‘પાણી રે પાણી તેરા રંગ કેસા…’
પ્લાસ્ટિક કચરાનું સૌથી મોટા ઉત્પાદક એવા ‘પાણીની બોટલ’નો વિકલ્પ શોધવા મોદી સરકારે તમામ વિભાગોને તાકીદ કરી
‘પળીયે પાણી વેચાશે’ તેવી અગમવાણી ૪૦૦ વર્ષ પહેલા દેવાયત પંડિતે કરી હતી આ અગમવાણી વર્તમાનમાં સત્ય પૂરવાર થઈ રહી હોય તેમ છેલ્લા એક દાયકાથી પાણીને પ્લાસ્ટિકના પાઉચ અને બોટલમાં પેક કરીને વેચવામાં આવી રહ્યું છે. વિશ્વભરમાં જે રીતે સમયાંતરે પાણીની તંગી ઉભી થતી જોવા મળે છે. તેને જોતા ત્રીજુ વિશ્વયુધ્ધ પાણીના મુદે થશે તેવી નિષ્ણાંતો આગાહી કરી ચૂકયા છે. એક તરફ પાણીની મોકાણ ઉભી થઈ રહી છે. ત્યારે લોકો પાણીની કિંમત સમજયા વગર સતત પાણી પ્રદુષણ કરી રહ્યા છે. વિઘ્નહર્તા દેવ ગણાતા ગણપતિ બાપાની પીઓપીની મૂર્તિને પાણીમાં વહાવીને ભકતો પાણીમાં વિઘ્ન ઉભુ કરી રહ્યા છે. મનુષ્યના પાપા ધોતી ગંગા નદીમાં પણ આજ મનુષ્યો પોતાના પ્રદુષણના પાપ ધોઈ રહ્યા છે.
આમ, એક તરફ સતત વધતા પાણી પ્રદુષણને લઈ આગામી સમયમાં પાણીની તંગી સર્જાવવાની સંભાવના છે. ત્યારે પ્લાસ્ટિકમાના પાઉચ અને બોટલમાં વેચાતા મળતા પાણીના કારણે પ્લાસ્ટિકનું પ્રદુષણ ઉભુ થઈ રહ્યું છે. પ્લાસ્ટિકનું પ્રદુષણ જે રીતે દિવસને દિવસે વધી રહ્યું છે. તેને જોતા આગામી સમયમાં પ્લાસ્ટિકના નિકાલની સમસ્યા વિકરાળ બનીને સામે આવે તેવી સંભાવના છે. જેથી વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીએ આ બાબતની ગંભીરતા સમજીને તાજેતરમાં આઝાદી દિન ૧૫મી ઓગષ્ટે લાલકિલ્લા પરથી ૭૩મો દેશ જોગ પ્રવચનમાં પ્લાસ્ટિકના નિકાલની સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવા રાષ્ટ્રપિતા મહાત્મા ગાંધીના જન્મદિન બીજી ઓકટોબરથી સ્વચ્છતા અભિયાનની જેમ દેશભરમાં પ્લાસ્ટિકના કચરાનો નિકાલ લાવવા ઝુંબેશ ચલાવવા દેશવાસીઓને અપીલ કરી હતી.
હાલમાં દેશના નાનામાં નાના ગામોમાં પાણીની બોટલો વેંચાઈ રહી છે અને પાણીની બોટલ એક સમયે સ્ટેટસ સિમ્બોલ બની ગઈ હતી. આવી પાણીની બોટલના પ્લાસ્ટિકમાંની સૌી વધુ પ્લાસ્ટિક કચરાની સમસ્યા ઉદ્ભવે છે. જેી તેના વિકલ્પ શોધવા ગ્રાહકો બાબતોના મંત્રી રામ વિલાસ પાસવાને સરકારી વિભાગને તાકીદ કરી છે.
