- ડોલર સામે રૂપિયો તૂટીને 87.95ની સપાટીએ પહોંચ્યો: છેલ્લા 1 વર્ષમાં રૂપિયામાં 6 ટકા જેવું ધોવાણ થતા ફુગાવો 4.2 ટકા રાખવાનો લક્ષ્યાંક સિદ્ધ કેવી રીતે થશે તે પણ પ્રશ્ર્ન: ડોલર રિઝર્વની બદલે ગોલ્ડ રિઝર્વ રાખવા આરબીઆઈના પ્રયાસો
- આરબીઆઈએ 2024 માં તેના સોનાના ભંડારમાં 72.6 ટનનો ઉમેરો કર્યો, જે એક વર્ષ અગાઉ કરતા ચાર ગણો વધુ: ડિસેમ્બર 2024ના અંત સુધીમાં રિઝર્વ બેંક પાસે સોનાનો તાજેતરનો સ્ટોક 876.18 ટન હતો, જેની કિંમત 66.2 બિલિયન ડોલર
સોનાના ભાવમાં તાજેતરમાં જબરદસ્ત ઉછાળો જોવા મળ્યો છે અને 2025 માં અત્યાર સુધીમાં તેની કિંમતમાં 10% થી વધુનો વધારો થયો છે. સોમવારે સોનાના ભાવ 1.5% થી વધુ વધીને રેકોર્ડ ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચ્યા. અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે નવી ટેરિફ યોજનાઓ જાહેર કર્યા પછી વૈશ્વિક વેપાર યુદ્ધની આશંકા વચ્ચે સલામત રોકાણ તરીકે સોનાની માંગ ખૂબ વધી રહી છે. ટ્રમ્પે રવિવારે સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમની આયાત પર 25% વધારાનો ટેરિફ લાદવાની યોજનાની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે તેઓ આ અઠવાડિયે પારસ્પરિક ટેરિફની જાહેરાત કરશે, જે અન્ય દેશો દ્વારા લાદવામાં આવેલા દરો સાથે મેળ ખાશે અને તેનો તાત્કાલિક અમલ કરશે. આર્થિક અને ભૂ-રાજકીય ઉથલપાથલ દરમિયાન સોનાને સલામત રોકાણ માનવામાં આવે છે. ભારતીય રિઝર્વ બેંક પણ મોટા પ્રમાણમાં સોનું ખરીદી રહી છે.
આરબીઆઈની સોનાની ખરીદી અંગે, સીતારમણે પુષ્ટિ આપી કે કેન્દ્રીય બેંક સંતુલિત રિઝર્વ પોર્ટફોલિયો જાળવવા માટે સોનું એકઠું કરી રહી છે. જ્યારે અમેરિકન ડોલર ભારતના વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડારનો મુખ્ય ઘટક રહ્યો છે, ત્યારે આરબીઆઈ અન્ય ચલણો અને સોનામાં પણ અનામત રાખે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ પગલું ડોલરથી દૂર જવાનો સંકેત આપવા અથવા વૈકલ્પિક આંતરરાષ્ટ્રીય સમાધાન પદ્ધતિઓ પર ભાર મૂકવાને બદલે અનામતને વૈવિધ્યીકરણ કરવાની ભારતની વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે. આ નિવેદન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે ડી-ડોલરાઇઝેશન અંગે વૈશ્વિક ચર્ચાઓએ વેગ પકડ્યો છે, કેટલાક દેશો વેપાર અને અનામતના વિકલ્પો શોધી રહ્યા છે. જોકે, સીતારમણે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે ભારતના વધતા સોનાના ભંડાર આવા કોઈ ફેરફારનો સંકેત આપતા નથી.
31 જાન્યુઆરી સુધીમાં ભારતનો વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડાર 630.6 બિલિયન ડોલર હતો, જે 24 જાન્યુઆરીએ પૂરા થયેલા સપ્તાહ કરતાં 1.05 બિલિયન ડોલર વધુ છે. ગયા અઠવાડિયે 5.5 બિલિયન ડોલરના વધારા પછી, ફોરેક્સ રિઝર્વમાં આ સતત બીજો વધારો હતો. આ વધારાનું મુખ્ય કારણ સોનાનો ભંડાર હતો, જે 1.2 બિલિયન ડોલર વધીને 70.89 બિલિયન ડોલર થયો.
