વિશ્વના ધન કુબેર ગણાતા નિઝામની ત્રીજી પેઢીના વારસા માટે ખેંચતાણથી રાજવી પરિવારની શાખ દાવ પર

વારસદારના હક્ક અધિકાર મુદ્દે પારિવારિક ત્રણ જૂથો વચ્ચેની ખેંચતાણ પરિવારને બરબાદી તરફ લઈ જશે?

દુનિયાના સૌથી ધનિકના સીધી લીટીના વારસદારોની દયનીય હાલત

ભૂતકાળ એનો જ ભવ્ય લાગે જેનો વર્તમાનકાળ કંગાળ હોય 1937 માં વિશ્વના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ હૈદરાબાદ ના નિઝામ ની ત્રીજી પેઢીના વારસદારો સાવ ગરીબ અને દયનીય જીવન જીવી રહ્યા છે સમયની બલીહારી તો એવી છે કે અબજો રૂપિયાની સંપત્તિના માલિકના કેટલાક વારસદારોને પવિત્ર સંપત્તિના ટ્રસ્ટ માંથી મહિને પાંચથી લઈને 20 રૂપિયા સુધી ની જીવાય મળે છે.

જે નિઝામ ની સંપત્તિ અને રોકડ રકમ માટે ભારત અને પાકિસ્તાનની સરકારો વચ્ચે દાવા થયા હોય અને તેમાં ભારતનો વિજય થયો હોય તેવા શાહી ઘરાના ના સીધી લીટી ના વારસા માટે પરિવારના જ ત્રણ જૂથો સામ સામે આવી ગયા છે અને નિઝામની સીધી લીટી ના વારસદાર સામે પરિવારમાં જખેંચતાણ શરૂ થતા નિઝામ પરિવારની શાખ ધૂળધાણી થાય તેવા સંજોગો ઊભા થયા છે

હૈદરાબાદ નિઝામ- મુકર જહા ના મૃત્યુ બાદ, તેમના મોટા પુત્ર, લંડન સ્થિત અઝમેટ જહા ને અનુગામી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ પરિવારમાં જ વિરોધ થયો હતો અને બે જૂથોએ તેમનો સ્વીકારવાનો ઇનકાર કરી દેતા વિવાદ ઊભો થયો છે. આ વિવાદમાં અબજો રૂપિયાની સંપત્તિ પર માલિકીનો દાવો થઈ રહ્યો છે.

હૈદરાબાદના સાતમા નિઝામ મીર ઉસ્માન અલી ખાનના મૃત્યુના છપ્પન વર્ષ પછી, જેઓ એક સમયે વિશ્વના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ તરીકે ઓળખાતા હતા તેમના જો શાહી વંશજો વચ્ચે ઉત્તરાધિકાર માટે યુદ્ધ શરૂ થઈ ગયું છે તાજેતરમાં જ. આ વર્ષે 14 જાન્યુઆરીના રોજ હૈદરાબાદના છેલ્લા  નિઝામ મુકરમ જહાનું મૃત્યુ બાદ વિવાદ ઉભો થયો છે થોડા દિવસો પછી ચૌમહલ્લા પેલેસમાં યોજાયેલા એક પારિવારિક સમારોહમાં લંડન સ્થિત મુકરમ જહાના મોટા પુત્ર અઝમેટ જહાને પરિવારના આગામી વડા તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા ત્યારે પરિવારમાં વિરોધ ઉઠતા રાજવી ઘરાનામાં રાનામાં ભારે ચહલપહલ મચી જવા પામી છે જવા પામ્યો છ- સાહેબઝાદાઓ (છઠ્ઠા અને વંશજોના વંશજો). અગાઉના નિઝામ) અને નજફ અલી ખાનની આગેવાની હેઠળના સાતમા નિઝામના સીધી લીટી ના ઉતરાધિકારી માટે પરિવારની જ ત્રણ અલગ અલગ જૂથો દ્વારા દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે નિઝામના વારસાઈ અધિકારો અને સંપત્તિ તેમને મળવી જોઈએ.

એક જૂથ વિક્રમ જહાના મોટા પુત્ર અજમેર જહાને નિજામના વારસદાર તરીકેનો તાજ પહેરાવવાની હિમાયત કરે છે તેમની ઉંમર અત્યારે 62 વર્ષની છે.