શુક્રવારે તેમણે બ્યુરો ઓફ ઈન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (બીઆઈએસ) ના એક કાર્યક્રમમાં આ મુદ્દાને ઝંડી આપી હતી. પાસવાને બુધવારે મંત્રીઓની બેઠકમાં આ મુદ્દાને ધ્યાન દોર્યો હતો જ્યાં પીવાના પાણી અને સેનિટેશન સેક્રેટરી પરમેશ્વરન ઐયરે આના કાબૂમાં લેવાના માર્ગો પર વિસ્તૃત રજૂઆત કરી હતી. રામ વિલાસ પાસવાને જણાવ્યું હતું કે, મેં શહેરો અને નગરોમાં બોટલવાળા પાણીનો ઉપયોગ જરૂરી બન્યો છે કારણ કે સામાન્ય અભિપ્રાય છે કે મ્યુનિસિપલ પાણી આરોગ્ય માટે ૧૦૦% સલામત નથી. તેથી, તેનો નિકાલ એક પડકાર છે અને અમારે સમાધાન શોધવું પડશે. એક ટ્વીટમાં પાસવાને શુક્રવારે કહ્યું હતું કે વડા પ્રધાને તેમના સ્વતંત્રતા દિવસના સંબોધનમાં ખતરનાક સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિકને સમાપ્ત કરવા માટે લોકોને અપીલ કરી હતી. પેકેજ્ડ પીવાના પાણીની બોટલો પર આની મહત્તમ અસર પડશે જેનો લોકો ઉપયોગ કરે છે. બોટલ્ડ પાણી એ આપણા જીવનમાં એક આવશ્યક જરૂરિયાત બની ગઈ છે. આપણે કોઈ વિકલ્પ શોધી કાઢવો જોઈએ. એક ઉચ્ચ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે કોઈ વિકલ્પ શોધવા માટે ટૂંક સમયમાં ચર્ચા થશે.
આ દરમિયાન સરકારે મંત્રાલયો અને વિભાગો માટે જુદા જુદા કાર્યો નિર્ધારિત કર્યા છે જેનો આરંભ સપ્ટેમ્બર ૧૧ થી કરવામાં આવશે. તમામ રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ ધરાવતી એજન્સીઓને ઓક્ટોબર ૧ સુધીમાં તેમના અધિકારક્ષેત્ર હેઠળના રાજમાર્ગો પર પ્લાસ્ટિકનો કચરો એકત્રિત કરવાની અને આ તમામ કચરાના પુન વપરાશ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવામાં આવ્યા છે. અને ૨૭ ઓક્ટોબર સુધીમાં માર્ગ નિર્માણમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે.
ઐયરની રજૂઆત મુજબ, બધા મંત્રાલયો અને વિભાગોને એસયુપીના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે, ખાસ કરીને તમામ સત્તાવાર કાર્યક્રમોમાં. પર્યાવરણ મંત્રાલયને હિમાલય ક્ષેત્ર અને અન્ય ઇકો-ફ્રેજીલ ઝોનમાં એસયુપીના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું છે. તેવી જ રીતે, પર્યટન મંત્રાલયની જવાબદારી રહેશે કે સુનિશ્ચિત કરો કે આઇકોનિક પ્રવાસી સ્થળો, દરિયાકિનારા અને ઐતિહાસિક સ્થળોએ કોઈ એસયુપીની મંજૂરી નહીં અપાઈ. એક સ્રોતએ જણાવ્યું હતું કે, તમામ સિમેન્ટ ફેક્ટરીઓને તેમની સુવિધાઓમાં ઇંધણ તરીકે પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવશે.
