કેનેડાના વિદેશ મંત્રી મેલાની જોલીની અનેક વિનંતીઓ છતાં ભારત તેના નિર્ણય પર અડગ રહ્યું. આખરે કેનેડાએ તેના 41 રાજદ્વારીઓને ભારતમાંથી હાંકી કાઢવા પડ્યા. કેનેડાના વિદેશ મંત્રીએ ગુરુવારે પુષ્ટિ કરી કે 41 કેનેડિયન રાજદ્વારીઓ ભારત છોડી ગયા છે. અગાઉ મેલાનિયો જોલીએ ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર સાથે ગુપ્ત બેઠક કરી હતી પરંતુ ભારતના વલણમાં કોઈ ફેરફાર થયો ન હતો. ભારતે સ્પષ્ટ કર્યું કે જેટલા ભારતીય રાજદ્વારીઓ કેનેડામાં છે તેટલા જ કેનેડિયન ભારતમાં હશે. ભારતના આ નિર્ણય બાદ કેનેડા હવે નારાજ છે અને એક પૂર્વ રાજદ્વારીએ તો ત્યાં સુધી કહ્યું કે ભારતે એ કરી બતાવ્યું જે સોવિયત સંઘે પણ નહોતું કર્યું. આવું 40થી 50 વર્ષમાં પહેલીવાર થઈ રહ્યું છે.
ખરેખર, ભારતમાં કેનેડામાં માત્ર 21 રાજદ્વારીઓ છે, જ્યારે કેનેડામાં ભારતમાં 62 રાજદ્વારીઓ હતા. તેઓ દિલ્હીમાં હાઈ કમિશન, મુંબઈમાં કોન્સ્યુલેટ જનરલ, ચંદીગઢ અને બેંગલુરુમાં પોસ્ટેડ હતા. કેનેડાના પીએમ જસ્ટિન ટ્રુડોએ ખાલિસ્તાની આતંકવાદી હરદીપ સિંહ નિજ્જરની હત્યામાં ભારતીય એજન્ટો સામેલ હોવાના પાયાવિહોણા આક્ષેપો કર્યા બાદ ભારતે કેનેડા સામે આ માસ્ટરસ્ટ્રોક શરૂ કર્યો છે. તેની અસર પણ સ્પષ્ટ દેખાય છે. ભારતના વળતા પ્રહાર પર, કેનેડાના ભૂતપૂર્વ રાજદ્વારી ગાર પારડીએ કહ્યું કે તેમને આવી બીજી કોઈ ઘટના યાદ નથી. બીજા દેશ સાથે રાજદ્વારી સંબંધો તોડી નાખવામાં આવ્યા હતા અને દરેકને બહાર જવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું.
પારડીએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા 40 થી 50 વર્ષમાં આવી ઘટના બની હોય તેવી બીજી કોઈ ઘટના મને યાદ નથી. સોવિયત યુનિયન સાથેના સંબંધોના સૌથી ખરાબ સમયગાળા દરમિયાન પણ, સામાન્ય રીતે માત્ર થોડા રાજદ્વારીઓને હાંકી કાઢવામાં આવ્યા હતા. કેનેડાના ભૂતપૂર્વ રાજદ્વારી જેફ નિવેલે સ્વીકાર્યું છે કે ભારતનું કદ અસાધારણ છે. તેમણે કહ્યું કે વિઝાની વધુ માંગને કારણે કેનેડાને ભારતમાં મોટી સંખ્યામાં રાજદ્વારીઓ રાખવા પડે છે. તેમણે કહ્યું કે કેનેડા માટે ભારત વિદ્યાર્થીઓનો મોટો સ્ત્રોત છે અને ભારતમાંથી પણ મોટી સંખ્યામાં ઇમિગ્રન્ટ્સ આવે છે.
ભારતના આ કડક વલણ બાદ કેનેડાના વિદેશ મંત્રીના સૂર બદલાયા છે. તેમણે કહ્યું હતું કે કેનેડા ભારતીય રાજદ્વારીઓ સામે કોઈ વળતી કાર્યવાહી કરશે નહીં. તેમણે દાવો કર્યો હતો કે આનાથી રાજદ્વારીઓ જોખમમાં મુકાઈ જશે. જોલીએ કહ્યું કે રાજદ્વારી પ્રતિરક્ષા હટાવવી એ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાની વિરુદ્ધ છે અને તેથી જ કેનેડા ભારતીય રાજદ્વારીઓ સામે સમાન પગલાં લેવાની ધમકી આપશે નહીં. રાજદ્વારી વિશેષાધિકારો અને પ્રતિરક્ષાને એકપક્ષીય રીતે દૂર કરવી એ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાની વિરુદ્ધ છે અને રાજદ્વારી સંબંધો પર જિનીવા ક્ધવેન્શનનું સ્પષ્ટ ઉલ્લંઘન છે, તેમણે કહ્યું. આમ કરવાની ધમકી આપવી અયોગ્ય છે અને તણાવ પેદા કરે છે.
જોલીએ કહ્યું કે ભારતના નિર્ણયથી બંને દેશોના નાગરિકોને પૂરી પાડવામાં આવતી સેવાઓના સ્તરને અસર થશે. તેમણે કહ્યું કે કેનેડા ભારતના ત્રણ મોટા શહેરોમાં ખાનગી સેવાઓ બંધ કરી રહ્યું છે. અગાઉ, ભારતના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા અરિંદમ બાગચીએ ભારતને કેનેડિયન રાજદ્વારીઓની સંખ્યા ઘટાડવા માટે કહ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે કેનેડામાં સેવા આપતા ભારતીય રાજદ્વારીઓની સંખ્યા કરતાં તેમની સંખ્યા વધુ છે.
