વિશ્વ ગુરુ બનવાના માર્ગ પર ચાલી રહેલા ભારત દેશને છોડીને લોકો જઈ રહ્યા છે. ભારતીય નાગરિકતા છોડીને વિદેશમાં સ્થાયી થવા માટે અમેરિકા જ લોકોની પહેલી પસંદ છે. રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ 2019માં ભારતની નાગરિકતા છોડનારા કુલ લોકોમાંથી 61,683 લોકોએ યુએસની નાગરિકતા લીધી હતી. જ્યારે વર્ષ 2020માં 30,828 લોકોએ ભારતીય નાગરિકતા છોડીને યુએસની નાગરિકતા લીધી હતી. તે જ સમયે, વર્ષ 2021 માં, સૌથી વધુ 78,284 લોકોએ ભારતની નાગરિકતા છોડીને અમેરિકાની નાગરિકતા લીધી.
વર્ષ 2018માં મોર્ગન સ્ટેનલી નામની બેંકે એક ડેટા જાહેર કર્યો હતો. જે મુજબ, 2014 થી 2018 ની વચ્ચે 23,000 ભારતીય કરોડપતિઓ ભારત છોડી ગયા હતા. જ્યારે ગ્લોબલ વેલ્થ માઈગ્રેશન રિવ્યુ રિપોર્ટ જણાવે છે કે વર્ષ 2020માં લગભગ 5000 ભારતીય કરોડપતિઓએ દેશ છોડી દીધો છે. ખરેખર, આજકાલ અમીર ભારતીય નાગરિકો વચ્ચે ગોલ્ડન વિઝા મેળવવા માટે સ્પર્ધા ચાલી રહી છે. એટલે કે રોકાણ દ્વારા દેશની નાગરિકતા લેવી. અન્ય દેશોને નાગરિકતા અને વિઝા પ્રદાન કરતી કંપની હેનરી એન્ડ પાર્ટનર્સના એક રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ 2020ની સરખામણીમાં 2021માં નાગરિકતાના નિયમો વિશે પૂછપરછ કરનારા ભારતીયોની સંખ્યામાં 54 ટકાનો વધારો થયો છે. જ્યારે વર્ષ 2019ની સરખામણીમાં વર્ષ 2020માં આ સંખ્યામાં 63 ટકાનો વધારો થયો છે.
નિષ્ણાતોના મતે ભારતની નાગરિકતા છોડનારા લોકોના કેટલાક મોટા કારણો છે. પ્રથમ કારણ બિઝનેસ સુરક્ષા છે. વાસ્તવમાં, ભારતના ધનિકોને લાગે છે કે ભારત સરકાર તેમને વ્યવસાય માટે અનુકૂળ વાતાવરણ પ્રદાન કરી શકતી નથી, જેના કારણે તેઓ કોઈ અન્ય દેશમાં રોકાણ કરે છે અને તે દેશની નાગરિકતા લે છે. બીજું મોટું કારણ જીવનધોરણ છે. ભારતના અમીર લોકોને લાગે છે કે અમેરિકા, ઈંગ્લેન્ડ, ઑસ્ટ્રેલિયા કે કેનેડામાં જે જીવનધોરણ મળશે તે અહીં નહીં મળે.
ભારતીય નાગરિકતા છોડીને વિદેશમાં વસતા લોકોને લાગે છે કે શિક્ષણના મામલામાં પશ્ચિમી દેશો ભારત કરતા સારા છે. વર્ષ 2020ની સરખામણીમાં 2021માં યુએસમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યામાં લગભગ 12 ટકાનો વધારો થયો છે. એક અહેવાલ અનુસાર, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં એવું જોવામાં આવ્યું છે કે અભ્યાસ માટે વિદેશ જતા લગભગ 70 થી 80 ટકા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ દેશમાં પાછા નથી આવતા. સારા ભવિષ્ય અને કારકિર્દીને જોઈને તે વિદેશી નાગરિકતા લઈને ત્યાં સ્થાયી થાય છે.
ભારતના બંધારણમાં એકલ નાગરિકતાની જોગવાઈ છે. એટલે કે, ભારતનું બંધારણ ભારતીયોને બેવડી નાગરિકતા રાખવાની મંજૂરી આપતું નથી. ભારતીય નાગરિકતા અધિનિયમ 1955 મુજબ, ભારતના નાગરિક હોવા છતાં, તમે બીજા દેશના નાગરિક રહી શકતા નથી. જો કોઈ વ્યક્તિ ભારતના નાગરિક હોવા છતાં અન્ય દેશની નાગરિકતા લે છે, તો કાયદાની કલમ 9 હેઠળ તેની નાગરિકતા સમાપ્ત થઈ શકે છે. જ્યારે ઈટાલી, આયર્લેન્ડ, આર્જેન્ટિના, પેરાગ્વે જેવા ઘણા દેશો છે જ્યાં બેવડી નાગરિકતાની જોગવાઈ છે. આ એક મોટું કારણ છે કે જ્યારે કોઈ ભારતીય બીજા દેશની નાગરિકતા લેવા માંગે છે તો તેણે ભારતની નાગરિકતા છોડી દેવી પડે છે. જો ભારતમાં પણ એકલ નાગરિકતાની વ્યવસ્થા ન હોત તો કદાચ ભારતીય નાગરિકોએ અન્ય દેશોની નાગરિકતા લેતી વખતે ભારતની નાગરિકતા પોતાની સાથે રાખી હોત.
