાં રહેલી લીલોતરીને સાફ કરી દીધી હતી. આ ઘટનાને ગંભીર ગણતા કોર્ટે રાજ્ય સરકારને સ્પષ્ટ શબ્દોમાં ચેતવણી આપી હતી કે જો આ વિસ્તારમાં તાત્કાલિક ધોરણે લીલોતરી પુનઃસ્થાપિત કરવામાં નહીં આવે તો તેના વરિષ્ઠ અધિકારીઓને જેલની સજા ભોગવવા માટે તૈયાર રહેવું પડશે.
ન્યાયાધીશ બી.આર. ગવઈ અને એ.જી. મસીહની ખંડપીઠે રાજ્ય સરકાર તરફથી હાજર રહેલા વરિષ્ઠ વકીલ અભિષેક મનુ સિંઘવીને જણાવ્યું હતું કે સરકાર પાસે હવે માત્ર બે જ વિકલ્પ છે – કાં તો તાત્કાલિક ધોરણે કાપવામાં આવેલા વૃક્ષોની જગ્યાએ ફરીથી લીલોતરી ઉભી કરે અથવા કોર્ટના આદેશોનું ઉલ્લંઘન કરવા બદલ તેના કેટલાક ઉચ્ચ અધિકારીઓને જેલમાં મોકલવા માટે તૈયાર રહે.આ સાથે કાપેલા વિસ્તાર માટે પુનર્જીવન યોજના તૈયાર કરવા સુપ્રીમ દ્વારા એક મહિનાનો સમય આપવામાં આવ્યો છે.
વરિષ્ઠ વકીલ સિંઘવીએ આ ઘટનાને “ભૂલથી અને અજાણતા” થયેલી ગણાવીને કોર્ટને ખાતરી આપવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો કે સરકાર તેના નિર્દેશોનું પાલન કરશે. જો કે, બેન્ચે આ દલીલને ફગાવી દેતા કહ્યું હતું કે જો સરકાર તેના મુખ્ય સચિવ અને અન્ય જવાબદાર અધિકારીઓને ગંભીર કાર્યવાહીથી બચાવવા માંગતી હોય, તો તેણે આ ક્ષતિગ્રસ્ત વિસ્તારને ફરીથી લીલોતરીથી ભરવા માટે એક નક્કર યોજના રજૂ કરવી પડશે.
“જો તમે મુખ્ય સચિવને ગંભીર કાર્યવાહીથી બચાવવા માંગતા હો, તો તમારે તે સો એકર જમીનને કેવી રીતે પુનઃસ્થાપિત કરવી તે અંગે એક યોજના સાથે આવવું પડશે… નહિંતર, અમને ખબર નથી કે તમારા કેટલા અધિકારીઓને તળાવની નજીક એક જ જગ્યાએ બાંધવામાં આવેલી કામચલાઉ જેલમાં જવું પડશે,” એમ બેન્ચે કડક શબ્દોમાં જણાવ્યું હતું. કોર્ટે પર્યાવરણ અને ઇકોલોજીના રક્ષણ માટે પોતાની પ્રતિબદ્ધતા દોહરાવતા ઉમેર્યું હતું કે જરૂર પડશે તો તેઓ આ બાબતે કોઈપણ હદ સુધી જઈ શકે છે.
સિંઘવીએ દાવો કર્યો હતો કે કાયદાની જોગવાઈઓ હેઠળ સ્વ-પ્રમાણપત્ર દ્વારા આશરે 1,300 વૃક્ષોને કાપવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી અને અમુક ચોક્કસ પ્રકારના છોડને પણ મુક્તિ આપવામાં આવી છે. પરંતુ બેન્ચે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું હતું કે કોર્ટની પૂર્વ મંજૂરી વિના કોઈપણ પ્રકારના વૃક્ષો કાપવાની મંજૂરી નથી અને આ કૃત્ય કોર્ટના આદેશનું સીધું ઉલ્લંઘન છે.
બેન્ચે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય મહત્વના પ્રોજેક્ટ્સ માટે પણ કોર્ટની પરવાનગી લેવી જરૂરી છે, ઉદાહરણ તરીકે વ્યૂહાત્મક કારણોસર સરહદી વિસ્તારોમાં રસ્તા પહોળા કરવા જેવા કિસ્સાઓમાં પણ મંજૂરી લેવામાં આવે છે. કોર્ટે ચાર ધામ યાત્રા માટે રસ્તા પહોળા કરવાના કેસનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં સરકારે કોર્ટની મંજૂરી મેળવી હતી. આથી, તેલંગાણા સરકાર પોતાના આ પગલાંને કોઈપણ રીતે યોગ્ય ઠેરવી શકે નહીં.
બેન્ચે એ પણ જણાવ્યું હતું કે લીલોતરી દૂર થયા બાદ જંગલી પ્રાણીઓ આશ્રયની શોધમાં ભટકી રહ્યા હોવાના દ્રશ્યો જોઈને તેઓ સ્તબ્ધ થઈ ગયા હતા. કોર્ટે રાજ્યના વન્યજીવન વોર્ડન પાસેથી વન્યજીવોના રક્ષણ માટે લેવામાં આવેલા પગલાં અંગે વિસ્તૃત અહેવાલ માંગ્યો છે. વધુમાં, કોર્ટે સિંઘવીની વિનંતીને ધ્યાનમાં રાખીને સરકારને ક્ષતિગ્રસ્ત વિસ્તાર માટે પુનર્જીવન યોજના તૈયાર કરવા માટે એક મહિનાનો સમય આપ્યો છે. હવે જોવાનું એ રહે છે કે સરકાર આ ગંભીર બાબતે કેવા પગલાં ભરે છે અને શું તે સુપ્રીમ કોર્ટની નારાજગીને શાંત કરી શકશે. આ સાથે સુપ્રીમ કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે, રાષ્ટ્રીય મહત્વના પ્રોજેક્ટ્સ માટે પણ કોર્ટની પરવાનગી જરૂરી છે.
