વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસ શા માટે ઉજવવામાં આવે છે? જાણો મહત્વપૂર્ણ બાબતો…

• વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસ દર વર્ષે 12 જૂને ઉજવવામાં આવે છે
• બાળ અને તરૂણ શ્રમયોગી પ્રતિબંધ અને નિયમન કાયદા હેઠળ ગુજરાતમાં છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં 616 બાળકોને મુક્ત કરાવીને રૂ. 72.88 લાખનો દંડ વસૂલાયો

બાળક એ સમાજનું એવું બીજ છે જેને સાચું અને યોગ્ય વાતાવરણ મળે તો તે ભવિષ્યનું સુંદર ફળ આપતું વૃક્ષ બને છે. જ્યારે બાળક શાળાના વર્ગખંડના બદલે કારખાનાની ભઠ્ઠી કે કોઈ ચાની ટપરી પર જોવા મળે ત્યારે દેશની પ્રગતિ અટકે છે. ભારત સરકાર આ બાબતની ગંભીરતાને સમજીને બાળ મજૂરીની સમસ્યાને સમાપ્ત કરવા માટે અનેક પગલાં લઈ રહી છે. ભારતીય બંધારણની કલમ – 23માં જોખમી ઉદ્યોગોમાં બાળકોને મજૂરી માટે રાખવા પર પ્રતિબંધ મૂકાયો છે. જે અંતર્ગત ગુજરાતમાં બાળ મજૂરીના દૂષણને નાથવા માટે શ્રમ આયુક્તની કચેરી દ્વારા છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ચાર હજારથી વધુ રેડ પાડીને 616 બાળકોને મુક્ત કરાવીને મજૂરીએ રાખનાર આવા એકમો પાસેથી રૂ. 72.88 લાખથી વધુનો દંડ વસૂલવામાં આવ્યો છે.

વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસ 2025: વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસ દર વર્ષે 12 જૂને ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ઉજવવાનો હેતુ વિશ્વભરમાં બાળકો પાસેથી કામ કરાવવાની સમસ્યા તરફ ધ્યાન દોરવાનો અને તેને દૂર કરવા માટે લોકોને જાગૃત કરવાનો છે. તો ચાલો જાણો આ દિવસનો ઇતિહાસ  અને તેની સાથે જોડાયેલી કેટલીક મહત્વપૂર્ણ બાબતો…..

વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસ દર વર્ષે 12 જૂને ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય બાળ મજૂરીના વ્યાપ અને તેને દૂર કરવા માટે જરૂરી તાત્કાલિક પગલાં તરફ વૈશ્વિક ધ્યાન દોરવાનો છે.  તેમજ તે બાળકોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા અને તેમને શિક્ષણ, આરોગ્ય અને વિકાસ માટે તકો પૂરી પાડવા પર ભાર મૂકે છે. બાળ મજૂરી એ માનવ અધિકારોનું ગંભીર ઉલ્લંઘન છે જે બાળકોના શારીરિક, માનસિક, સામાજિક અને નૈતિક વિકાસને અવરોધે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય શ્રમ સંગઠન (ILO) દ્વારા વર્ષ 2002 માં બાળ મજૂરી વિરોધી વિશ્વ દિવસની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી.

બાળ મજૂરી શું છે?

જ્યારે 14 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકને શાળાએ જવાને બદલે કામ કરવાની ફરજ પાડવામાં આવે છે, ત્યારે તેને બાળ મજૂરી કહેવામાં આવે છે. એક સંશોધન મુજબ, વૈશ્વિક સ્તરે દર દસમાંથી એક બાળક કામ કરવા માટે મજબૂર છે. આજે પણ, વિશ્વભરમાં લાખો બાળકો ગરીબી, મજબૂરી અથવા લોભને કારણે બાળ મજૂરી કરી રહ્યા છે. આ બાળકોને હોટલ, કારખાના, ખેતર, દુકાન, ઘર અને અન્ય સ્થળોએ કામ કરાવવામાં આવે છે. આનાથી બાળકોનું બાળપણ છીનવાઈ જાય છે, પરંતુ તેમના શરીર અને મન પર પણ ખરાબ અસર પડે છે.

વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસનો હેતુ લોકોને સમજાવવાનો છે કે બાળકો માટે યોગ્ય સ્થળ શાળા છે, મજૂરી નહીં. આ દિવસ આપણને યાદ અપાવે છે કે બાળકોને સુરક્ષિત, સ્વસ્થ અને શિક્ષિત જીવન આપવાની આપણી જવાબદારી છે.

ઇતિહાસ :

આ મહત્વપૂર્ણ દિવસની ઉજવણી 2002 માં આંતરરાષ્ટ્રીય શ્રમ સંગઠન દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી. તેમજ જણાવ્યા અનુસાર , આ દિવસ ઉજવવાનો હેતુ બાળ મજૂરી સામે વૈશ્વિક ઝુંબેશ ચલાવવાનો હતો. ILO વિશ્વભરના કામદારોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા માટે કાર્ય કરે છે અને માને છે કે બાળકોને શિક્ષિત અને સુરક્ષિત રાખવા એ કોઈપણ સમાજની પ્રગતિ માટે જરૂરી છે.

થીમ :

2025ના વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસની થીમ છે: “પ્રગતિ સ્પષ્ટ છે, પરંતુ હજી ઘણું કરવાનું બાકી છે: ચાલો પ્રયત્નોને ઝડપી બનાવીએ!” આ થીમ સ્વીકારે છે કે બાળ મજૂરી ઘટાડવામાં વૈશ્વિક સ્તરે પ્રગતિ થઈ છે, પરંતુ તે ચેતવણી પણ આપે છે કે લાખો બાળકો હજુ પણ બાળ મજૂરીમાં ફસાયેલા છે અને આ દિશામાં પ્રયાસોને ઝડપી બનાવવાની તાત્કાલિક જરૂર છે. આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે આજે વિશ્વ બાળ મજૂરી વિરોધી દિવસ ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે, ત્યારે તમે અહીં આપેલા અવતરણો શેર કરીને સમાજમાં બાળ મજૂરી વિરુદ્ધ જાગૃતિ ફેલાવી શકો છો.

બાળ મજૂરી રોકવા માટે આપણે શું કરી શકીએ?

• દેશની પ્રગતિ અને દરેક બાળકના સારા ભવિષ્ય માટે, બાળ મજૂરી જોઈને ચૂપ ન રહો. જો આવું થાય, તો તાત્કાલિક પોલીસ અથવા બાળ કલ્યાણ વિભાગને જાણ કરો.
• ગરીબ બાળકોને અભ્યાસ માટે પ્રોત્સાહિત કરો. તેમના માતાપિતાને સમજાવો કે ફક્ત શિક્ષણ જ બાળકોનું ભવિષ્ય સારું બનાવશે.
• આ માટે, તમે તેમને સરકાર અને સમાજની યોજનાઓથી વાકેફ કરી શકો છો, જેથી તેઓ ખર્ચના દબાણ હેઠળ ન આવે.