નવેમ્બરમાં ટ્રમ્પની ચૂંટણી પછી ચલણમાં ભારે અસ્થિરતા જોવા મળી હતી તે વર્ષ દરમિયાન ચોખ્ખી બુલિયન ખરીદીમાં આરબીઆઈએ 2024 માં તેના સોનાના ભંડારમાં 72.6 ટનનો ઉમેરો કર્યો, જે એક વર્ષ અગાઉ કરતા ચાર ગણો વધુ છે. ડિસેમ્બર 2024 ના અંત સુધીમાં રિઝર્વ બેંક પાસે સોનાનો તાજેતરનો સ્ટોક 876.18 ટન હતો, જેની કિંમત 66.2 બિલિયન ડોલર હતી, જે એક વર્ષ પહેલાના સમાન સમયગાળામાં 48.3 બિલિયન ડોલરના 803.58 ટનથી વધુ છે, એટલે કે કેલેન્ડર વર્ષમાં 72.6 ટન ખરીદી હતી. 2023માં વધારાનો કુલ 18 ટનનો ઉમેરો થયો. 2024માં સોનાની ખરીદી 2021 પછી સૌથી વધુ છે અને 2017માં સોનાની ખરીદી શરૂ થઈ ત્યારથી કોઈપણ કેલેન્ડર વર્ષમાં બીજા ક્રમે છે.
સોમવારે શરૂઆતના કલાકોમાં ડોલર સામે રૂપિયો 87.95 ના સર્વકાલીન નીચલા સ્તરે પહોંચી ગયો હતો, પરંતુ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના મજબૂત હસ્તક્ષેપને કારણે તે તેના મોટાભાગના નુકસાનને ઘટાડવામાં સફળ રહ્યો. શુક્રવારે રૂપિયો તેના અગાઉના બંધ 87.43 થી થોડો નબળો પડીને 87.48 પર બંધ થયો. યુએસ સરકારે અમેરિકામાં સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમની આયાત પર 25% ટેરિફ લાદવાની નવી યોજનાની જાહેરાત કર્યા પછી, મોટાભાગના એશિયન ચલણો નબળા હતા. દિવસ દરમિયાન ઓફશોર ચાઇનીઝ રેનમિન્બી 0.2% ઘટીને 7.31 પર આવી ગયો. ડોલર ઇન્ડેક્સ શુક્રવારના 108.2 ની નજીકથી વધીને
સોમવારની ટ્રેડિંગ રેન્જ 87.41/1 થી 87.96/ ડોલર હતી, કારણ કે આરબીઆઇના હસ્તક્ષેપથી રૂપિયો મનોવૈજ્ઞાનિક રીતે મહત્વપૂર્ણ 88 પ્રતિ ડોલરના સ્તરને પાર કરતો અટકાવ્યો હતો, એમ વેપારીઓએ જણાવ્યું હતું. શુક્રવારે તેમના નીતિ નિવેદનમાં, ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ જણાવ્યું હતું કે ફોરેક્સ હસ્તક્ષેપનો ઉદ્દેશ્ય અતિશય અને વિક્ષેપકારક અસ્થિરતાને ઘટાડવાનો હતો, અને આ નીતિ છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી સુસંગત રહી છે.
શુક્રવારે આરબીઆઇની નાણાકીય નીતિ સમીક્ષા પછીના તેમના નિવેદનમાં, ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ જણાવ્યું હતું કે, “વિદેશી વિનિમય બજારમાં અમારા હસ્તક્ષેપો કોઈ ચોક્કસ વિનિમય દર સ્તર અથવા બેન્ડને લક્ષ્ય બનાવવાને બદલે અતિશય અને વિક્ષેપકારક અસ્થિરતા ઘટાડવા પર કેન્દ્રિત છે. ભારતીય રૂપિયાનો વિનિમય દર બજાર દળો દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે.
