હ્રીમ ચિંતના શ્રીજી
ભૈરવનો અર્થ છે જે ભય દૂર કરે છે. એવું પણ કહેવાય છે કે ભૈરવ શબ્દના ત્રણ અક્ષરોમાં બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશની શક્તિ છે. ભૈરવને શિવના ગણ અને પાર્વતીના અનુયાયી માનવામાં આવે છે. હિંદુ દેવતાઓમાં ભૈરવનું ખૂબ મહત્વ છે. તેમને કાશીના કોટવાલ કહેવામાં આવે છે. કાલે બુધવારે કાલભૈરવ જયંતી મુસીબત માંથી છુટકારો મેળવવા તથા રક્ષા મેળવવા માટે કાલભૈરવ દાદાની પૂજા ઉત્તમ ફળદાયક ગણાય છે. કારતક વદ આઠમ ને તા. 16.11.22 બુધવારે કાલભૈરવ જયંતી છે.
ભૈરવની ઉત્પત્તિઃ ભૈરવની ઉત્પત્તિ શિવના લોહીમાંથી થઈ હોવાનો ઉલ્લેખ છે. બાદમાં તે લોહીને બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યું – પહેલું બટુક ભૈરવ અને બીજું કાલ ભૈરવ. મુખ્યત્વે બે ભૈરવની પૂજા કરવામાં આવે છે, એક કાલ ભૈરવ અને બીજું બટુક ભૈરવ. પુરાણોમાં ભગવાન ભૈરવને અસિતંગ, રુદ્ર, ચંદ, ક્રોધ, મનમત્તા, કપાલી, ભીષણ અને સંહારના નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. ભગવાન શિવના પાંચમા અવતાર ભૈરવને ભૈરવનાથ પણ કહેવામાં આવે છે. નાથ સંપ્રદાયમાં તેમની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે.
ભૈરવના ચમત્કારિક મંદિર આવેલા છે ઉજ્જૈન અને કાશીમાં
ભૈરવ મંદિર: ભૈરવનું પ્રખ્યાત, પ્રાચીન અને ચમત્કારિક મંદિર ઉજ્જૈન અને કાશીમાં છે. કાલ ભૈરવનું મંદિર ઉજ્જૈનમાં છે અને બટુક ભૈરવનું લખનૌમાં મંદિર છે. ભૈરવ મંદિર કાશી વિશ્વનાથ મંદિરથી દોઢથી બે કિલોમીટરના અંતરે આવેલું છે. બીજું, નવી દિલ્હીમાં વિનય માર્ગ પર નહેરુ પાર્કમાં આવેલ બટુક ભૈરવનું પાંડવ મંદિર ખૂબ પ્રખ્યાત છે. ત્રીજું, ઉજ્જૈનના કાલ ભૈરવની ખ્યાતિનું કારણ પણ ઐતિહાસિક અને તાંત્રિક છે. નૈનીતાલ પાસે ઘોડા ખાડનું બટુકભૈરવ મંદિર પણ ખૂબ પ્રખ્યાત છે. અહીં ભૈરવ ગોલુ દેવતાના નામથી પ્રખ્યાત છે. આ સિવાય શક્તિપીઠો અને ઉપપીઠની નજીક આવેલા ભૈરવ મંદિરોનું મહત્વ માનવામાં આવ્યું છે.
કાલ ભૈરવ: કાલ ભૈરવ પ્રદોષ કાળ દરમિયાન મર્શિષ કૃષ્ણ અષ્ટમી પર દેખાયો. આ પ્રભુનું જુવાન સ્વરૂપ છે. આ રૂપની પૂજા કરવાથી શત્રુઓથી મુક્તિ, કષ્ટ, કોર્ટ કેસમાં વિજય મળે છે. વ્યક્તિમાં હિંમતનો સંચાર હોય છે. દરેક પ્રકારના ભયથી મુક્તિ છે. કાલ ભૈરવને શંકરનો રુદ્રાવતાર માનવામાં આવે છે.
કાલ ભૈરવની પૂજા કરવાનો મંત્ર છે- ઓમ ભૈરવાય નમઃ ।
બટુક ભૈરવ: ‘બટુકાખ્યસ્ય દેવસ્ય ભૈરવસ્ય મહાત્મન. બ્રહ્મા વિષ્ણુ, મહેશધૈરવંદિત દયાનિધે.
એટલે કે બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશાદિ દેવો દ્વારા વંદિત બટુકના નામથી ઓળખાતા આ ભૈરવ દેવોની પૂજા કલ્પવૃક્ષની જેમ ફળદાયી છે. બટુક ભૈરવ એ ભગવાનનું બાળ સ્વરૂપ છે. તેમને આનંદ ભૈરવ પણ કહેવામાં આવે છે. કથિત સૌમ્ય સ્વરૂપની ઉપાસના જલદી ફળ આપે છે. કામમાં સફળતા માટે આ જરૂરી છે.
આ પૂજા માટેનો મંત્ર છે –
ભૈરવ તંત્રઃ યોગમાં જેને સમાધિ પદ કહેવામાં આવે છે, ભૈરવ તંત્રમાં ભગવાન શિવે ભૈરવ પદ અથવા ભૈરવી પદ પ્રાપ્ત કરવા માટે દેવીની આગળ 112 પદ્ધતિઓનો ઉલ્લેખ કર્યો છે, જેના દ્વારા આ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.
ભૈરવની પૂજા કરવાના લાભ
ભૈરવની પૂજા કરવાથી શનિ શાંત થાય છેઃ માત્ર ભૈરવની પૂજા કરવાથી શનિનો પ્રકોપ શાંત થાય છે. પૂજાના દિવસો રવિવાર અને મંગળવાર નક્કી કરવામાં આવે છે. પુરાણો અનુસાર ભાદ્રપદ માસ ભૈરવ ઉપાસના માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. આ મહિનાના રવિવારને મોટો રવિવાર ગણીને તેઓ ઉપવાસ કરે છે. પૂજા કરતા પહેલા જાણી લો કે કૂતરાને ક્યારેય ઠપકો ન આપો, પરંતુ તેને ભરપૂર ભોજન આપો. જુગાર, સટ્ટો, દારૂ, વ્યાજ, અનૈતિક કૃત્યો વગેરે જેવી આદતોથી દૂર રહો. દાંત અને આંતરડા સાફ રાખો. શુદ્ધ થઈને જ સાત્વિક પૂજા કરો. અપવિત્રતા પ્રતિબંધિત છે.
