સરકાર બજેટમાં પોતાનું વિઝન બતાવશે, ઉત્પાદન અને વૃદ્ધિથી રાજકોશિય ખાધની અસર ઘટાડવા તમામ પ્રયાસો કરશે
અબતક, નવી દિલ્હી : મોદી સરકાર અત્યારે અર્થતંત્રનો વિકાસ અને આતંકવાદનો ખાત્મો આ બે મુખ્ય મુદા લઈને 2024ની ચૂંટણીની તૈયારીઓ કરી રહી છે. જેને લઈને અર્થતંત્રને ટનાટન રાખવા સરકાર વૈશ્વિક પડકારો વચ્ચે અર્થવ્યવસ્થાની વૃદ્ધિ માટે કવાયત હાથ ધરશે.
કેન્દ્રીય બજેટની રાહ સામાન્ય માણસથી લઈને ઉદ્યોગો જોઈ રહ્યા છે. નાણામંત્રી 1 ફેબ્રુઆરી, 2023ના રોજ કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરશે. આ બજેટ એવા સમયે આવી રહ્યું છે જ્યારે વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થા પર મંદીનો ખતરો તોળાઈ રહ્યો છે. અહીં ભારતીય અર્થતંત્રનું સ્વાસ્થ્ય પ્રમાણમાં સારું છે. ટેક્સ કલેક્શનમાં 26 ટકાનો ઉછાળો આવ્યો છે. રિટેલ ફુગાવો પણ લગભગ 11 મહિના પછી આરબીઆઇની લક્ષ્ય શ્રેણીમાં પાછો આવ્યો છે.
કંપનીઓની કામગીરીમાં પણ સુધારો જોવા મળી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં નાણામંત્રી સમક્ષ આર્થિક વૃદ્ધિ અને રાજકોષીય એકત્રીકરણના પગલાં વચ્ચે સંતુલન સાધવાનો પડકાર છે. નિર્મલા સીતારમણના અગાઉના બજેટને જોતા એવું લાગે છે કે સરકારનું ધ્યાન આ બજેટમાં પણ આર્થિક વૃદ્ધિને વધારવાના ઉપાયો પર રહેશે. આ સાથે નાણામંત્રી રાજકોષીય એકત્રીકરણનો રોડ મેપ પણ રજૂ કરી શકે છે.
કેન્દ્ર સરકાર બજેટમાં વૈશ્વિક મંદીને કારણે ભારતના અર્થતંત્ર પર અસરને મર્યાદિત કરવાનો પ્રયાસ કરશે. વૈશ્વિક મંદી નિકાસ અને ઉદ્યોગને અસર કરી રહી છે. સરકર મૂડી ખર્ચને જીડીપીના વર્તમાન દર 2.9% થી વધારીને 3.5% ની નજીક કરવાના પ્રયત્ન કરે તેવી શક્યતા છે. આ ઉપરાંત જીએસટી દર 28% થી નીચે લાવે તો સ્થાનિક વ્યવહારોમાં સુગમતા આવી શકે તેમ છે. વધુમાં બજેટમાં સ્થાનિક ઉત્પાદન પુનરુત્થાન પર ધ્યાન ચાલુ રાખવાની અપેક્ષા છે. ગ્રામીણ ક્ષેત્રોને લગતી માંગમાં નબળાઈ દેખાઈ રહી છે. જેને સુધારવા કેન્દ્ર પગલાં લઇ શકે છે. બજેટમાં શ્રમ-સઘન ક્ષેત્રો માટે પીએલઆઈ યોજનાઓ સંભવ છે.મેક ઇન ઇન્ડિયા 2.0 માં 27 ક્ષેત્રો પર ફોકસ કરવામાં આવનાર છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે સરકાર બજેટમાં પોતાનું વિઝન બતાવી ઉત્પાદન અને વૃદ્ધિથી રાજકોશિય ખાધની અસર ઘટાડવા તમામ પ્રયાસો કરશે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણના જણાવી ચુક્યા છે કે નાણાકીય વર્ષ 2024નું બજેટ અગાઉના બજેટની ભાવનાને અનુસરશે, અર્થશાસ્ત્રીઓ અપેક્ષા રાખે છે કે તે બજેટ લોકવાદી બજેટને બદલે વ્યવહારિક બજેય હશે, જો કે 2024ની લોકસભાની સામાન્ય ચૂંટણી પહેલા આ છેલ્લું પૂર્ણ બજેટ છે.
