૨૦ ડિસેમ્બર-પુસ્તકાલય દિવસ
પુસ્તકાલય શબ્દ બે શબ્દો પુસ્તક-આલય-ના સંયોજની બનેલો છે. જેનો અર્થ થાય છે પુસ્તકોનું ઘર અવા એવી જગ્યા જ્યાં ઘણા વિષયોના પુસ્તકો એકત્રિત કરવામાં આવ્યા છે અને તેનો ઉપયોગ વાંચવા માટે થાય છે. પુસ્તકાલયમાં પુસ્તકો, ઉપરાંત, ત્યાં પત્રો-સામયિકો, અખબારો પણ છે જે ત્યાં બેઠા મળી શકે છે. સારી ગુણવત્તાવાળા પુસ્તકો પુસ્તકાલયોમાં રાખવામાં આવે છે. તેમાંના કેટલાક પુસ્તકો એટલા ખર્ચાળ છે કે સામાન્ય લોકો માટે તે ખરીદવું અને વાંચવું શક્ય ની. સંદર્ભ પુસ્તકો માટે આ ખાસ કરીને લાગુ પડે છે. એટલું જ નહીં, આપણને અસંખ્ય દુર્લભ અને અનન્ય હસ્તપ્રતો ગ્રંથાલયોમાં સચવાયેલી જોવા મળે છે. આજે, જરિયાત છે કે શહેરોમાં સારી અને સમૃદ્ધ પુસ્તકાલયો ખોલવા જોઈએ.
“આપણી પાસે ગુગલ પણ છે અને મોબાઈલ પણ છે, છતાં એ પુસ્તકનો વિકલ્પ ક્યારેય નહીં બની શકે ભારતીય જનતાને પ્રાચીન કાળી પુસ્તકોમાં ખૂબ રસ છે. પ્રાચીન સમયમાં પણ હસ્તલિખિત ગ્રંથો એકત્રિત કરવાની પરંપરા હતી. નાલંદા, તક્ષશિલા, વિક્રમશીલા વગેરે તમામ પ્રાચીન યુનિવર્સિટીઓમાં જોવા મળે છે, જેમાં એક મોટી લાઈબ્રેરી હોવાના પુરાવા છે જે મુસ્લિમ આક્રમણકારો દ્વારા પાછળી નાશ પામ્યો અને ભ્રષ્ટ ઈ ગયો. મોગલ શાસકો પણ કલા પ્રેમી હતા. તેમણે પુસ્તક સંગ્રહને પ્રોત્સાહન આપ્યું. મોગલ શાસનકાળ દરમિયાન પણ અનેક પુસ્તકાલયોના અસ્તિત્વના પુરાવા છે. જ્યારે અંગ્રેજો આવ્યા ત્યારે પુસ્તકાલયોની દિશામાં ઘણી પ્રગતિ ઈ. તેમણે અંગ્રેજી પુસ્તકોના અનેક સંગ્રહાલયો ખોલ્યા.
જેમ શરીરને સ્વસ્થ રાખવા માટે સારા ખોરાકની અવશ્યકતા હોય છે, તેવી જ રીતે મગજને સ્વસ્થ રાખવા માટે અધ્યયનની પણ જરૂર હોય છે. એક કહેવત છે કે વિદેશમાં વિદ્યા મિત્ર સમના છે અને વિદ્યા મળે પુસ્તકો દ્વારા. માણસનો સા ભેલેને એક માણસ છોડી દે પરંતુ પુસ્તકો તો હંમેશા તેની સો રહે છે. પછી ભલે ને સુખ હોય કે દુ:ખ, તડકો હોય કે છાંયડો તે હંમેશા સાચા મિત્રની જેમ આપણી સો રહે છે.
પુસ્તક દ્વારા દરેક વ્યક્તિની લાગણીને સમજી શકીએ છીએ. તેના દ્વારા ભુતકાળને પણ વાંચી શકીએ, ઈતિહાસ વિશે જાણી શકીએ છીએ. મહાન લેખકોના વિચારોી પણ પરિચિત ઈ શકીએ છીએ. પુસ્તકોનો સંસાર ખુબ જ વિશાળ છે. દુનિયાની નાનામાં નાની બાબત તેની અંદર સમાયેલી છે. દુનિયાના સુકા રણ વિસ્તારી લઈને ખળ-ખળ વહેતી નદીઓ સુધી દરેકની વિગત છે જેના દ્વારા તે આપણને દેશ-દુનિયાનો પરિચય કરાવે છે.
જીવનના દરેક ખુણેી જોઈએ તો દુનિયામાં મિનિટે મિનિટે બદલાવ થઈ રહ્યો છે. દરેક વસ્તુ બદલાઈ રહી છે. પરિસ્થિતિ બદલાઈ રહી છે, માણસો પણ બદલાઈ જાય છે અને ઘણી વખતે તો મિત્રો પણ બદલાઈ જાય છે. પરંતુ પુસ્તક મિત્ર તો પહેલા જેવાં હતાં તેવાં ને તેવા મરણાંત સુધી સો રહે છે અને દેશ દુનિયાનું જ્ઞાન આપણને આપે છે. તો મિત્રો આજના દિવસે આ પુસ્તક મિત્રો પણ ભૂલાય નહીં. પુસ્તકાલયોમાં તમામ પ્રકારના પુસ્તકો હોય છે શિક્ષકો, વકીલો, ડોકટરો, વિજ્ઞાનીકો અને લેખકો પણ સમયાંતરે પુસ્તકાલયોની મદદ લે છે. પુસ્તકાલયોની મદદી, મનુષ્ય દરેક ક્ષેત્રની માહિતી મેળવે છે. પુસ્તકાલયોમાં ઘણા પ્રકારના જર્નલ હોય છે, જેના દ્વારા પાઠક પોતાનું જ્ઞાન વધારે છે અને વિશ્ર્વની નવી ઘટનાઓ અને સંજોગોની પરિચિત થાય છે. આ કારણોસર, પુસ્તકાલય એ શીખવાનું એક શક્તિશાળી માધ્યમ છે. પુસ્તકો વાંચ્યા પછી, બાળક અભ્યાસ, ચિંતન કરીને વિદ્વાન બને છે.
“પુસ્તકો બીજી દુનિયાની દરવાજા સમાન છે, જેની એકમાત્ર ચાવી વાંચન છે. આ રીતે પુસ્તકાલયો આપણા, સમાજ અને આપણા દેશનું ખૂબ કલ્યાણ કરે છે. તેઓ દેશ અને સમાજની પ્રગતિમાં સૌી વધુ મદદ કરે છે.
