ઉનાળાની ઋતુ નજીક આવી રહી છે. ઉનાળામાં દરેક વ્યક્તિને આઈસ્ક્રીમ ખાવાનું ગમે છે અને મોટાભાગના લોકોને વેનીલાનો સ્વાદ ગમે છે, પરંતુ ભારતમાં જે વેનીલાની ખૂબ માંગ છે તે દેશમાં મોટા પાયે આયાત કરવામાં આવે છે. પીએમ મોદી ટૂંક સમયમાં મોરેશિયસની મુલાકાતે છે, તેથી ભારત પણ મોરેશિયસ તરફ વેનીલા માટે જુએ છે. ભારતે વર્ષ 2023માં મોરેશિયસથી 4.34 કરોડ રૂપિયાની કિંમતની વેનીલા આયાત કરી હતી.
હાલમાં માર્ચ મહિનો ચાલી રહ્યો છે અને ઉનાળાની ઋતુ નજીક છે. બજારમાં આઈસ્ક્રીમ દેખાવા લાગ્યો છે. જ્યારે આપણે આઈસ્ક્રીમ વિશે વાત કરીએ છીએ, ત્યારે બાળકોથી લઈને મોટાઓ સુધી બધાને આઈસ્ક્રીમનો વેનીલા સ્વાદ ગમે છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે તમે જે વેનીલા સ્વાદવાળી આઈસ્ક્રીમ ખૂબ જ પ્રેમથી ખાઓ છો તે કેવી રીતે તૈયાર થાય છે? ભારતમાં તેની ખેતી ક્યાં થાય છે, ભારત કયા દેશોમાંથી તેની આયાત કરે છે?
જ્યારે તમે વેનીલા આઈસ્ક્રીમ ખાઓ છો, ત્યારે તમે એક પ્રકારના ફૂલમાંથી બનાવેલ આઈસ્ક્રીમનો આનંદ માણી રહ્યા છો. વેનીલા ઓર્કિડ એક પ્રકારનું ફૂલ છે. આઈસ્ક્રીમમાં વેનીલાનો અર્ક ઉમેરવામાં આવે છે અને આ અર્ક વેનીલા ઓર્કિડના બીજમાંથી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
ખેતી કેવી રીતે થાય છે
આઈસ્ક્રીમમાં રહેલ વેનીલા કૃત્રિમ હોય છે. કુદરતી વેનીલાની કિંમત ઘણી વધારે છે, 1 કિલોગ્રામ વેનીલા બીજની કિંમત આશરે 40 હજાર રૂપિયા છે. વેનીલા ઓર્કિડ પરિવારનો સભ્ય છે અને તે વેલા પર ઉગે છે. વેનીલા પાકને ભેજ, છાંયો અને મધ્યમ તાપમાનની જરૂર હોય છે. તેની ખેતી માટે 25-35 ડિગ્રી તાપમાન જરૂરી છે. આ સાથે, વેનીલા પાક પૂરા 3 વર્ષ પછી ઉપજ આપવાનું શરૂ કરે છે.
ખેડૂતો પોતાના ખેતરમાં વેનીલા વેલો રોપવા માટે તેના કાપવા અથવા બીજનો ઉપયોગ કરે છે. કટીંગ રોપ્યા પછી, તેના પર ખાતર છાંટવામાં આવે છે, વેલા ફેલાવવા માટે તાર બાંધવામાં આવે છે. વેનીલા રોપ્યા પછી, ખાતર સતત ઉમેરવું જોઈએ અને 2 દિવસની અંદર પાણી આપવું જોઈએ. ફૂલોને સંપૂર્ણ રીતે ઉગવા અને શીંગોને પાકવા માટે 9 થી 10 મહિના લાગે છે.
