- વડોદરાની એમ.એસ યુનિવર્સિટી દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું નેનો મટીરીયલ
એમ.એસ યુનિ.ના વૈજ્ઞાનિકોએ જળાશયો અને નદીઓને પ્રદૂષણ મુક્ત બનાવવામાં સફળતા મેળવી છે, પ્રશાંત રૂપેરા અહેવાલ આપે છે. એમ.એસ યુનિ.ના ફેકલ્ટી ઑફ ટેક્નોલોજી અને એન્જિનિયરિંગના એપ્લાઇડ કેમિસ્ટ્રી વિભાગના સંશોધકોએ એક નવું અદ્યતન નેનોમટિરિયલ વિકસાવ્યું છે જે ઝેરી અથવા જોખમી પદાર્થોને દૂર કરી શકે છે. પાણીમાંથી રસાયણો દૂર કરો અને તેને 100% સ્વચ્છ પાણીમાં ફેરવો જેનો ફરીથી ઉપયોગ કરી શકાય.
આ સંશોધન અમેરિકન કેમિકલ સોસાયટીના વૈશ્વિક સ્તરે પ્રખ્યાત ’એપ્લાઇડ એન્જિનિયરિંગ મટિરિયલ્સ’ જર્નલના ફ્રન્ટ કવર પર દર્શાવવામાં આવ્યું છે, જે વિશ્વની સૌથી મોટી વૈજ્ઞાનિક સંસ્થાઓમાંની એક છે, જે યુએસ કોંગ્રેસ દ્વારા ચાર્ટર્ડ છે અને 140 દેશોમાં પ્રકાશિત છે. આ અદ્યતન નેનોમટીરિયલનો ઉપયોગ સાત કે તેથી વધુ ચક્રો માટે વારંવાર પ્રદૂષિત પાણીને સાફ કરવા માટે કરી શકાય છે. એપ્લાઇડ કેમેસ્ટ્રી વિભાગ, ટેક્નોલોજી અને એન્જિનિયરિંગ ફેકલ્ટી, એમ.એસ યુનિવર્સિટીના સંશોધકોની એક ટીમે એક નવું અદ્યતન નેનોમેટરીયલ વિકસાવ્યું છે જે પાણીમાંથી ઝેરી અથવા જોખમી રસાયણોને દૂર કરી શકે છે અને તેને ફરીથી ઉપયોગમાં લઈ શકાય તેવા 100 ટકા સ્વચ્છ પાણીમાં ફેરવી શકે છે અને તે પણ માત્ર 3 મિનિટમાં જ .
એમ.એસ લેબોરેટરીમાં વિકસાવવામાં આવેલ નેનોમટીરિયલ્સ ડાઇ, પ્લાસ્ટિક, ટેક્સટાઇલ અને ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગો દ્વારા જળાશયોમાં છોડવામાં આવતા ઝેરી અથવા જોખમી રસાયણોને કારણે થતા જળ પ્રદૂષણને પહોંચી વળવા માટે બનાવવામાં આવ્યું છે.
આ અદ્યતન નેનોમટીરિયલનો ઉપયોગ સાત કે તેથી વધુ ચક્રો માટે વારંવાર પ્રદૂષિત પાણીને સાફ કરવા માટે કરી શકાય છે.
“વ્યાપક ઔદ્યોગિકીકરણ અને શહેરી વિકાસને કારણે પણ જળ પ્રદૂષણમાં વધારો થયો છે. એક મહત્વનો મુદ્દો એ છે કે જળાશયોમાં રંગો છોડવા જે જળચર જીવન માટે જોખમ ઊભું કરે છે.
શું છે નેનો-મટીરીયલ ?
નેનોમટિરિયલ્સ કુદરતી રીતે બનતું હોઈ શકે છે, કમ્બશન પ્રતિક્રિયાઓના ઉત્પાદનો તરીકે બનાવવામાં આવે છે, અથવા ચોક્કસ કાર્ય કરવા માટે ઇજનેરી દ્વારા હેતુપૂર્વક ઉત્પાદિત કરવામાં આવે છે. આ સામગ્રીઓમાં તેમના બલ્ક-ફોર્મ સમકક્ષોથી અલગ ભૌતિક અને રાસાયણિક ગુણધર્મો હોઈ છે. માઇક્રોફેબ્રિકેશન સંશોધનના સમર્થનમાં વિકસાવવામાં આવેલ મટિરિયલ મેટ્રોલોજી અને સિન્થેસિસમાં પ્રગતિનો લાભ લઈને નેનોમટીરિયલ્સ સંશોધન નેનો ટેકનોલોજી માટે સામગ્રી વિજ્ઞાન આધારિત અભિગમ અપનાવે છે. નેનોસ્કેલની રચના સાથેની સામગ્રીમાં ઘણીવાર અનન્ય ઓપ્ટિકલ, ઇલેક્ટ્રોનિક, થર્મો-ફિઝિકલ અથવા યાંત્રિક ગુણધર્મો હોય છે. નેનોમટીરિયલનો ઉપયોગ અનેક વિધ રીતે કરવામાં આવે છે જેમાં ચોક્કસ ભૂમિકા ભજવવા માટે ચોક્કસ રીતે સામગ્રી ઉત્પન્ન કરવાની ક્ષમતાને કારણે, આરોગ્ય સંભાળ અને સૌંદર્ય પ્રસાધનોથી લઈને પર્યાવરણીય સંરક્ષણ અને હવા શુદ્ધિકરણ સુધીના વિવિધ ઉદ્યોગોમાં નેનોમટેરિયલ્સનો ઉપયોગ થાય છે. પર્યાવરણીય સંરક્ષણ પ્રક્રિયાઓ પણ નેનોમટેરિયલ્સનો ઉપયોગ કરે છે. લવચીક સૌર કોષોમાં ઉપયોગ કરવા તેમજ પ્રદૂષિત પાણીની સારવારમાં ભૂમિકા ભજવવા માટે નેનોવાયર ઝિંક ઓક્સાઇડ નેનોવાયર માટે એપ્લિકેશન વિકસાવવામાં આવી રહી છે. જે પ્રદૂષણથી રક્ષા આપે છે.