મોબાઈલ ફોનની નિકાસ એક વર્ષમાં 1 લાખ કરોડે પહોંચાડવાનો સરકારનો લક્ષ્યાંક
સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકાર લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ સ્કીમ લાવે તેવી શક્યતા
2023 માટે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનું વિઝન ટોચની 10 નિકાસ શ્રેણીમાં આવતા સેગમેન્ટ સાથે ભારતમાંથી મોબાઈલ ફોનની નિકાસ કરવાનું છે. ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી રાજ્ય મંત્રી રાજીવ ચંદ્રશેખરે આ વાત કહી. તેમણે કહ્યું કે આ માટે ઈલેક્ટ્રોનિક્સ મેન્યુફેક્ચરિંગ ઈકોસિસ્ટમને વધુ સુધારવા માટે તમામ પગલાં લેવામાં આવશે.
ચંદ્રશેખરે માહિતી આપી હતી કે સરકાર દેશમાં ઈલેક્ટ્રોનિક્સ મેન્યુફેક્ચરિંગ ઈકોસિસ્ટમને વેગ આપવા માટે તમામ જરૂરી પગલાં લેશે અને 2023માં મોબાઈલ ફોન મેન્યુફેક્ચરિંગ ઉપરાંત મેન્યુફેક્ચરિંગ બેઝને વિસ્તારવા અંગે વિચારણા કરશે. તેમણે કહ્યું કે 2023 માટે વડાપ્રધાન મોદીનું વિઝન રૂ. 1 લાખ કરોડના મોબાઈલ ફોનની નિકાસ કરવાનું છે.
ભારત મોબાઈલ ફોનની નિકાસમાં આગળ વધી રહ્યું છે, અહીંથી મોબાઈલની નિકાસ આશરે રૂ. 45,000 કરોડની છે અને તેમાં એપલ અને સેમસંગ નામની બે કંપનીઓનું વર્ચસ્વ હતું.
મંત્રીએ કહ્યું કે સરકાર ઈલેક્ટ્રોનિક્સ મેન્યુફેક્ચરિંગ ઈકોસિસ્ટમને મોબાઈલ ફોનથી આગળ વધારવા માટે કામ કરી રહી છે જેથી હિયરેબલ અને વેરેબલ સેગમેન્ટ, આઈટી હાર્ડવેર, ઈલેક્ટ્રોનિક કમ્પોનન્ટ્સ વગેરેનો હિસ્સો વધે.
સત્તાવાર સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ સ્કીમ લાવવાની યોજના બનાવી રહી છે. મંત્રીએ કહ્યું કે અમે ઇકોસિસ્ટમને વિસ્તૃત અને ગહન કરીને અમારી મોબાઇલ ફોનની સફળતાઓને પૂરક બનાવવા જઈ રહ્યા છીએ. સેમિકન્ડક્ટર જગ્યામાં તીવ્ર વ્યૂહરચના કરવામાં આવી છે. તે ખૂબ જ સ્પષ્ટ છે કે અમે અમારા ઘટક ઉદ્યોગમાં વધુ કરવા માંગીએ છીએ. અમે મોબાઈલ ફોનના ક્ષેત્રમાં આગળ વધી રહ્યા છીએ. અમે આઇટી સર્વર્સ, આઇટી હાર્ડવેર, હિયરેબલ અને વેરેબલ સેગમેન્ટમાં સારું પ્રદર્શન કરવા માંગીએ છીએ.
