‘ડાર્ક વેબ’ એ ઈન્ટરનેટનો એક એવો વિસ્તાર છે જેને એક્સેસ કરવા માટે ખાસ સોફ્ટવેરની જરૂર પડે છે. પરંતુ એકવાર તમે અહીં પહોંચ્યા પછી, રહસ્યોનું સામ્રાજ્ય ખુલે છે. વર્લ્ડ વાઈડ વેબની આ અંધારી દુનિયામાં ઘણી એવી વેબસાઈટ છે જે પોતાની જાતને એવી રીતે છુપાવે છે કે દુનિયાનું કોઈ સર્ચ એન્જિન તમારા સુધી તેમના સુધી પહોંચી શકતું નથી. જો તમે તેમના સુધી પહોંચવા માંગતા હો, તો તમારા માટે તેમનું સરનામું જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે. આ અંધારી દુનિયામાં, બજારો પણ સ્થાપિત છે, જેને ’ડાર્કનેટ માર્કેટ’ કહેવામાં આવે છે, જેમાં ડ્રગ્સથી લઈને ખતરનાક શસ્ત્રો સુધીની દરેક વસ્તુ વેચાય છે. રૂપિયા કે ડોલર અહીં કામ નથી કરતા, તમામ પેમેન્ટ ક્રિપ્ટોકરન્સી બિટકોઈનમાં થાય છે. ડાર્ક વેબ પર હત્યા માટે એક અલગ બજાર છે, જ્યાં વપરાશકર્તાઓ કોઈને મારવા માટે ચૂકવણી કરી શકે છે.
વેબ ત્રણ રીતે કામ કરે છે, ઓપન (સરફેસ) વેબ, ડીપ વેબ અને ડાર્ક વેબ. ઓપન વેબ ઈન્ટરનેટનો તે ભાગ છે જે સાર્વજનિક રૂપે દૃશ્યમાન છે, જેનો વિશ્વના મોટા ભાગના લોકો ગુગલ, બિંગ વગેરે જેવા સર્ચ એન્જિન દ્વારા ઉપયોગ કરે છે. ડીપ વેબ ઈન્ટરનેટનો તે ભાગ છે જે સામાન્ય રીતે લોકોના દૃષ્ટિકોણથી છુપાયેલો હોય છે અને તેને સામાન્ય સર્ચ એન્જિન દ્વારા એક્સેસ કરી શકાતો નથી. જો કે, ડીપવેબનો મોટો હિસ્સો એવા ડેટાબેઝનો સમાવેશ કરે છે જેને કેટલાક સુરક્ષા પગલાં સાથે ઓપન વેબ પર એક્સેસ કરી શકાય છે.
ઉદાહરણ તરીકે, હોટેલ બુકિંગ, ઓનલાઈન શોપિંગ, બેંકિંગ અથવા મેડિકલ રેકોર્ડ વગેરે સંબંધિત ડેટા, જે ફક્ત અધિકૃત વ્યક્તિઓ દ્વારા જ એક્સેસ કરી શકાય છે. ત્રીજું ડાર્ક વેબ છે. સામાન્ય રીતે, જ્યારે લોકો કમ્પ્યુટર અથવા કોઈપણ ઉપકરણ દ્વારા ઓનલાઈન જાય છે, ત્યારે તેની પાસે આપી (ઈન્ટરનેટ પ્રોટોકોલ) સરનામું હોય છે, જેમાંથી તે શોધી શકાય છે કે સિસ્ટમમાંથી કઈ વેબસાઈટ એક્સેસ કરવામાં આવી છે. પરંતુ ડાર્ક વેબ એવી જટિલ સિસ્ટમનો ઉપયોગ કરે છે કે વપરાશકર્તાનું વાસ્તવિક આઈપી સરનામું અજ્ઞાત બની જાય છે. ડાર્ક વેબને ઍક્સેસ કરવા માટે, ત્યાં કોઈ સામાન્ય સર્ચ એન્જિન નથી પરંતુ કેટલાક સમર્પિત સોફ્ટવેર છે. સૌથી લોકપ્રિય સોફ્ટવેર ટોર (ઓનિયન રાઉટર) છે. લગભગ 3 મિલિયન લોકો દરરોજ ટોર સોફ્ટવેરનો ઉપયોગ કરે છે.
ટોર સોફ્ટવેર દ્વારા મોકલવામાં આવેલા સંદેશાઓ સીધા તેમના ગંતવ્ય સ્થાન પર જતા નથી, પરંતુ તેના બદલે નોડ્સ દ્વારા રીલે કરવામાં આવે છે. સંદેશ ડુંગળીની છાલ જેવો છે, જે દરેક નોડ પર એક સ્તરને છાલ કરે છે અને પછી આગળના નોડ પર જાય છે. દરેક નોડ તેના અગાઉના અને નજીકના પાડોશીની ઓળખ જાણે છે, પરંતુ સંદેશ ક્યાંથી આવ્યો અને તે ક્યાં જવાનો છે તેની સંપૂર્ણ માહિતી કોઈ પાસે નથી.
જો કે, જ્યારે લોકો ડાર્ક વેબ વિશે વિચારે છે, ત્યારે તેઓ મોટે ભાગે ડ્રગ્સના ઓનલાઈન બ્લેક માર્કેટિંગ, ચોરેલા ડેટાની આપલે અથવા અન્ય ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ હોવા છતાં, લોકો ડાર્ક વેબનો ઉપયોગ કરવાનું પસંદ કરવાના ઘણા કાયદેસર કારણો પણ છે. ખાસ કરીને રાજનીતિ અને વ્યાપારની દુનિયામાં ઘણા એવા ડેટા છે જેને ગોપનીય માનવામાં આવે છે અને ડાર્ક વેબનો ઉપયોગ તેમની સાથે સંબંધિત વાતચીત માટે કરવામાં આવે છે.
એક અહેવાલ અનુસાર વિશ્વભરમાં લગભગ 50 લાખ પ્રતિષ્ઠિત ઇન્ટરનેટ વપરાશકર્તાઓનો ડેટા વેચાણ માટે છે, જેમાંથી લગભગ છ લાખ લોકો ભારતના છે, જે ભારતને વિશ્વમાં ડાર્ક વેબથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત દેશ બનાવે છે. ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (આઈએમએફ)ના જણાવ્યા અનુસાર, એ જ ટેક્નોલોજી જેણે યુઝર્સની ગોપનીયતાને ખાનગી સંસ્થાઓ અને સરકારો દ્વારા મનસ્વી અને લક્ષિત જાહેરાતોથી બચાવવાનું શક્ય બનાવ્યું હતું, તેણે આજે ડાર્ક વેબને ગેરકાયદેસર હથિયારોની હેરાફેરી, ડ્રગ હેરફેર, પોર્નોગ્રાફી, હિંસા, બાળકોના જાતીય શોષણ અને અન્ય ક્રૂર ગુનાઓનું ઘર બની ગયું છે. એક કહેવત છે કે ટેક્નોલોજી નોકર તરીકે અત્યંત ઉપયોગી છે, પરંતુ જો તે માલિક બનવા લાગે તો તે વિનાશની નિશાની છે. ડાર્ક વેબની અંધકારમય દુનિયા આ દિશામાં નિર્દેશ કરી રહી છે.
