કોરોના મહામારી બાદ ઓટીટી પ્લેટફોર્મની માંગ ઘણી વધી ગઈ છે. પરંતુ કલાત્મક સ્વતંત્રતા અને મનોરંજનના નામે ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર અશ્લીલ, હિંસક, વિવાદાસ્પદ સામગ્રી આડેધડ રીતે પીરસવામાં આવી રહી છે, જે આપણા સમાજના નૈતિકતા અને મૂલ્યોને ખરાબ રીતે અસર કરી રહી છે.
વર્ષ 2018 માં, સુપ્રીમ કોર્ટે પણ ઓટીટી પર બતાવવામાં આવતી સામગ્રીને લઈને કડક ટિપ્પણી કરી હતી. સંસદમાં પણ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર હિંસક, અશ્લીલ અને વિવાદાસ્પદ સામગ્રી આપવાનો મુદ્દો ઘણી વખત ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો.
આ તમામ વિવાદોને કારણે ઘણી વખત સરકાર પાસે માંગ કરવામાં આવી હતી કે ઓટીટી પર દર્શાવવામાં આવતા કન્ટેન્ટને લઈને નિયમન નીતિ લાગુ કરવામાં આવે. સરકારે ઓટીટી પર બતાવવામાં આવતી સામગ્રીને લઈને માર્ગદર્શિકા પણ જારી કરી છે.
કેન્દ્ર સરકારની માર્ગદર્શિકા સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે ઓટીટી પર ગેરકાયદે સામગ્રી બતાવવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. જો કે, પ્રી-સેન્સરશિપનો માર્ગ અપનાવવાને બદલે, સરકારે ઓટીટી પ્લેટફોર્મને સ્વ-નિયમન અપનાવવા કહ્યું છે. પરંતુ સરકારે સ્વ-નિયમન કેવી રીતે કરવું જોઈએ અને તેનું કાર્યક્ષેત્ર શું હશે તે અંગે સ્પષ્ટ માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી છે.
સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે કોઈ પણ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ દેશની એકતા, અખંડિતતા અને સાર્વભૌમત્વને નુકસાન પહોંચાડતા દ્રશ્યો અને સંવાદો બતાવશે નહીં. પરંતુ આ દિશાનિર્દેશો છતાં, જ્યારે અશ્લીલ અને વાંધાજનક સામગ્રી પ્રદાન કરવાની પ્રક્રિયા બંધ ન થઈ, ત્યારે મોદી સરકારે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું અને 18 ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો, જે ચોક્કસપણે એક આવકારદાયક પગલું છે.
એક અહેવાલ અનુસાર, ભારતમાં 45 કરોડ ઓટીટી સબસ્ક્રાઇબર્સ છે. ઓટીટી કન્ટેન્ટમાં અશ્લીલતા, નગ્નતા અને માદક દ્રવ્યોને એટલી હદે ગ્લેમરાઇઝ કરવામાં આવે છે કે બાળકો પણ તેની તરફ આકર્ષિત થવાથી પોતાને રોકી શકતા નથી. જો જોવામાં આવે તો, ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર 10માંથી આઠ વેબ-સિરીઝ અથવા શો ટેલિકાસ્ટ એવા છે કે તેઓ પરિવાર સાથે જોઈ શકાતા નથી. વિદ્યાર્થી અને શિક્ષક વચ્ચેના સંબંધોને પણ અશ્લીલ અને અસભ્ય રીતે દર્શાવવામાં આવ્યા છે.
અન્ય અહેવાલ મુજબ, 2016 અને 2020 ની વચ્ચે, ભારતમાં ઓટીટી પર પોર્નોગ્રાફિક સામગ્રી 1,200 ટકાથી વધુ વધી છે, જે બાળકોથી લઈને વૃદ્ધો સુધી દરેકને અસર કરે છે.
આવી સ્થિતિમાં, ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ 292 અને મહિલાઓના અશિષ્ટ પ્રતિનિધિત્વ (પ્રતિબંધ) અધિનિયમની કલમ 4નું ઉલ્લંઘન કરવા માટે ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટની કલમ 67 અને 67 (એ) હેઠળ સરકાર દ્વારા પ્રતિબંધિત કરવામાં આવ્યો છે.