ભારતીય બ્રાન્ડ્સ બોટ અને બોલ્ટ વેરેબલ અને વેરેબલ સેગમેન્ટમાં વિશ્વમાં સૌથી વધુ વેચાતી બ્રાન્ડ્સ બની ગઈ છે. માર્કેટ રિસર્ચ ફર્મ રિસર્ચ એન્ડ માર્કેટ્સ અનુસાર, ભારતીય સર્વર માર્કેટનું મૂલ્ય 2022 માં 1.6 બિલિયન ડોલર હતું અને તે 7.19 ટકાના વાર્ષિક વૃદ્ધિ દરે વધવાની અપેક્ષા છે.
ડિસેમ્બરમાં કેન્દ્રની જીએસટીની આવક 15 ટકા વધીને 1.49 લાખ કરોડ થઈ
ડિસેમ્બરમાં જીએસટી કલેક્શન વાર્ષિક ધોરણે 15 ટકા વધીને રૂ. 1.49 લાખ કરોડથી વધુ થયું છે. ડિસેમ્બર એ સતત 10મો મહિનો છે જ્યારે જીએસટીની આવક 1.40 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ થઈ છે. અગાઉ નવેમ્બરમાં જીએસટી કલેક્શન વાર્ષિક ધોરણે 11 ટકા વધીને રૂ. 1.46 લાખ કરોડ થયું હતું. એપ્રિલમાં જીએસટી કલેક્શન રૂ. 1.68 લાખ કરોડના રેકોર્ડ ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચ્યું હતું. ઓક્ટોબરમાં જીએસટી કલેક્શન 1.52 લાખ કરોડ રૂપિયા રહ્યું છે. ડિસેમ્બર 2022માં માલની આયાતમાંથી આવક આઠ ટકા વધી હતી અને સ્થાનિક વ્યવહારોની આવક સમીક્ષા હેઠળના સમયગાળામાં 18 ટકા વધી હતી.
ડિસેમ્બર 2022 દરમિયાન એકત્રિત જીએસટીની આવક 1,49,507 કરોડ રૂપિયા છે. આમાં સીજીએસટીના રૂ. 26,711 કરોડ, એસજીએસટી રૂ. 33,357 કરોડ, આઈજીએસટી રૂ. 78,434 કરોડ અને રૂ. 11,005 કરોડના સેસનો સમાવેશ થાય છે.
ડિસેમ્બર 2021 દરમિયાન પ્રાપ્ત થયેલી આવકની સરખામણીએ આ વખતે માલની આયાતમાંથી આવક 8% વધુ હતી. જ્યારે સ્થાનિક વ્યવહારોમાંથી આવક 18% વધારે હતી. નાણા મંત્રાલયે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, ‘સરકારે નિયમિત સેટલમેન્ટ તરીકે આઇજીએસટીમાંથી સીજીએસટીમાં રૂ. 36,669 કરોડ અને એસજીએસટીમાં રૂ. 31,094 કરોડની પતાવટ કરી છે. ડિસેમ્બર 2022માં નિયમિત સેટલમેન્ટ પછી કેન્દ્ર અને રાજ્યોની કુલ આવક સીજીએસટી માટે રૂ. 63,380 કરોડ અને એસજીએસટી માટે રૂ. 64,451 કરોડ છે.
પ્રથમ વખત ગુજરાતનું જીએસટી કલેક્શન 1 લાખ કરોડને પાર
ગુજરાત વિકાસની હરણફાળ ભરી રહ્યું છે. જેને કારણે હવે જીએસટીનું કલેક્શન પણ જુના રેકોર્ડ તોડી રહ્યું છે. ભારતનું જીએસટી કલેકશન સળંગ 10માં મહિને 1.40 લાખ કરોડથી વધુ નોંધાયું છે. ત્યારે ગુજરાતમાં પણ જીએસટી કલેક્શન વાર્ષિક ધોરણે પ્રથમ વખત 1 લાખ કરોડને પાર થયું છે.