વડાપ્રધાનના પ્લાસ્ટિકને દૂર કરવા અને કાપડ અથવા જ્યુટ બેગ પર જવાનું કહેવું તેમની માંગને ધ્યાને લેશે તે ધ્યાનમાં લેતા, કાપડ મંત્રાલયને જ્યુટ બેગનું ઉત્પાદન વધારવા અને કોર્પોરેટ સામાજિક જવાબદારી (સીએસઆર) દ્વારા સબસિડીવાળા દરે કાપડની થેલી પૂરી પાડવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે રેલ્વે મંત્રાલયને પ્લાસ્ટિક મુક્ત રેલ્વે સ્ટેશનને રેન્ક આપવા માટે સ્પર્ધા યોજવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. તેને લોકોની ચળવળ બનાવવા માટે, સરકાર લોકોને એસ.ઓ.પી.ના વિકલ્પ સાથે સેલ્ફી શૂટ કરવા અને પ્લાસ્ટિકથી છુટકારો મેળવવાના તેમના પ્રયત્નોની એક મિનિટની વિડિઓઝ શેર કરવા માટે પણ પ્રોત્સાહિત કરશે.
પાક.માં ‘આર્ટીફિશિયલ’ પાણીની સમસ્યા દૂર કરવા ઇમરાન સરકાર ‘નેચરલ’ પાણી વેંચશે!
પાકિસ્તાન સરકારે આર્થિક તંગીના સમાધાન માટે તેની સખ્તાઇ અભિયાનના ભાગ રૂપે ખર્ચ ઘટાડવા માટે પોતાની બ્રાન્ડ શરૂ કરી છે. વિજ અને તકનીકી પ્રધાન ફવાદ ચૌધરીએ આ અંગે જણાવ્યું હતું કે સલામત પીવાનું પાણી નામ ધરાવતું બોટલવાળુ પાણી બજારમાં અન્ય મીનરલ વોટર બ્રાન્ડ્સ માટે સસ્તુ વિકલ્પ હશે. જુલાઈની શરૂઆતમાં, પાકિસ્તાન કાઉન્સિલ ફોર રિસર્ચ ઇન વોટર રિસોર્સિસ (પીસીઆરડબ્લ્યુઆર) એ સંસદીય સમિતિને કહ્યું હતું કે, પાકિસ્તાનમાં કાર્યરત તમામ બોટલમાં પાણી વેંચતી કંપનીઓ કુદરતી પાણીને બદલે “કૃત્રિમ પાણી વેચે છે. ચૌધરીએ કહ્યું હતું કે સસ્તા બોટલેબલ પાણીની રજૂઆત સરકારની સખ્તાઇ અભિયાનને અનુરૂપ હતી. મીનરલ વોટરની બોટલોનો ઉપયોગ પહેલા વડા પ્રધાન કાર્યાલય, રાષ્ટ્રપતિ ગૃહ અને સંસદમાં કરવામાં આવશે. અમે આ પાણીની બોટલો એક લિટર દીઠ રૂ .૧ માં આપીશું ફેરવી છે અને તે પીવાનું ગુણવત્તાયુક્ત પાણી હશે તેમ ફેડરલ પ્રધાને જણાવ્યું હતું. પ્રથમ તબક્કામાં ચૌધરીએ કહ્યું હતું કે, સરકારી કચેરીઓમાં તેની રજૂઆત કરવામાં આવશે, ત્યારબાદ તેને સામાન્ય લોકો માટે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે. આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળના એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડે તાજેતરમાં જ પાકિસ્તાનની બિમારીવાળા અર્થતંત્રને દોડતું કરવા માટે ત્રણ વર્ષીય ૬ અબજ ડોલરની બેલઆઉટ યોજનાને મંજૂરી આપી છે. પરંતુ આઇએમએફએ બેલઆઉટ માટે કેટલીક કડક શરતો જોડી છે, જે દર્શાવે છે કે સરકારે કડક પગલાં લેવાની જરૂર છે. ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર પર્યાવરણને અનુકૂળ મોટરસાયકલો અને રિક્ષા પણ રજૂ કરવાની યોજના બનાવી રહી છે, જે રિચાર્જ બેટરીથી ચાલશે.મંત્રીએ જરાવ્યું હતુ કે ઇલેક્ટ્રોનિક વાહનો ઉર્જાના સંગ્રહ અને પર્યાવરણની સુરક્ષા કરવામાં મદદ કરશે.
