- ઉચ્ચ હોદ્દો અને ઉચ્ચ અભ્યાસ કરનાર વ્યક્તિઓના આપઘાત પાછળના કારણો અન્ય સામાન્ય લોકોના આપઘાતના કારણોથી ભિન્ન હોઈ શકે, સમગ્ર વિષય પર મનોવિજ્ઞાન ભવનના વડાએ સર્વે હાથ ધર્યો
આત્મહત્યા એ પોતાનો જીવ લેવાનું કાર્ય કહેવાય છે. આત્મહત્યાના વિચારો કોઈના જીવ લેવા વિશેના વિચારોનો સંદર્ભ આપે છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ડબ્લ્યુએચઓ) મુજબ, દર વર્ષે 700,000 લોકો આત્મહત્યાને કારણે મૃત્યુ પામે છે. જેમ કે માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ધરાવતા લોકો હતાશા, નાણાકીય મુશ્કેલીઓ, યુદ્ધ, આપત્તિઓ, ઘરેલું હિંસા અને દુર્વ્યવહારમાં આત્મહત્યાના વિચારો આવી શકે છે. મદદ માટે માનસિક સ્વાસ્થ્ય વ્યવસાયિક પાસે જવું અને સહાયક કુટુંબ અને મિત્રોથી ઘેરાયેલા રહેવાથી આત્મહત્યાના વ્યક્તિગત યુદ્ધના વિચારોને મદદ કરવામાં મદદ મળી શકે છે.ત્યારે ઊંચો અભ્યાસ કરનાર કે ઉચ્ચ હોદ્દો ધરાવનાર વ્યક્તિઓના આપઘાત પાછળના કારણો અન્ય સામાન્ય લોકોના આપઘાતના કારણોથી ભિન્ન હોઈ શકે છે, અથવા તો તે કારણોની તીવ્રતા અને પ્રકાર જુદા હોઈ શકે છે. આવા વ્યક્તિઓ પર ઘણીવાર વિશેષ પ્રકારના દબાણો અને અપેક્ષાઓ હોય છે, જે તેમને માનસિક રીતે ભાંગી શકે છે. મનોવિજ્ઞાન ભવનના પ્રોફેસર યોગેશ એ. જોગસણ દ્વારા આ બાબતે અભ્યાસ કરીને વિવિધ તારણો કાઢવામાં આવ્યા છે.
અન્ય અંગત સમસ્યાઓ
લગ્નજીવનમાં તણાવ, છૂટાછેડા, કે બાળકો સાથેના સંબંધોમાં મુશ્કેલી
શારીરિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ:ગંભીર બીમારી, ક્રોનિક પીડા, કે કોઈ શારીરિક વિકૃતિ.
વ્યસનો: દારૂ, ડ્રગ્સ, કે જુગાર જેવા વ્યસનો જે માનસિક સ્થિતિને બગાડે છે અને વ્યક્તિને વધુ નિરાશ કરે છે. ઉચ્ચ અભ્યાસ કે હોદ્દો ધરાવનાર વ્યક્તિઓ પણ માણસ જ હોય છે અને તેમને પણ માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. તેમને પણ ભાવનાત્મક ટેકા અને વ્યાવસાયિક મદદની જરૂર હોય છે. સમાજમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય વિશેની જાગૃતિ વધારવી અને કલંક દૂર કરવું એ આવા આપઘાત અટકાવવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
ઉચ્ચ અભ્યાસ કરનાર કે ઉચ્ચ હોદ્દો ધરાવનાર વ્યક્તિઓના આપઘાત પાછળના મુખ્ય કારણો
ઉચ્ચ અપેક્ષાઓ અને દબાણ:
સ્વ-લક્ષી દબાણ:
આવા વ્યક્તિઓ પોતાની જાત પાસેથી અને પોતાના કાર્યોમાંથી ઉચ્ચતમ પ્રદર્શનની અપેક્ષા રાખે છે. સહેજ પણ નિષ્ફળતા તેમને ઊંડાણ પૂર્વક પરેશાન કરી શકે છે.
