વિચાર્યું છે કે, કીડીઓ કેમ હંમેશા સીધી લાઈનમાં જ ચાલતી હોઈ છે!!!

• કીડીઓ સામાન્ય જંતુઓ નથી.
• તેઓ એક ચોક્કસ રણનીતિ હેઠળ કામ કરે છે.
• ફેરોમોન ટ્રેલ્સ કીડીઓને સીધી રેખામાં ખસેડવાનું કારણ બને છે.

શું તમે ક્યારેય કીડીઓની લાંબી લાઇન ધ્યાનથી જોઈ છે? એવું લાગે છે કે તેઓ એક શિસ્તબદ્ધ સૈન્યની જેમ પરેડ કરી રહ્યા છે – સંપૂર્ણ લાઇનમાં! આવી સ્થિતિમાં, શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આ નાની કીડીઓ આટલી સંપૂર્ણ લાઇનમાં કેવી રીતે ચાલે છે (Why Do Ants Walk In A Line)?

શું તેમની પાસે ગુગલ મેપ્સ પણ છે જે તેમને સાચો રસ્તો બતાવે છે?

શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે કીડીઓ હંમેશા સીધી રેખામાં કેમ ચાલે છે? જો તમે ક્યારેય કીડીઓના જૂથને ગતિ કરતા જોયા હોય, તો તે દૃશ્ય લશ્કરી પરેડ જેવું લાગે છે – ખૂબ જ શિસ્તબદ્ધ, વ્યવસ્થિત અને વ્યવસ્થિત! પણ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે કીડીઓ આવું કેમ કરે છે? શું આ માત્ર એક સંયોગ છે કે તેની પાછળ કોઈ વૈજ્ઞાનિક કારણ છે?

હકીકતમાં, કીડીઓ ખૂબ જ સંગઠિત અને સામાજિક જંતુઓ છે, જે સંપૂર્ણપણે એક ચોક્કસ સિસ્ટમ હેઠળ કાર્ય કરે છે. સીધી રેખામાં ચાલવાની તેમની આદત પાછળ એક ખાસ કારણ છે – ‘ફેરોમોન ટ્રેઇલ’. આ એક પ્રકારનો રાસાયણિક સંકેત છે જે કીડીઓ એકબીજાને રસ્તો બતાવવા માટે છોડે છે.

તો ચાલો જાણીએ કે કીડીઓ આ યુક્તિનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરે છે અને તેમના શિસ્તબદ્ધ વર્તન પાછળનું રસપ્રદ વૈજ્ઞાનિક કારણ શું છે.

૧) ફેરોમોન ટ્રેઇલ: કીડીઓની ગુપ્ત ભાષા

જ્યારે કીડી ખોરાકની શોધમાં બહાર જાય છે અને તેને મળે છે, ત્યારે તે તેના ઘરે એટલે કે કીડી વસાહતમાં પરત ફરતી વખતે જમીન પર ફેરોમોન્સ છોડી દે છે. આ ફેરોમોન અન્ય કીડીઓ માટે સંકેત તરીકે કામ કરે છે, જેના કારણે તેઓ પણ તે જ માર્ગે ચાલે છે અને ખોરાક સુધી પહોંચે છે.

મજાની વાત: કીડીઓ ફેરોમોન્સનો ઉપયોગ ફક્ત ખોરાક વિશે જ નહીં, પણ ભય અથવા દુશ્મનો વિશે પણ એકબીજાને ચેતવણી આપવા માટે કરી શકે છે.

૨) કીડીઓ સીધી રેખામાં કેમ ચાલે છે

કીડીઓ સીધી રેખામાં ચાલે છે કારણ કે તેઓ તેમની આગળ કીડી દ્વારા છોડવામાં આવતા ફેરોમોન્સના માર્ગને અનુસરે છે. રસ્તો જેટલો મજબૂત હશે, તેટલી જ કીડીઓ તે માર્ગને અનુસરશે.

સીધી રેખામાં ચાલવાના ફાયદા:

• રસ્તો નક્કી કરવો સરળ છે.
• ખોરાકના સ્ત્રોત સુધી ઝડપથી પહોંચી શકે છે.
• તે સાથે મળીને કામ કરવામાં મદદ કરે છે.

૩) શું કીડીઓ પોતાનો રસ્તો બદલી શકે છે

હા! જો કોઈ કારણોસર રસ્તામાં કોઈ અવરોધ આવે અથવા તેઓ બીજો સરળ રસ્તો શોધે, તો કીડીઓ તેમનો રસ્તો બદલી શકે છે. નવી કીડીઓ નવા માર્ગ પર ફેરોમોન્સ છોડી દે છે અને બીજી કીડીઓ તેમને અનુસરવાનું શરૂ કરે છે.

૪) જો ફેરોમોન ટ્રેસ અદૃશ્ય થઈ જાય તો શું

જો કોઈ કારણોસર (જેમ કે વરસાદથી) ફેરોમોન ટ્રેસ ભૂંસાઈ જાય, તો કીડીઓને રસ્તો શોધવામાં મુશ્કેલી પડે છે. તેઓ ક્યારેક ત્યાં સુધી ભટકતા રહેશે જ્યાં સુધી નવી કીડી એક નવો ફેરોમોન ટ્રેસ ન બનાવે.

રસપ્રદ તથ્ય: વૈજ્ઞાનિકોએ જોયું છે કે કીડીઓ ક્યારેક ભૂલથી ગોળ ગોળ ફરે છે જો તેમનો ફેરોમોન રસ્તો તૂટી જાય અને તેઓ નવો રસ્તો શોધી ન શકે! આને “ડેથ સ્પાઇરલ” કહેવામાં આવે છે.

૫) કીડીઓના આ વર્તનથી મનુષ્યોએ શું શીખ્યા

કીડીઓની આ નેવિગેશન ટેકનિક એટલી અસરકારક છે કે વૈજ્ઞાનિકોએ તેમાંથી પ્રેરણા લઈને “એલ્ગોરિધમ્સ” બનાવ્યા છે જેનો ઉપયોગ ટ્રાફિક નિયંત્રણ, રોબોટિક્સ અને ઇન્ટરનેટ નેટવર્કમાં થાય છે!