પોર્ટના વિકાસ થકી અદાણી નવી ઊંચાઈએ આંબશે

• વિકાસની હરણફાળ ભરવા ‘બંદરો’નો કોઈ પર્યાય નથી
• વેપાર માટે પોર્ટ સૌથી મહત્વના, જેને ધ્યાને લઇ દેશના 14 જેટલા બંદરો અદાણીએ પોતાના હસ્તક લઈને દેશના વેપારને બુસ્ટર આપવા કમર કસી
• અત્યાર સુધી પોર્ટમાં ચીનનું આધિપત્ય, પણ હવે ભારતના પોર્ટને પણ અદ્યતન બનાવવા અદાણીની કવાયત

દેશને ઉત્પાદન અને નિકાસ પાવરહાઉસ બનાવવામાં બંદરો મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.  ચીન એક મુખ્ય ઉદાહરણ છે. વિશ્વના 10 સૌથી વ્યસ્ત કન્ટેનર પોર્ટમાંથી સાત ચીનમાં છે.  મોટા ઉત્પાદક અને નિકાસકાર બનવાની ઈચ્છા ધરાવતું ભારત વર્લ્ડ શિપિંગ કાઉન્સિલની યાદીમાં 35મા ક્રમે છે. આમાં ભારતને આગળ લઈ આવવા માટે અદાણીએ કવાયત શરૂ કરી છે.

ચીનના શાંઘાઈ પોર્ટ પર કન્ટેનર વોલ્યુમ 2023 માં 49 મિલિયન ટીઇયું ને વટાવી ગયું, જ્યારે વૈશ્વિક કન્ટેનર પોર્ટ થ્રુપુટ 866 મિલિયન ટીઇયું હતું.  મુન્દ્રા પોર્ટ, વોલ્યુમ દ્વારા ભારતનું સૌથી મોટું વ્યાપારી બંદર, આ સમયગાળામાં 6.64 મિલિયન ટીઇયુંનું સંચાલન કરે છે.  તેની પાસે 15 મીટરના કુદરતી ડ્રાફ્ટનો ફાયદો છે, જે તેને મોટા જહાજોને હેન્ડલ કરવાનો ફાયદો આપે છે.

પરંતુ ભારત હવે રૂ. 76,220 કરોડના વિકાસ દ્વારા પોતાને લાભ મેળવવાની યોજના ધરાવે છે. મહારાષ્ટ્રના દહાણુ ખાતે વાધવન બંદર, મુંબઈથી 150 કિમી ઉત્તરે, પબ્લિક-પ્રાઇવેટ પાર્ટનરશિપ મોડમાં જે પ્રોજેક્ટને આગળ ધપાવવામાં આવી રહ્યો છે તેમાં 2035 સુધીમાં 15 મિલિયન ટીઇયું અને 2040 સુધીમાં 24 મિલિયન ટીઇયું કન્ટેનર ક્ષમતા ધરાવતું બંદર જોવા મળશે.  આ ઉપરાંત આ વિસ્તારના સમુદ્રતળની ટોપોગ્રાફી પણ બદલાશે.  વાધવન પોર્ટ પાસે 20 મીટરનો કુદરતી ડ્રાફ્ટ છે, જેનો અર્થ છે કે તે 20,000 ટીઇયું સુધીના કન્ટેનર જહાજોને સમાવી શકે છે.

કોઈપણ દેશ માટે, તે પોર્ટ આધારિત ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર છે જે આર્થિક વિકાસમાં ફાળો આપે છે અને વધુ પ્રગતિનો માર્ગ મોકળો કરે છે. ચીનના કિસ્સામાં, તે સ્પષ્ટ છે કે આ વ્યૂહરચનાએ સુંદર વળતર આપ્યું છે અને વૈશ્વિક વેપારમાં અગ્રણી તરીકે તેનું સ્થાન ઊંચું કર્યું છે.  બંદરોમાં થોડી તાકાત ઉમેરવી એ ભારત માટે લાંબા સમયથી બાકી છે, ખાસ કરીને સરકાર આત્મનિર્ભરતા માટે દબાણ કરી રહી છે. પણ હવે અદાણીએ આ બીડું ઝડપ્યું છે.

કેન્દ્રીય બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રી સર્વાનંદ સોનોવાલે ગયા વર્ષે કહ્યું હતું કે સરળ અને કાર્યક્ષમ વેપાર માટે આધુનિક અને અદ્યતન પોર્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સર્વોચ્ચ મહત્વ ધરાવે છે.  ભારતના મુખ્ય બંદરોએ સામૂહિક રીતે 795 મિલિયન ટન કાર્ગોનું સંચાલન કર્યું હતું, જે પાછલા વર્ષની સરખામણીમાં 10.4% ની વૃદ્ધિ નોંધાવી હતી.  રાજધાનીમાં એફઆઈસીસીઆઈના પોર્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર કોન્ક્લેવમાં બોલતા, તેમણે કહ્યું હતું કે, “ભારતનો 95% વેપાર જથ્થા દ્વારા અને 70% મૂલ્ય દ્વારા સમુદ્ર પરિવહન દ્વારા થાય છે.”  તેમણે અર્થવ્યવસ્થાના ઝડપી વિકાસ માટે પોર્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.

