કરન્સી ટ્રાન્સફર સરળ કરાવી સરકારે અર્થતંત્રને કરાવ્યો ફાયદો

વિદેશી રોકાણકારો આકર્ષાયા : પર્યટકો પણ અભીભૂત : વેપાર પણ સરળ બન્યો

કરન્સી ટ્રાન્સફર સરળ કરાવી સરકારે અર્થતંત્રને મોટો ફાયદો કરાવ્યો છે. જેમાં મુખ્યત્વે ફાયદાઓ જોઈએ તો વિદેશી રોકાણકારો આકર્ષાયા છે.  પર્યટકો પણ અભીભૂત થયા છે. ઉપરાંત સૌથી વિશેષ ફાયદો એ થયો કે વેપાર પણ સરળ બન્યો છે.

સરકાર દ્વારા ડિજિટાર ફાઇનાન્સકલુઝન રેમિટન્સની ઘણી ઓછી કિંમત પર રાખવામાં આવે છે. ભારતે 2022 માં 300 બિલિયન ડોલર કરતાં વધુની વિક્રમ સેવાઓની નિકાસ સાથે ટેન્ડમમાં 100 બિલિયન ડોલર કરતાં વધુ રેમિટન્સ ઇનફ્લો હાંસલ કરવાનો પ્રભાવશાળી સીમાચિહ્ન પાર કર્યો, ભારત પ્રથમ સ્થાને છે.  વૈશ્વિક સ્તરે રેમિટન્સ રસીદમાં મેક્સિકો અને ચીનથી પણ ભારત આગળ નીકળ્યું છે.

વિશ્વ બેંકના જણાવ્યા મુજબ, ભારતે છેલ્લા 10 વર્ષોમાં સામાન્ય 200 બિલિયન ડોલર ટ્રાન્ઝેક્શન માટે રેમિટન્સ મેળવવાની સાદી સરેરાશ કિંમત લગભગ 9% થી ઘટાડીને 4,65% કરી છે, જે મુખ્ય પ્રાપ્તકર્તા દેશોમાં સૌથી નીચો અને 26% સસ્તું છે.

રેમિટન્સમાં મુખ્યત્વે નિવાસી અને બિન-નિવાસી વ્યક્તિઓ વચ્ચે વર્તમાન ટ્રાન્સફરનો સમાવેશ થાય છે.  ભારત માટે, તેઓ વિદેશી પ્રત્યક્ષ રોકાણ માટે નાણાનો સ્ત્રોત મોકલે છે. તેઓ ચાલુ ખાતાની ખાધને સંકુચિત કરે છે અને ઓછા અસ્થિર હોવાથી, પ્રવાહને સ્થિરતા પ્રદાન કરે છે.

અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે રેમિટન્સ ગરીબી ઘટાડવામાં અને પ્રાપ્તકર્તા પરિવારોના આરોગ્ય અને શૈક્ષણિક પરિણામોને સુધારવામાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. પાછળની ગણતરી દર્શાવે છે કે છેલ્લાં પાંચ વર્ષમાં ભારતના ખર્ચ ઘટાડાને કારણે આશ્ચર્યજનક વધારાના 2 લાખ કરોડનો વધારો થયો છે.

ભારતના કિસ્સામાં પણ, યુએસ, ગલ્ફ દેશો, યુકે જેવા મોટા રેમિટન્સ કોરિડોરમાંથી ખર્ચનું વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે સરેરાશ વિદેશી વિનિમય માર્જિન ખર્ચ વ્યવહાર ફી કરતાં ઓછો છે, ભારત માટે વિવિધ ચેનલો પર અવલોકન દર્શાવે છે કે ફી  સામાન્ય રીતે વધુ જ્યાં પ્રેષક અને પ્રાપ્તકર્તા ઔપચારિક નાણાકીય સિસ્ટમને ઍક્સેસ કરવામાં સક્ષમ ન હોય.  આનાથી તેઓ ટ્રાન્ઝેક્શન હાથ ધરવા માટે બહુવિધ સંસ્થાઓને સંડોવતા લાંબી સાંકળનો ઉપયોગ કરે છે અને વ્યવહારમાં ચુકવણીના સાધન તરીકે રોકડનો સમાવેશ થાય છે.

જ્યાં એજન્ટની સેવાઓનો ઉપયોગ રેમિટન્સના સંગ્રહ અથવા વિતરણ માટે કરવામાં આવે છે ત્યાં ખર્ચ વધુ હોય છે.  સામાન્ય રીતે, રેમિટન્સ સેવા પ્રદાતાઓ આરએસપી મોબાઇલ ઓપરેટર્સ છે અને જ્યાં રેમિટર્સ લેનારાઓ પેમેન્ટ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ તરીકે મોબાઇલ મનીનો ઉપયોગ કરે છે તેવા કિસ્સાઓમાં સરેરાશ ખર્ચ નોંધપાત્ર રીતે ઓછો હોય છે.

ભારત આ પડકારોને કેવી રીતે પાર કરી રહ્યું છે?  પીએમ જન ધન યોજના અને સરકારી કાર્યક્રમો હેઠળ પ્રત્યક્ષ લાભ ટ્રાન્સફરનો વ્યાપક ઉપયોગ નાણાકીય સમાવેશને સઘન બનાવવા માટે પરિવર્તનકારી રહ્યો છે.  સુલભ અને સસ્તું ટેલિકોમ સેવાઓ સાથે યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ (યુપીઆઈ) ના સ્વરૂપમાં ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર દ્વારા શૂન્ય ખર્ચ, સલામત અને કાર્યક્ષમ નાણાં ટ્રાન્સફર, વ્યવહારો માટે મોબાઇલ મોડને અપનાવવાની પ્રક્રિયાને વધુ ગહન બનાવી રહી છે.

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતમાં ફિનટેકમાં 2,000 થી વધુ સ્ટાર્ટઅપ્સ અને 20-થી વધુ યુનિકોર્નની ભૂલ સાથે, વાઇબ્રન્ટ ફિનટેક ઇકોસિસ્ટમ નવીન ઉકેલો અને તંદુરસ્ત સ્પર્ધાનો પાયો નાખે છે.  ટ્રાન્ઝેક્શનનો એક છેડો મોકલનારના દેશમાં હોવાથી, માન્યતા, અનુપાલન અને ટ્રાન્સમિશનને સક્ષમ કરવા માટે અન્ય દેશોનો સક્રિય સમર્થન મહત્વપૂર્ણ છે.

ભારત આ બાબતને વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઈઝેશન જેવા વિવિધ ફોરમમાં ઉઠાવી રહ્યું છે અને મુક્ત વેપાર કરારમાં તેના ભાગીદારો સાથે આ વ્યૂહરચનાઓના સક્રિય અનુસંધાનમાં અત્યાર સુધી આશાસ્પદ પરિણામો આવ્યા છે અને ભવિષ્ય ઉજ્જવળ દેખાય છે.લગભગ 800 બિલિયન ડોલરના વૈશ્વિક રેમિટન્સ વોલ્યુમ સાથે ખર્ચમાં 3%નો ઘટાડો થવાથી વાર્ષિક મોટી બચત થઈ શકે છે.