જ્યારે તમે સુમસાન જંગલમાં ચાલતા હોવ, તમારી આસપાસ કોઈ ન હોય ત્યારે પાછળથી એક ધૂંધળો અવાજ આવે છે. કેટલીકવાર તે એટલું ડરામણું હોય છે કે તે ગુસબમ્પ્સ આપે છે. એવું લાગે છે કે કોઈ તમારું નામ બોલાવી રહ્યું છે. અમને લાગે છે કે કોઈ ભૂત અમારી પાછળ આવી રહ્યું છે. કોઈ આત્મા ભટકી રહી છે, વાત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. પણ સત્ય શું છે? નિર્જન જંગલમાં વિચિત્ર અવાજો ક્યાંથી આવે છે? વૈજ્ઞાનિકોએ આનું કારણ શોધી કાઢ્યું છે.
ત્યાં ન તો કોઈ આત્મા છે કે ન તો કોઈ ભૂત. પાછળથી આવતા અવાજો અથવા કોઈપણ પ્રકારનો ઘોંઘાટ ‘ઓડિટરી પેરીડોલિયા’ને કારણે છે. આ અવાજનો સ્ત્રોત વિવિધ અવાજો છે. જેમ કે પંખામાંથી આવતો અવાજ, વહેતું પાણી, એરોપ્લેનનો અવાજ, વોશિંગ મશીનનો અવાજ કે બીજું કંઈ. આ અવાજોને કારણે આપણા મગજમાં એક ખાસ પ્રકારની પેટર્ન બને છે, જેના કારણે આપણે આ અવાજો સાંભળીએ છીએ.
તેને મ્યુઝિકલ ઇયર સિન્ડ્રોમ પણ કહેવામાં આવે છે.
તમે વિચારી રહ્યા હશો કે હું આભાસ વિશે વાત કરી રહ્યો છું, પરંતુ ‘શ્રાવ્ય પેરિડોલિયા’ બિલકુલ આભાસ નથી. આવું ત્યારે થાય છે જ્યારે તમે એવા અવાજો સાંભળો છો જે વાસ્તવમાં ત્યાં નથી. વિજ્ઞાનની ભાષામાં તેને મ્યુઝિકલ ઈયર સિન્ડ્રોમ પણ કહેવામાં આવે છે. આનો ભોગ બનેલા મોટાભાગના લોકોને લાગે છે કે કોઈ તેમના પર નજર રાખી રહ્યું છે, જ્યારે વાસ્તવમાં એવું બિલકુલ નથી.
આખરે આ બલા શું છે?
સેન્ટર ફોર હિયરિંગ લોસ હેલ્પના સીઈઓ નીલ બાઉમેને જણાવ્યું હતું કે, આપણા મગજમાં વિશાળ ડેટાબેઝ છે. તેની એક સેટ પેટર્ન છે. આપણે જે પણ અવાજ સાંભળીએ છીએ અથવા જે પણ શબ્દ જાણીએ છીએ તેમાંથી તે ફક્ત તે જ શબ્દો પસંદ કરે છે જે તેની પેટર્ન પ્રમાણે સારા લાગે છે. તે તેને પકડી લે છે. મગજ જે પરિસ્થિતિ જુએ છે તેની પેટર્ન પ્રમાણે શબ્દો મનમાં ગુંજવા લાગે છે. જેમ આપણે અનુભવીએ છીએ, તે જ ચિત્ર મગજ સુધી પહોંચે છે અને તે શબ્દો પસંદ કરે છે જ્યાં પેટર્ન થોડી અલગ હશે, અવાજ પણ અલગ હશે.