વર્ષ 2022માં ગુજરાત રાજ્યનું જીએસટી કલેકશન 1.1 લાખ કરોડ નોંધાયું છે જે 2021ની સરખામણીએ 17 ટકા વધુ છે. વાર્ષિક ધોરણે જીએસટી વસૂલાત 1 લાખ કરોડને પાર થયાનું પ્રથમ વખત બન્યું છે. કેન્દ્રીય નાણા મંત્રાલયના આંકડાકીય રિપોર્ટ પ્રમાણે ડીસેમ્બર મહિનામાં ગુજરાતનું જીએસટી કલેકશન 9238 કરોડ નોંધાયું હતું જે 2021ના ડીસેમ્બરના સરખામણીએ 26 ટકા વધુ છે.
નાણા મંત્રાલયના સુત્રોએ કહ્યું કે સરકાર દ્વારા ટેક્સ ચોરો પર અસરકારક કામગીરી કરાતા અને છટકબારીઓ ડામી દેવાયાને પગલે વસૂલાત વધી રહી છે અને આવતા મહિનાઓમાં જીએસટી વસૂલાત કાયમી ઊંચી બની રહેવાનો અંદાજ છે. મોંઘવારી તથા મંદીની આશંકા છતા ભારતમાં માંગ મજબૂત જ બની રહી હોવાનું જણાવવામાં આવી રહ્યું છે.
વર્ષના અંતિમ ક્વાર્ટરમાં બેંકો ધિરાણમાં વૃદ્ધિ કરે તેવી શક્યતા
બેંકો જાન્યુઆરી-માર્ચ ક્વાર્ટરમાં મજબૂત ધિરાણ વૃદ્ધિ કરે તેવી શક્યતા છે. તાજેતરના ભૂતકાળમાં જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોએ ખાનગી બેંકોને પાછળ છોડી દીધી છે. બેંકો પણ માર્જિનનો માર્ગ મજબૂત રહેવાની અપેક્ષા રાખે છે, આ સાથે એસેટ-ક્વોલિટી રિઝોલ્યુશનમાં સુધારો નફાકારકતાને વધારશે.
“ભારતનું બેંકિંગ ક્ષેત્ર વર્ષ 2022માં સ્પષ્ટ આઉટપર્ફોર્મર રહ્યું છે, જેની આગેવાની હેઠળ વર્ષોની નિરાશાજનક કામગીરી બાદ ધારણા કરતાં વધુ મજબૂત ધિરાણ વૃદ્ધિ, રેટ સાયકલથી ફાયદો, તીવ્ર માર્જિન વધારો અને હવે વધુ મજબૂત બેલેન્સ શીટ રહેવાની શક્યતા છે.
ભારતીય રિઝર્વ બેંકના તાજેતરના ડેટા સૂચવે છે કે નવેમ્બરમાં બેંક લોન લગભગ 18% વધી છે, જે એક વર્ષ અગાઉ 7% હતી, ઉનાળાની શરૂઆતથી ધિરાણ ખર્ચમાં વધારો થવા છતાં વ્યક્તિઓ અને કંપનીઓ બંને તરફથી માંગમાં ઉછાળો દર્શાવે છે.કુલ લોન વધીને 13.1% થઈ છે, જ્યારે પર્સનલ લોન નવેમ્બરમાં 19.7% પર વિસ્તરી છે, જેમાં મોટાભાગે હાઉસિંગ અને વ્હીકલ લોન છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ક્રેડિટ ઓફ-ટેકે મોટાભાગે કોવિડ-પ્રેરિત માહોલને દૂર કર્યો છે અને તે જ સમયગાળામાં લગભગ 27.3%ની થાપણ વૃદ્ધિ સાથે લગભગ 25.2% વૃદ્ધિ પામી છે.