સાતમા નિઝામના અન્ય પૌત્રો હોય કે સગાંસંબંધીઓ હોય, અન્ય કોઈનો પણ આ સંપત્તિ પર કોઈ અધિકાર નથી. જ્યારે સંપત્તિનો કોઈ ચોક્કસ હિસાબ નથી, ત્યારે અઝમેટ જાહ, તેમના પદના આધારે, હૈદરાબાદના ચાર હેરિટેજ પેલેસ – ફલકનુમા, ચૌમહલ્લા, નજર બાગ (જેને કિંગ કોઠી પેલેસ પણ કહેવાય છે) અને પુરાણી હવેલી – 50 એકરમાં ફેલાયેલા છે. શહેરની અંદર અને દરેક કલા અને ખૂબ જ ઊંચી પ્રાચીન કિંમતની કલાકૃતિઓથી ભરેલી છે. મિલકતના વિવાદમાં 40 50 કરોડના ભંડોળની અસ કયામત વાળા મારા તામિલનાડુ સહિતના રાજ્યોમાં મિલકતો ધરાવતા ટ્રસ્ટનું સંચાલન કરતા ઉસ્માન અલી ખાન નું વારસદાર તરીકે નામ આવે છે તેમની પાસે હજારો કરોડ રૂપિયાની કિંમતની મિલકતો નો વહીવટ છે . નિજામના સીધી લીટી ના વારસાના અધિકાર માટેની લડાઈમાં અનેક મોટી કિંમતની મિલકતો પર દાવા થઈ રહ્યા છે તેને લઈને અજમેર જહા ના શુભચિંતકોએ જાહેર ચેતવણી ની જાહેરાત પણ આપી હતી અને જણાવ્યું હતું કે કેટલાક તત્વો વિવાદ ઊભો કરીને નિજામના વારસદાર તરીકે પોતાને ઓળખાવી રહ્યા છે

નિઝામના વારસદાર તરીકે ના દાવાઓ કરનાર બે જૂથ હોય એ કેટલીક મિલકતો પર સમાન અધિકારના દાવા કર્યા છે તેની સામે તે કેદારોએ અજમેર જહાને જો આ અધિકારના હકદાર ગણાવ્યા છે અને

તેમના વહીવટ શાસન દરમિયાન, સાતમા નિઝામે સખાવતી કાર્યો અને પરિવારના સભ્યોના કલ્યાણ માટે બહુવિધ ટ્રસ્ટો સ્થાપ્યા હતા. એક ટ્રસ્ટની સ્થાપના ખાસ કરીને વિસ્તૃત પરિવારના લાભ માટે કરવામાં આવી હતી.

નિઝામના વારસાની લડાઈમાં ત્રણ જૂથોનો સમાન દાવો

હૈદરાબાદના ધનવાન નિઝામ ના સીધી લીટી ના વારસદાર માટે અજમેર જહા ના અધિકારની દાવેદારી સામજલિસ-એ-સાહેબઝાદાગન સોસાયટી સભ્યોની સંખ્યા લગભગ 4,500 છે – છઠ્ઠા નિઝામના તમામ વંશજો, મહબૂબ અલી ખાન અને તેના પુરોગામી. તેઓ અઝમેટ જાહના તાજ પહેરાવવા સામે વાંધો ઉઠાવી રહ્યા છે, તેમણે ભંડોળના દુરુપયોગ અને પરિવારની સંભાળ રાખવામાં તેમના દ્વારા દર્શાવવામાં આવેલ રસના અભાવનો આક્ષેપ કર્યો છે. જ્યારે સાતમા નિઝામે સરફ-એ-ખાસ ટ્રસ્ટના સાહેબઝાદાઓની સ્થાપના કરી હતી (તેનો પ્રારંભિક ભંડોળ રૂ. 2. 5 કરોડ હતો) ફક્ત તેમના માટે, તે હવે ભાગ્યે જ તેમની સેવા કરે છે.

આજે દરેક સભ્યને મામૂલી રકમ મળે છે (કેટલાક કિસ્સાઓમાં માત્ર રૂ. 20 મહિને) કારણ કે ટ્રસ્ટના કોર્પસનું યોગ્ય રીતે સંચાલન કરવામાં આવ્યું ન હતું અને વર્ષોથી દાવેદારોની સંખ્યામાં અનેકગણો વધારો થયો છે. તેઓ હવે તમામ મિલકતોમાં હિસ્સા સાથે ટ્રસ્ટને પુન:જીવિત કરવા માટે લડી રહ્યા છે – કેટલીક મુંબઈ અને મહાબળેશ્વરમાં પણ છે.