પારિવારિક અપેક્ષાઓ:
પરિવાર, ખાસ કરીને ભારતીય સમાજમાં, પોતાના બાળકોના ઊંચા અભ્યાસ અને સારી કારકિર્દી પર ખૂબ અપેક્ષાઓ રાખે છે. આ અપેક્ષાઓનો બોજ ક્યારેક અસહ્ય બની જાય છે.
સામાજિક અપેક્ષાઓ:
સમાજ પણ આવા વ્યક્તિઓ પાસેથી સફળતા, ઉચ્ચ જીવનશૈલી અને સતત પ્રગતિની અપેક્ષા રાખે છે. આ અપેક્ષાઓ પૂરી ન કરી શકવાનો ભય આપઘાતના વિચારો તરફ દોરી શકે છે.
નિષ્ફળતાનો ભય અને અપમાન
આ વ્યક્તિઓ સફળતાના શિખરે પહોંચેલા હોય છે, તેથી નિષ્ફળતાનો સ્વાદ તેમના માટે વધુ કડવો અને અપમાનજનક હોઈ શકે છે. એક નાનકડી ભૂલ પણ તેમને પોતાની આખી કારકિર્દી કે પ્રતિષ્ઠા દાવ પર લાગી રહી હોય તેવું અનુભવી શકે છે. લોકો શું કહેશે, સમાજમાં તેમની છબી કેવી બનશે, તેનો ડર તેમને ઘેરી વળે છે.
વ્યવસાયિક તણાવ અને બર્નઆઉટ
અતિશય કામનો બોજ:
ઉચ્ચ હોદ્દાઓ પર ઘણીવાર લાંબા કલાકો કામ કરવું પડે છે, જેનાથી શારીરિક અને માનસિક થાક લાગે છે. સંતુલનનો અભાવ:કામના દબાણ હેઠળ અંગત જીવન, પરિવાર અને સામાજિક પ્રવૃત્તિઓ માટે સમય ન મળવો.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ છુપાવવી
સફળ વ્યક્તિઓ પોતાની નબળાઈઓ કે માનસિક સમસ્યાઓ જાહેર કરવામાં ખચકાય છે કારણ કે તેમને લાગે છે કે તેનાથી તેમની છબીને નુકસાન થશે. “હું આટલો સફળ છું, તો હું કેવી રીતે ડિપ્રેશનમાં હોઈ શકું?” તેવી માનસિકતા તેમને મદદ લેવાથી રોકે છે. માનસિક સમસ્યાઓ માટે સારવાર લેવી એ સમાજમાં “કલંક” સમાન મનાય છે, ખાસ કરીને ઉચ્ચ વર્ગમાં, જ્યાં “સૌ સારુ છે” તેવું બતાવવાનું દબાણ હોય છે.
એકલતા અને સામાજિક અલગતા
સફળતાની સીડી ચડતી વખતે, વ્યક્તિ ઘણીવાર અંગત સંબંધોને અવગણે છે, જેના કારણે તેમને સાચી મિત્રતા કે ભાવનાત્મક ટેકો મળતો નથી. ઉચ્ચ હોદ્દા પર હોવાને કારણે, કેટલાક લોકો તેમને સાચા મિત્ર તરીકે નહિ, પરંતુ તેમના હોદ્દાને કારણે જ સંબંધ રાખે છે, જેનાથી એકલતાની ભાવના વધે છે.
નાણાકીય સમસ્યાઓ અને દેવું
ઉચ્ચ આવક હોવા છતાં, ઉચ્ચ જીવનશૈલી જાળવવા માટે લીધેલું દેવું અથવા મોટા નાણાકીય નુકસાન પણ ચિંતાનું કારણ બની શકે છે. શેરબજારમાં નુકસાન, વ્યવસાયમાં ખોટ, કે કોઈ મોટા રોકાણમાં નિષ્ફળતા.