ખેતી ક્યાં થાય છે
વેનીલાની ખેતી એટલી સરળ નથી અને તેના માટે ચોક્કસ પ્રકારના વાતાવરણની જરૂર પડે છે અને તેની ખેતી માટે ખાસ કાળજી લેવી પડે છે. આ ખેતીમાં પણ ઘણો સમય લાગે છે. ભારતના દક્ષિણ ભાગોમાં વેનીલાની ખેતી થાય છે. તેની ખેતી કેરળ, કર્ણાટક, તમિલનાડુ અને આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓમાં થાય છે.
ભારતમાં વેનીલાની ખેતી માટે ઘણી કાળજી અને ધ્યાનની જરૂર પડે છે, ફૂલો ફક્ત એક દિવસ માટે ખીલે છે અને પછી દરેક ફૂલનું પરાગનયન હાથથી થાય છે. પાકેલા કઠોળ 9-10 મહિનાના થાય ત્યારે અને હજુ પણ લીલા રંગના હોય ત્યારે તેને તોડવામાં આવે છે. આ પછી, એ જ રીતે ટ્રીટમેન્ટ કરીને વેનીલા અર્ક તૈયાર કરવામાં આવે છે.
કયા દેશોમાંથી આયાત થાય છે
ભારત વેનીલાનો ૧૮મો સૌથી મોટો આયાતકાર દેશ છે. વર્ષ 2023 માં, ભારતે 34 કરોડ રૂપિયાથી વધુ કિંમતના વેનીલાની આયાત કરી હતી. તાજેતરમાં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી જે દેશની મુલાકાત લઈ રહ્યા છે ત્યાંથી ભારત મોટા પ્રમાણમાં વેનીલાની આયાત પણ કરે છે. પીએમ મોદી ૧૧-૧૨ માર્ચે મોરેશિયસના રાષ્ટ્રીય દિવસની ઉજવણીમાં હાજરી આપવા માટે મુલાકાત લઈ રહ્યા છે. આ પ્રસંગે પીએમ મોદી મુખ્ય મહેમાન તરીકે હાજર રહેશે. ભારત વેનીલા માટે મોરેશિયસ પર પણ નિર્ભર છે. મોરેશિયસ ભારતમાં વેનીલાનો ત્રીજો સૌથી મોટો આયાતકાર છે.
મોરેશિયસે કેટલી આયાત કરી
વર્ષ 2023 માં, ભારતે પૂર્વ આફ્રિકન દેશ યુગાન્ડામાંથી સૌથી વધુ વેનીલા આયાત કરી હતી. ભારતે યુગાન્ડાથી ૧૭.૧૮ કરોડ રૂપિયાની આયાત કરી. યુગાન્ડા પછી, ભારતે મેડાગાસ્કરથી 5.89 કરોડ રૂપિયાનો માલ આયાત કર્યો. આ પછી, ભારતે પીએમ મોદી જે દેશમાં જવાના હતા ત્યાંથી 4.34 કરોડ રૂપિયાનો માલ આયાત કર્યો. યુકેથી ૩.૬૩ કરોડ અને યુએસએથી ૯૦.૪૭ લાખની આયાત કરવામાં આવી. ૨૦૨૨ અને ૨૦૨૩ વચ્ચે ભારત માટે વેનીલા માટે સૌથી ઝડપથી વિકસતા બજારો યુગાન્ડા $૧૪૨.૪ મિલિયન, મોરેશિયસ $૪૩.૪ મિલિયન અને યુનાઇટેડ કિંગડમ $૩૪.૬ મિલિયન હતા.
ભારત કયા દેશોમાં નિકાસ કરે છે
નિકાસ 2023 માં, ભારતે $4.38 મિલિયન વેનીલાની નિકાસ કરી, જે તેને વિશ્વમાં વેનીલાનો 14મો સૌથી મોટો નિકાસકાર બનાવ્યો. તે જ વર્ષે, વેનીલા ભારતમાંથી 971મું સૌથી વધુ નિકાસ કરાયેલ ઉત્પાદન હતું. ભારત અમેરિકા ($2.89 મિલિયન), પોલેન્ડ ($678k), ફ્રાન્સ ($377k), જર્મની ($242k) અને સાઉદી અરેબિયા ($60.6k) ને નિકાસ કરે છે.