ફેબ્રુઆરી 2020 માં, કેન્દ્રીય કેબિનેટે સાગરમાલા કાર્યક્રમ હેઠળ વાધવન પોર્ટ પ્રોજેક્ટને “સૈદ્ધાંતિક” મંજૂરી આપી હતી.  આ પ્રોજેક્ટ હાલમાં કન્ટેનર પોર્ટ વિકસાવવાની દરખાસ્ત પર કેબિનેટની મંજૂરીની રાહ જોઈ રહ્યો છે, ત્યારબાદ તેનું ટેન્ડર કરવામાં આવશે.

સોનોવાલે આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં પત્રકારોને કહ્યું હતું કે તેઓ ટૂંક સમયમાં કેબિનેટ પાસેથી મંજૂરીની અપેક્ષા રાખે છે.  “કેન્દ્રીય પર્યાવરણ મંત્રાલયે વાધવાન પોર્ટ પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપી દીધી છે. અમે ટૂંક સમયમાં કેબિનેટની મંજૂરી મેળવવા જઈ રહ્યા છીએ,”

પોર્ટની ઊંડાઈ વધુ ન હોવાથી મોટા જહાજ ભારતના બંદરો પર નથી આવી શકતા

એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે આવા પોર્ટ એ સમયની જરૂરિયાત છે કારણ કે જહાજોના કદમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.  “પાર્સલનું કદ વધી રહ્યું છે. અમારા પોર્ટમાં વધુ ઊંડાઈ ન હોવાથી, આંતરરાષ્ટ્રીય જહાજો કોલંબો અને સિંગાપોર જઈ રહ્યા છે. તેથી, ઉદાહરણ તરીકે, 20,000 ટીઇયું જહાજ પહેલા સિંગાપોર જશે કારણ કે બંદરની ઊંડાઈ 20 મીટર છે. , અને ત્યાંનો કાર્ગો અનલોડ થશે. તે પછી, એક નાનું જહાજ કાર્ગો ઉપાડશે અને તેને ભારત લાવશે. વાધવાનના આગમન પછી, આંતરરાષ્ટ્રીય જહાજો યુએસથી કાર્ગો સાથે સીધા જ અહીં આવી શકશે. તે ફાયદો છે,” તે કહે છે.

પોર્ટનો વિકાસ એટલે અર્થતંત્રની વૃદ્ધિ માટેનું પ્રોત્સાહન

ભારતીય રિઝર્વ બેન્કના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે અગાઉ જણાવ્યું હતું કે ભારતીય અર્થતંત્ર ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં કેન્દ્ર સરકારના 7.6%ના બીજા એડવાન્સ અંદાજ કરતાં વધુ દરે વૃદ્ધિ કરે તેવી શક્યતા છે.  તેમણે કહ્યું, “મને એવું કહેવામાં કોઈ સંકોચ નથી કે નાણાકીય વર્ષ 2024માં ભારતનો જીડીપી વૃદ્ધિ દર 7.6% થી વધુ રહેશે, તે 8% ની નજીક હોઈ શકે છે.” આવી વૃદ્ધિ બંદરો પર કાર્ગો હેન્ડલિંગ ક્ષમતા વધારવાની જરૂરિયાત દર્શાવે છે.  “મુખ્ય અને બિન-મુખ્ય બંદરો સહિત હાલમાં કુલ ક્ષમતા વાર્ષિક 2,500 મિલિયન ટન છે. આગામી વર્ષોમાં તે વાર્ષિક 10,000 મિલિયન ટન સુધી જઈ શકે છે,” એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.

અદાણી દેશનું સૌથી મોટા પોર્ટ ઓપરેટર

અદાણી પોર્ટ્સ એ ભારતનું સૌથી મોટું ખાનગી પોર્ટ ઓપરેટર અને એન્ડ-ટુ-એન્ડ લોજિસ્ટિક્સ પ્રદાતા છે. બે દાયકા કરતાં ઓછા સમયમાં, તેણે સમગ્ર ભારતમાં પોર્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સેવાઓનો પોર્ટફોલિયો બનાવ્યો, હસ્તગત કર્યો અને વિકસાવ્યો. હાલ અદાણી આ પોર્ટ ડેવલપમેન્ટથી આખા દેશના વેપારને બળ આપી રહ્યું છે. ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ઉપર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું એ જ અદાણીની સફળતા પાછળનું મહત્વનું કારણ છે.

