સિક્કિમમાં તળાવ ફાટવાની ઘાટના ISROએ સેટેલાઈટ ઈમેજ દ્વારા સમજાવી
નેશનલ ન્યૂઝ
સિક્કિમમાં તળાવ ફાટ્યા બાદ અચાનક આવેલા પ્રચંડ પૂરમાં મૃત્યુઆંક વધીને 14 થઈ ગયો છે, જ્યારે 80થી વધુ લોકો લાપતા હોવાના અહેવાલ છે. તિસ્તા ડેમમાં કામ કરતા 14 જેટલા મજૂરો હજુ પણ સુરંગમાં ફસાયેલા છે. પૂરના કારણે રાજ્યના વિવિધ ભાગોમાં 3,000 થી વધુ પ્રવાસીઓ ફસાયા હોવાની આશંકા છે. તિસ્તા નદીમાં અચાનક પૂરના કારણે લોનાક તળાવનો 65 ટકા ભાગ ધોવાઈ ગયો છે.
દરમિયાન, ISRO એ દુર્ઘટનાને સમજાવવાના પ્રયાસરૂપે સિક્કિમમાં લોનાક તળાવ ફાટવાની ઘટનાની ઉપગ્રહ છબીઓ તેના નેશનલ રિમોટ સેન્સિંગ સેન્ટર દ્વારા લેવામાં આવી છે. ISROએ એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે સેટેલાઇટ તસવીરો દર્શાવે છે કે લોનાક તળાવ ફાટ્યા બાદ લગભગ 105 હેક્ટર વિસ્તાર ધોવાઈ ગયો છે, જેના કારણે નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં અચાનક પૂર આવી શકે છે.
ISROએ 17 સપ્ટેમ્બર, 28 સપ્ટેમ્બર (દુર્ઘટના પહેલા) અને બુધવારે સવારે 6 વાગ્યે લીધેલી તસવીરો શેર કરી છે અને 28 સપ્ટેમ્બરે લીધેલી તસવીર 4 ઓક્ટોબરે લીધેલી તસવીર સાથે મેચ થઈ છે. 17 સપ્ટેમ્બર અને 28 સપ્ટેમ્બરે લીધેલા ફોટોગ્રાફ્સ તળાવનો વિસ્તાર અનુક્રમે 162.7 અને 167.4 હેક્ટર દર્શાવે છે. જ્યારે દુર્ઘટના પછીની તસવીર દર્શાવે છે કે તળાવનો અડધાથી ઓછો વિસ્તાર બચ્યો છે અને હવે તેમાં માત્ર 60.3 હેક્ટર જેટલું જ પાણી છે. સ્પેસ એજન્સીએ કહ્યું કે તે સેટેલાઇટ ડેટાનો ઉપયોગ કરીને તળાવ પર નજર રાખવાનું ચાલુ રાખશે.
NDMAએ અચાનક પૂરનું સંભવિત કારણ જણાવ્યું
નેશનલ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી (NDMA) એ જણાવ્યું છે કે સિક્કિમમાં ભારે વરસાદ અને ઉત્તર સિક્કિમના સાઉથ લોનાક લેક ખાતે ગ્લેશિયલ લેક આઉટબર્સ્ટ ફ્લડ (GLOF) ઘટનાના મિશ્રણને કારણે સિક્કિમમાં અચાનક પૂર આવ્યું હતું. NDMA એ એક નિવેદનમાં એમ પણ કહ્યું છે કે હિમાલયની પર્વતમાળામાં ઘણા હિમનદી તળાવો છે. રિમોટ સેન્સિંગ ટેકનિક દ્વારા એવો અંદાજ લગાવવામાં આવ્યો છે કે હિમાલયની પર્વતમાળાઓમાં લગભગ 7,500 સરોવરો છે અને તેમાંથી સિક્કિમમાં લગભગ 10 ટકા છે, જેમાંથી લગભગ 25 તળાવો જોખમમાં છે.
“વૈજ્ઞાનિકો હાલમાં અચાનક પૂરના ચોક્કસ કારણની તપાસ કરી રહ્યા છે, પરંતુ અચાનક પૂરનું પ્રાથમિક કારણ ભારે વરસાદ અને ઉત્તર સિક્કિમના દક્ષિણ લોનાક તળાવ ખાતે GLOF (ગ્લેશિયલ લેક આઉટબર્સ્ટ ફ્લડ) ઘટનાનું સંભવિત સંયોજન હોવાનું જણાય છે,” નિવેદન જણાવ્યું હતું.
વિશ્વના 3 મિલિયનથી વધુ લોકો હંમેશા હિમનદી પૂરના જોખમમાં રહે છે.
ગ્લેશિયેટેડ વિસ્તારોના પ્રથમ વૈશ્વિક મૂલ્યાંકનમાં જાણવા મળ્યું છે કે 3 મિલિયન ભારતીયો એવા વિસ્તારોમાં રહે છે જ્યાં ગ્લેશિયલ લેક આઉટબર્સ્ટ ફ્લડ (GLOFs) ગમે ત્યારે આવી શકે છે. વિશ્વભરના ત્રીજા ભાગના લોકો આ પ્રકારના જોખમનો સામનો કરી રહ્યા છે. વૈશ્વિક સ્તરે, 30 દેશોના 90 મિલિયન લોકો હિમનદી તળાવો ધરાવતા 1,089 બેસિનમાં રહે છે. નેચર કોમ્યુનિકેશન્સ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર, આમાંથી 15 મિલિયન લોકો હિમનદી સરોવરોની 50 કિમીની અંદર રહે છે. તેમાંથી, વૈશ્વિક સ્તરે ગણતરી કરાયેલી વસ્તીનો મોટો હિસ્સો, 9.3 મિલિયન, હાઇ માઉન્ટેન એશિયા (HMA) ના પ્રદેશમાં રહે છે.
અભ્યાસના આધારે, ન્યૂકેસલ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું છે કે વૈશ્વિક વસ્તીનો લગભગ અડધો ભાગ (48 ટકા) તળાવોના ડાઉનસ્ટ્રીમ વિસ્તારમાં 20 કિમીથી 35 કિમીની વચ્ચે સ્થિત છે. GLOF ના સંપર્કમાં આવેલી વૈશ્વિક વસ્તીના માત્ર બે ટકા (ત્રણ મિલિયન) લોકો એક અથવા વધુ હિમનદી તળાવોના પાંચ કિલોમીટરની અંદર રહે છે.
