છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં, વિજ્ઞાને સમગ્ર વિશ્વમાં ખોરાક અને પાક સુધારવામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે, પાક અને આરોગ્ય સંભાળ પ્રણાલીમાં સતત ઉત્ક્રાંતિ પરિવર્તન આવ્યું છે, જેણે દરેક પસાર થતા દાયકા સાથે નવી તકનીકો શોધવામાં મદદ કરી છે. વૈશ્વિક સ્તરે, જોકે, વધતી જતી માનવ વસ્તી અને વધુ પૌષ્ટિક અને સુરક્ષિત રીતે ઉત્પાદિત ખોરાકની વધતી જતી ઇચ્છાને કારણે ખોરાકની માંગમાં વધારો થયો છે.
વધુમાં, તાજેતરની ભૌગોલિક રાજકીય પરિસ્થિતિએ ખાસ કરીને નજીકના ભવિષ્યમાં ખાદ્ય અને પોષણ સુરક્ષા અંગે ચિંતાઓ ઊભી કરી છે. આમ, માત્ર કેલરી જરૂરિયાતોની જ નહીં પરંતુ કુદરતી સંસાધનોમાંથી પોષક સુરક્ષાની પણ ઘટતી સ્થિતિના સંદર્ભમાં ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવી એ એક જટિલ પડકાર બની ગયો છે. તેથી, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય બંને સ્તરે કૃષિ સંશોધન પ્રણાલીઓએ આ જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા ટૂંકા સમયની ફ્રેમમાં વધુ સારી સ્થિતિસ્થાપક ઉચ્ચ ઉપજ આપતી જાતો હાંસલ કરવાના લક્ષ્યાંકો નક્કી કર્યા છે.
આનુવંશિક લાભના દરમાં ઇચ્છિત વધારો હાંસલ કરવા માટે ’ગેમ ચેન્જિંગ’ લક્ષણો સાથે પરિવર્તનકારી અભિગમ પ્રદાન કરવા માટે આધુનિક પાક સંવર્ધન પ્લેટફોર્મમાં ચોકસાઇ છોડ સંવર્ધન વધુને વધુ અમલમાં આવી રહ્યું છે. જિનેટિક એન્જિનિયરિંગ અને હવે અત્યાધુનિક તકનીકો એવી શક્યતાઓ પ્રદાન કરે છે જે મોટાભાગની પરંપરાગત સંવર્ધન તકનીકોની પહોંચની બહાર છે. આ ટેક્નોલોજીઓનો ઉદ્દેશ ટકાઉ કૃષિ તરફ આગળ વધવાનો અને વારંવાર આબોહવા પરિવર્તનની ઘટનાઓ માટે સ્થિતિસ્થાપકતા પ્રદાન કરવાનો છે.
ભારતીય સંદર્ભમાં, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલય હેઠળ વર્ષ 1985માં બાયોટેકનોલોજીના એક અલગ વિભાગની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. ભારતને ખાદ્ય અનાજનો મુખ્ય વૈશ્વિક નિકાસકાર બનાવવા ઉપરાંત, ભારતને એગ્રો-બાયોટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં વિશ્વના અગ્રણી દેશોમાંનો એક બનાવવો, આ સ્વદેશી તકનીકી વિકાસને ભારતીય જરૂરિયાતો અનુસાર સ્વીકારીને, ભારતીય પાક ઉત્પાદનને ’ગ્રીન રિવોલ્યુશન’માં રૂપાંતરિત કરવું. ભારત 1950ના દાયકા દરમિયાન હાંસલ કરેલી ઊંચાઈઓને ફરીથી કબજે કરવા અને ભવિષ્યની ખાદ્ય માંગ માટે ભારતને આત્મનિર્ભર બનાવવા સહિતની બહુવિધ મહત્વાકાંક્ષાઓ ધરાવે છે.
