અબતક, નવી દિલ્હી:
વૈવાહિક બળાત્કાર સંબંધિત અરજીનો વિરોધ કરતા કેન્દ્ર સરકારે દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં કહ્યું કે ભારતે આ મામલે સાવધાની સાથે આગળ વધવાની જરૂર છે. આપણે આ બાબતે પશ્ચિમી દેશોનું આંધળું અનુકરણ ન કરવું જોઈએ. ત્યાં વૈવાહિક બળાત્કારને અપરાધ તરીકે રાખવામાં આવ્યો છે, પરંતુ ભારતની પોતાની સમસ્યાઓ છે. કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું કે ભારતમાં સાક્ષરતા, આર્થિક નબળાઈ, મહિલા સશક્તિકરણનો અભાવ, ગરીબી જેવા ઘણા કારણો છે. તેથી ભારતે આ મામલે ખૂબ જ સાવધાનીપૂર્વક આગળ વધવું જોઈએ.
દીલ્હી હાઈકોર્ટે શુક્રવારે કેન્દ્ર સરકારને સ્પષ્ટતા કરવા કહ્યું કે શું તે વૈવાહિક બળાત્કારને ગુનાહિત બનાવવા અંગેના તેના અગાઉના સ્ટેન્ડને પાછો ખેંચવા માગે છે કે કેમ ? તેના હાલના સ્ટેન્ડમાં કેન્દ્ર સરકાર રચનાત્મક અભિગમ અપનાવી રહી છે. કેન્દ્ર સરકારે વર્ષ 2017માં વૈવાહિક બળાત્કારને ગુનાહિત કરવાની માંગ કરતી અરજીઓનો વિરોધ કરીને એફિડેવિટ દાખલ કરી હતી. કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું હતું કે વૈવાહિક બળાત્કારને ફોજદારી ગુનો ન બનાવી શકાય. કારણ કે તે એવી ઘટના બનાવી શકે છે જે લગ્નની સંસ્થાને અસ્થિર કરી શકે છે અને પતિઓને હેરાન કરવાનું સરળ માધ્યમ બની શકે છે.
ભારતમાં સાક્ષરતા, આર્થિક નબળાઈ, મહિલા સશક્તિકરણનો અભાવ, ગરીબી જેવા ઘણા કારણો, આ મામલે ખૂબ જ સાવધાનીપૂર્વક આગળ વધવું જરૂરી
જો કે, આ મહિને જસ્ટિસ રાજીવ શકધર અને જસ્ટિસ સી હરિ શંકરની બેન્ચે આ મામલાની સુનાવણી ફરી શરૂ કરી હોવાથી, કેન્દ્ર સરકારે કોર્ટને કહ્યું કે તે આ મુદ્દે રચનાત્મક અભિગમ અપનાવી રહી છે. કોર્ટે શુક્રવારે એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ ચેતન શર્માને આ પાસા પર દિશા-નિર્દેશો લેવા કહ્યું હતું અને આ મામલાની વધુ સુનાવણી 31 જાન્યુઆરીના રોજ સુનિશ્ચિત કરી હતી.
વૈવાહિક બળાત્કાર સંબંધિત પીઆઈએલનો વિરોધ કરતા કેન્દ્ર સરકારે દિલ્હી હાઈકોર્ટને જણાવ્યું હતું કે, અન્ય બાબતોની સાથે, દહેજ ઉત્પીડન સંબંધિત આઈપીસી કલમ 498નો દુરુપયોગ અને પત્ની દ્વારા સંમતિ પાછી ખેંચી લેવાની પદ્ધતિનો અભાવ છે. જે ચિંતાઓને કારણે ભારતે સાવધાની સાથે આગળ વધવું જોઈએ અને આ મુદ્દે અન્ય દેશોને આંખ આડા કાન ન કરવા જોઈએ. આ અંગે કોર્ટને લેખિતમાં જાણ કરવામાં આવી છે. અન્ય ઘણા દેશો, મોટાભાગે પશ્ચિમી દેશોએ વૈવાહિક બળાત્કારને ગેરકાયદેસર ગણાવ્યો છે, પરંતુ આનો અર્થ એ નથી કે ભારતે પણ તેનું આંધળું પાલન કરવું જોઈએ. સાક્ષરતા, બહુમતી મહિલાઓના નાણાકીય સશક્તિકરણનો અભાવ, સમાજની માનસિકતા, વિશાળ વિવિધતા, ગરીબી વગેરે જેવા વિવિધ પરિબળોને કારણે આ દેશની પોતાની આગવી સમસ્યાઓ છે.
બીજી તરફ, અરજદાર એનજીઓએ આઈપીસીની કલમ 375 હેઠળ વૈવાહિકતાને અપવાદ બનાવવાની બંધારણીયતાને આ આધાર પર પડકારી છે કે તે તેમના પતિ દ્વારા જાતીય સતામણી કરતી પરિણીત મહિલાઓ સાથે ભેદભાવ કરે છે. ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ 375 (બળાત્કાર) હેઠળની જોગવાઈ વ્યક્તિને તેની પત્ની સાથે શારીરિક સંબંધ બાંધવાના બળાત્કારના ગુનામાંથી મુક્તિ આપે છે, જો પત્નીની ઉંમર 15 વર્ષથી વધુ હોય. જસ્ટિસ રાજીવ શકધર અને સી હરિ શંકરની બેંચ સમક્ષ તેમણે દલીલ કરી હતી કે જો જોગવાઈ સમાન સંદેશ આપે છે, તો શું તે પત્ની અથવા સ્ત્રીના અસ્તિત્વ પર મૂળભૂત હુમલો નથી?
વૈવાહિક બળાત્કાર વ્યાખ્યાયિત નથી
તેના લેખિત જવાબમાં કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું કે વૈવાહિક બળાત્કારને કોઈ કાયદા હેઠળ વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યો નથી. જ્યારે આઇપીસીની કલમ 375 હેઠળ બળાત્કારની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી છે. કેન્દ્રએ કહ્યું કે તેને ગુનો જાહેર કરવા માટે મંથનની જરૂર પડશે. આ માટે સમાજમાં સર્વસંમતિ હોવી જોઈએ.
વૈવાહિક બળાત્કાર સાબિત કરવો મુશ્કેલ બનશે
કેન્દ્રએ કહ્યું કે આઈપીસીની કલમ 376 હેઠળ આરોપીઓને સજા કરવાની ઘણી જોગવાઈઓ છે. જેમ કે ઈજાના નિશાન, હુમલો, શરીરના અંગોને બળજબરીથી સ્પર્શ કરવો, પરંતુ વૈવાહિક બળાત્કારમાં આ પુરાવાઓને સમર્થન આપવું મુશ્કેલ હશે.