સાહેબઝાદાગન સોસાયટીના કેટલાક સભ્યો અઝમેટ જાહને ટેકો આપવા માટે વિભાજિત થયા છે. આ જૂથે મીર હશમત અલી ખાન સાથે પોતાની સોસાયટી બનાવી છે અને તેના પ્રમુખ છે. તેણે એવી પણ જાહેરાત કરી છે કે અઝમેટ જાહે સભ્યોના માસિક પેન્શનમાં વધારો કરવા માટે ટ્રસ્ટને 5 કરોડ રૂપિયાનું દાન આપવા સંમત થયા છે. હશમત અલી કહે છે કે તેઓએ તેમને 20 કરોડ રૂપિયા મંજૂર કરવા અને પ્રથમ નવ નિઝામના વંશજો માટે રહેણાંક વસાહત માટે જમીન ફાળવવા માંગ કરી છ હૈદરાબાદ ફંડ (રૂ. 325 કરોડ) કે જે ભારત સરકારની તરફેણમાં પતાવટ કરવામાં આવી હતી અને સાતમા નિઝામના પૌત્રો મુકરમ જાહ અને મુફખામ જાહની પણ માંગણી કરી છે.

નિઝામ પરિવારના 4500 સભ્યોમાંથી કોઈકને તો મહિને ચારથી લઈ 150 રૂપરડી જ મળે છે

કલ્પના કરો કે તમારા કુટુંબના મોભી એક જમાના માં વિશ્વના સૌથી ધનિક ગણાતા હોય તેમના વારસદારોને ફૂટી કોડી મળતી હોય તો તે સમયની કેવી બલ્હારી ગણાય નિઝામના વારસદારો માટે આ કડવી સચ્ચાઈ હકીકત બની છે. હૈદરાબાદના સાતમા નિઝામ મીર ઉસ્માન અલી ખાને પેપરવેઇટ તરીકે 185-કેરેટના હીરા – જેકબ્સ ડાયમંડ -નો ઉપયોગ કર્યો હોવાની અફવા હતી. 1937 માં, તેઓ અબજો ડોલરની અંદાજિત સંપત્તિ સાથે વિશ્વના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ હોવા બદલ ટાઇમ મેગેઝિનના કવર પર હતા .

જો કે, આજે, નિઝામના પરિવારની એક શાખા – પ્રથમથી છઠ્ઠા નિઝામના વંશજો – પાસે કોઈ સમૃદ્ધ વારસદાર નથી. તેઓ હૈદરાબાદમાં રહે છે અને અજીબોગરીબ નોકરી કરે છે અને નાના ધંધાઓ ચલાવે છે. નિઝામની છેલ્લી ગણતરી મુજબ, લગભગ 4,500 સાહેબઝાદાઓ છે, જેમને દર મહિને રૂ. 150 થી રૂ. 4 રુપરડી સુધીની રોકડ રકમ મળે છે જીવાય તરીકે.

નિજામના વારસદારમાં મીર શાદીદ અલી મિકેનિક તરીકે જીવન વિતાવતા હતા પરંતુ અકસ્માતે મોટર નું એક્સિડન્ટ થતાં તેમનું શરીર લખવા ગૃત થઈ ગયું છે હવે તે પ્રાઇવેટ નોકરી કરીને જીવન ગુજારે છે બીજા એક વારસદાર મીર શહીદ દિન મધ્યમ વર્ગનું જીવન જીવે છે એક વારસદારમાં ફાતિમા બરફ હતું નિશાળ શિક્ષક તરીકે કામ કરીને જીવન નિભાવે છે સામાન્ય મકાનમાં રહે છે આવા તો અનેક વારસદારો ખૂબ જ ગરીબીમાં જીવે છે ત્યારે નિઝામના સીધી લીટીના વારસદાર તરીકે ઊભા થયેલા વિવાદથી જામની શાખ પર ડાઘ લાગે તેવી પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ છે. તેણી કહે છે કે એવા સાહેબજાદાઓ છે જેઓ ઓટો ડ્રાઇવર તરીકે અથવા અન્ય લોકોના ઘરે ઘરેલુ સહાયક તરીકે જીવન નિર્વાહ કરે છે,

પરંતુ તેઓ ઓળખવાનું પસંદ કરશે નહીં. “ઘણા એવા સભ્યો છે જેમને ટ્રસ્ટ દ્વારા આપવામાં આવતી નાની રકમની જરૂર હોય છે,” તેણી કહે છે. “તેઓ કેટલા ભયાવહ છે.” મીર ઉસ્માન અલી ખાનના વંશજો વચ્ચે બે ટ્રસ્ટોમાં કરોડો રૂપિયા છોડી દેવાની ચર્ચા છે – રકમ લગભગ રૂ. 2 કરોડથી રૂ. 9 કરોડની છે, જે 1950ના દાયકામાં રજવાડાની રકમ હતી. આજે, તેઓ ખાલી તિજોરી સાથે રહી ગયા છે. સભ્યો આશા રાખે છે કે તેઓ છેલ્લા નિઝામના કાયદેસરના વારસદાર તરીકે ઓળખાશે અને ખોવાયેલું ગૌરવ પાછું મેળવશે, ભલે તે ગૌરવ પ્રતિબિંબિત હોય.