ગુજરાતમાં કુપોષણનું પ્રમાણ વધુ, ઉચ્ચ જીડીપીની સાપેક્ષે કુપોષણનું પ્રમાણ અપેક્ષિત કરતાં 16% વધુ
ઔદ્યોગિક હબ ગણાતું ગુજરાત ભલે સૌથી વધુ આવક રળતું હોય પણ સામે કુપોષણનો દાગ મિટાવવામાં અસમર્થ સાબિત થયું છે. ગુજરાતમાં કુપોષણનું પ્રમાણ ખૂબ વધુ છે. આવક વધુ છે છતાં હજુ ક્યારે ગુજરાત ઉપરથી કુપોષણનું લેબલ હટશે તે પ્રશ્ન સર્જાયો છે.
2019-20 માં ભારતીય રિઝર્વ બેંક સ્ટેટ ડેટા હેન્ડબુકમાં માથાદીઠ નેટ સ્ટેટ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટમાં રૂ. 3.03 લાખના દરે ગુજરાતને ભારતમાં નંબર વન રેન્ક આપવામાં આવ્યોછે, જે રૂ. 1.51 લાખની રાષ્ટ્રીય સરેરાશ કરતાં લગભગ બમણું છે. ગુજરાત ઔદ્યોગિક રીતે વિકસિત અને સમૃદ્ધ રાજ્ય છે. જોકે ગુજરાતનો સ્કોર માનવ સૂચકાંકો પર નબળો છે, કારણ કે તે 39.7% પર પાંચ વર્ષથી ઓછી વયના ઓછા વજનવાળા બાળકોમાં બીજા ક્રમે હોવાનું જણાયું હતું.
નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે -5 રિપોર્ટ તાજેતરમાં જ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. સર્વેક્ષણ કરાયેલા 0-5 બાળકોમાંથી 41% બાળકોમાં બિહારનું વજન ઓછું હોવાનું જણાયું હતું, તે સૌથી ખરાબ ક્રમે છે. ઓછા વજનવાળા અથવા કુપોષિત બાળકો અને રાજ્યોના જીડીપીના ગુણોત્તરના વિશ્લેષણમાં જાણવા મળ્યું છે કે ગુજરાતમાં તેના ઉચ્ચ જીડીપીને કારણે અપેક્ષિત કરતાં 16% વધુ કુપોષણ છે. જાહેર આરોગ્ય નિષ્ણાતોના વિશ્લેષણમાં મહારાષ્ટ્ર 12% અને ઝારખંડ 10% બીજા અને ત્રીજા ક્રમે છે.
અગાઉ, રાજ્ય ભાજપે માર્ચમાં ’સુપોષણ અભિયાન’ શરૂ કર્યું હતું, જેમાં ભાજપના કાર્યકરોને કુપોષિત બાળકને ઓળખવા અને દત્તક લેવા કહ્યું હતું. મે મહિનામાં, પ્રદેશ ભાજપ પ્રમુખે કાર્યકરોને ’પૌષ્ટિક ખોરાક અને 100 મિલી દૂધ’ દ્વારા કુપોષણના ક્ષેત્રમાં કામ કરવા માટે 90 દિવસનું અલ્ટીમેટમ આપ્યું હતું એનએફએચએસ -5 મુજબ, ગુજરાતમાં સર્વેક્ષણમાં 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના 39.7% બાળકો હતા જેઓનું વજન-વૃદ્ધ ગુણોત્તર નોંધપાત્ર રીતે ઓછું હોવાનું જણાયું હતું. બિહાર અગાઉ 41% પર હતો જ્યારે ટોચના પાંચમાં અન્ય રાજ્યોમાં ઝારખંડ 39.4%, મહારાષ્ટ્ર 36.1% અને મધ્ય પ્રદેશ 33%નો સમાવેશ થાય છે.
રાજ્યમાં કુપોષણ લાંબા સમયથી ચિંતાનું કારણ છે, કારણ કે 2015-16માં પણ હાથ ધરવામાં આવેલ સર્વેમાં રાષ્ટ્રીય સરેરાશ 35.7%ની સામે ગુજરાતમાં 39.3% ઓછા વજનવાળા બાળકો હતા. ઉત્તર પ્રદેશ પછી ગુજરાત બીજા ક્રમે છે, જ્યાં ઓછા વજનવાળા બાળકોની સંખ્યા 39.5% છે.
ધ લેન્સેટ રિપોર્ટ ’ધ બર્ડન ઓફ ચાઈલ્ડ એન્ડ મેટરનલ કુપોષણ એન્ડ ટ્રેન્ડ્સ ઈન ઈટસ ઈન્ડીકેટર્સ ઇન ધી સ્ટેટ્સ ઓફ ઈન્ડિયા: ધ ગ્લોબલ બર્ડન ઓફ ડિસીઝ સ્ટડી 1990-2017’એ પણ ગુજરાતને ભારતના રાજ્યોમાં કુપોષણમાં ટોચ ઉપર બતાવ્યું હતું.
મે મહિનામાં નિકાસ તો વધી પરંતુ “ખાધે” ચિંતા વધારી
મે મહિનામાં દેશની નિકાસ 15.46 ટકા વધીને 37.29 બિલિયન ડોલર થઈ છે. વાણિજ્ય મંત્રાલય દ્વારા ગુરુવારે જારી કરાયેલા આંકડા પરથી આ માહિતી મળી છે. છેલ્લા 15 મહિનામાં નિકાસમાં આ સૌથી ધીમી વૃદ્ધિ છે. મુખ્યત્વે પેટ્રોલિયમ પ્રોડક્ટ્સ, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ ગુડ્સ અને કેમિકલ્સ સેક્ટરની સારી કામગીરીને કારણે નિકાસમાં વધારો થયો છે. જો કે, આ સમયગાળા દરમિયાન વેપાર ખાધ પણ વધીને 23.33 બિલિયન ડોલર થઈ ગઈ. મે મહિનામાં આયાત 56.14 ટકા વધીને 60.62 બિલિયન ડોલર થઈ છે. મે, 2021માં વેપાર ખાધ 6.53 બિલિયન ડોલર હતી. પેટ્રોલિયમ અને ક્રૂડ ઓઈલની આયાત મે, 2022માં 91.6 ટકા વધીને 18.14 બિલિયન ડોલર થઈ હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન કોલસો, કોક અને બ્રિકેટ્સની આયાત વધીને 5.33 બિલિયન ડોલર થઈ હતી જે ગયા વર્ષના સમાન મહિનામાં 2 બિલિયન ડોલર હતી.
સમીક્ષા હેઠળના મહિનામાં સોનાની આયાત વધીને 5.82 બિલિયન ડોલર થઈ હતી, જે મે 2021માં 677 મિલિયન ડોલર હતી. એકંદરે, 2022-23ના એપ્રિલ-મે સમયગાળામાં આયાત 42.35 ટકા વધીને 120.81 બિલિયન ડોલર થઈ હતી. આ ઉપરાંત, ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ બે મહિનામાં વેપાર ખાધ વધીને 43.73 બિલિયન ડોલર થઈ છે, જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષના સમાન સમયગાળામાં 21.82 બિલિયન ડોલર હતી.ડેટા અંગે ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયન એક્સપોર્ટિંગ ઓર્ગેનાઈઝેશનના ડાયરેક્ટર જનરલ અજય સહાયે કહ્યું કે સોનાની આયાતમાં વધારાને કારણે વેપાર ખાધ વધી છે જે ચિંતાનો વિષય છે.