તાજેતરમાં જ અદાણીએ 14માં પોર્ટનો હિસ્સો ખરીદવાનો સોદો કર્યો

અદાણી હસ્તક દેસગમાં 13 બંદરો અને ટર્મિનલ  છે. જે દેશની બંદર ક્ષમતાના લગભગ 24%નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.  તેની ક્ષમતા 580 એમએમટીપીએ છે.  અડણીએ તેની શરૂઆત 26 મે 1998 ના રોજથી કરી હતી. અગાઉ તેનું નામ ગુજરાત અદાણી પોર્ટ લિમિટેડ હતું. ગૌતમ અદાણીની કંપની અદાણી પોર્ટ્સે છેલ્લે વધુ એક પોર્ટ ખરીદ્યું છે. કંપનીએ કહ્યું કે તેણે ગોપાલપુર પોર્ટ્સમાં 95% હિસ્સો ખરીદ્યો છે.  આ ડીલ 3080 કરોડ રૂપિયામાં થઈ છે. અદાણી પોર્ટ્સનું આ 14મું પોર્ટ છે.

અદાણી બીજા અનેક દેશમાં પણ પોર્ટ ક્ષેત્રે પ્રવેશસે

અદાણી પોર્ટ્સ હવે બીજા અનેક દેશમાં પ્રવેશ કરવા માંગે છે. એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે, અદાણી પોર્ટ્સ ભારત, શ્રીલંકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ઇઝરાયેલમાં હાજરી સાથે વિશ્વનું સૌથી મોટું ખાનગી પોર્ટ નેટવર્ક, હવે આફ્રિકામાં પ્રવેશવા માંગે છે. હાલમાં પોર્ટ વાર્ષિક 12-15 મિલિયન ટન કાર્ગો હેન્ડલ કરે છે. પોર્ટનો બાકીનો 44% હિસ્સો ઓરિસ્સા સ્ટીવેડોર્સ પાસે છે.

વિંડ અને સોલાર દ્વારા 10 હજાર મેગા વોટ માટે 5 લાખ કરોડના  રોકાણો આવશે

રિન્યુએબલ એનર્જી પોલિસી 2023 હેઠળ ગુજરાતને 10 ગીગાવોટ  રિન્યુએબલ એનર્જી પ્રોજેક્ટ્સ માટે ઉદ્દેશ્યની દરખાસ્તો મળી છે.  ગુજરાત એનર્જી ડેવલપમેન્ટ એજન્સીને 5 ગીગવોટ  સોલાર પ્રોજેક્ટ્સ અને 5 ગીગવોટ વિન્ડ અને વિન્ડ-સોલાર હાઇબ્રિડ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ઉદ્દેશ્યની દરખાસ્તો પ્રાપ્ત થઈ છે.  જો કે, ઉદ્યોગ નવીનીકરણીય ઉર્જા ઉત્પાદનમાં વધુ રોકાણને પ્રોત્સાહિત કરવા નવી નીતિ હેઠળ ઓપન એક્સેસ માટે ઓછા બેંકિંગ શુલ્કની હિમાયત કરે છે.  રાજ્ય સરકાર 2030 સુધીમાં તેની 50% વીજળી રિન્યુએબલ એનર્જી સ્ત્રોતોમાંથી ઉત્પન્ન કરવાનું લક્ષ્ય ધરાવે છે, જેમાં અંદાજિત રૂ. 5 લાખ કરોડના રોકાણ સાથે.  ગયા ઓક્ટોબરમાં જાહેર કરાયેલી નીતિમાં 36 ગીગાવોટ સૌર અને 143 ગીગા વોટ  પવન ઉર્જા ક્ષમતાના સ્થાપનની કલ્પના કરવામાં આવી છે.  નવી નીતિમાં ગ્રાઉન્ડ-માઉન્ટેડ સોલાર, રૂફટોપ સોલાર, ફ્લોટિંગ સોલાર, કેનાલ-ટોપ સોલાર, વિન્ડ, રૂફટોપ વિન્ડ અને વિન્ડ-સોલાર હાઇબ્રિડ પ્રોજેક્ટને આવરી લેવામાં આવશે.

ખાવડા ખાતે અદાણીનો 775 મેગાવોટનો સોલાર પ્લાન્ટ ધમધમયો

અદાણી ગ્રીન એનર્જીએ ગુજરાતના ખાવડામાં 775 મેગાવોટના સોલાર પાવર પ્રોજેક્ટની કામગીરી શરૂ કરી છે.  અદાણી ગ્રીન એનર્જી લિમિટેડે શુક્રવારે શેરબજારને આપેલી માહિતીમાં જણાવ્યું હતું કે સંબંધિત મંજૂરીઓ મળ્યા બાદ પ્રોજેક્ટનું સંચાલન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. નિવેદન અનુસાર, અદાણી ગ્રીન એનર્જીએ તેની વિવિધ સંપૂર્ણ માલિકીની પેટાકંપનીઓ દ્વારા, ગુજરાતના ખાવડામાં કુલ 775 મેગાવોટની ક્ષમતાવાળા પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કર્યા છે.  કંપનીએ કહ્યું કે આ પ્રોજેક્ટમાંથી વીજ ઉત્પાદન 29 માર્ચથી શરૂ થશે.