હીટ સ્ટ્રોકથી કેવી રીતે બચી શકાય, જાણો આયુર્વેદના અસરકારક ઉપાયો

આયુર્વેદ અનુસાર

ઉનાળામાં હીટસ્ટ્રોકથી બચવા માટે, વ્યક્તિએ શક્ય તેટલી ઠંડી-સ્વભાવની વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. આયુર્વેદ કહે છે કે જ્યારે શરીરનું તાપમાન 40 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર વધે ત્યારે જ વ્યક્તિ હીટ સ્ટ્રોકનો શિકાર બને છે.

હીટ સ્ટ્રોકથી ચેતનાના નુકશાન, મૂંઝવણ અને હુમલા થાય છે. જો સમયસર સ્થિતિની કાળજી લેવામાં ન આવે તો, હીટ સ્ટ્રોકથી અંગ નિષ્ફળતા, કોમા અથવા મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે.

અહીં આપણે એ પણ જાણવાની જરૂર છે કે હીટસ્ટ્રોક અથવા “લુ” બે પ્રકારના હોય છે. જેમાંથી પ્રથમને એક્સર્શનલ હીટસ્ટ્રોક અને બીજાને નોન-એક્સર્શનલ હીટસ્ટ્રોક કહેવામાં આવે છે. ગરમ અને ભેજવાળા વાતાવરણમાં અતિશય શારીરિક શ્રમને કારણે એક્સર્શનલ હીટસ્ટ્રોક થાય છે. તે ટૂંકા ગાળામાં ગંભીર સ્વરૂપમાં વિકસી શકે છે, કદાચ થોડા કલાકોમાં. વય અથવા અન્ય રોગોના પરિણામે નોન-એક્સર્શનલ હીટસ્ટ્રોક થાય છે. આવી ગરમીની લહેર એક દિવસમાં નહીં પરંતુ ઘણા દિવસોમાં વિકસે છે. હીટ સ્ટ્રોકના લક્ષણો અને ઉપાયો વિશે જાણતા પહેલા, વ્યક્તિએ એવા પરિબળો વિશે જાણવું જોઈએ જે હીટ સ્ટ્રોકની જોખમી પરિસ્થિતિઓને આમંત્રણ આપે છે.

ગરમીના મોજાની અસર અને કારણ

વૃદ્ધો અને શિશુઓ હીટસ્ટ્રોકથી સૌથી વધુ જોખમમાં છે કારણ કે તેમના શરીર તાપમાનને સારી રીતે નિયંત્રિત કરવામાં સક્ષમ નથી. ફીલ્ડ વર્કર્સ અથવા એથ્લેટ્સ કે જેમને ગરમ સ્થિતિમાં શારીરિક શ્રમની જરૂર હોય છે તેઓ હીટસ્ટ્રોક માટે અત્યંત સેન્સીટીવ હોય છે.

જ્યારે વ્યક્તિ આલ્કોહોલનું સેવન કરે છે ત્યારે હીટ સ્ટ્રોકની શક્યતા સૌથી વધુ હોય છે. દિનચર્યામાં પૂરતું પાણી પીતા નથી. હ્રદયની સમસ્યા, કિડનીની સમસ્યા અથવા ઊંઘની વિકૃતિઓથી પીડાતા લોકોને પણ ગરમીના તરંગો અસર કરી શકે છે.

આ સિવાય તડકામાં ખુલ્લા પગે ચાલવું, કંઈપણ ખાધા વગર ઘરની બહાર નીકળવું, એસી જગ્યાએથી બહાર નીકળ્યા પછી તરત જ તડકામાં જવું, તડકામાંથી બહાર આવ્યા પછી તરત જ ઠંડુ પાણી પીવું અને ઓછું પાણી પીનારાઓએ હીટસ્ટ્રોક ઝડપથી તેમની સાથે પકડે છે.

હીટ સ્ટ્રોકના લક્ષણો

હીટસ્ટ્રોકને કારણે ગંભીર માથાનો દુખાવો

ચક્કર આવવું અથવા બેહોશ થવી એ હીટસ્ટ્રોકના સામાન્ય લક્ષણો છે.

હીટ સ્ટ્રોકથી શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ શકે છે

હીટસ્ટ્રોકના કિસ્સામાં, શરીરનું તાપમાન ઝડપથી વધે છે અને તાવ આવે છે.

હીટ સ્ટ્રોકના કારણે શરીરનું તાપમાન વધે છે

જ્યારે હીટસ્ટ્રોક આવે છે ત્યારે શરીરમાં બિલકુલ પરસેવો થતો નથી.

ગરમી નિવારણ પગલાં

હીટસ્ટ્રોકથી બચવા માટે મોસમી શાકભાજીનું બને એટલું વધુ સેવન કરવું જોઈએ.

શરીરમાં પાણીની ઉણપને દૂર કરવી જોઈએ

ઉનાળામાં હળવો ખોરાક ખાવાથી હીટસ્ટ્રોક થતો નથી.

ઉનાળામાં રોજ બે કે ત્રણ વખત લીંબુ પાણી પીવું જોઈએ.

લીંબુનો ઉપયોગ લીંબુના શરબત, શિકંજી અથવા ખોરાકમાં અવશ્ય કરવો.

લીંબુમાં વિટામિન સી મળી આવે છે, જે શરીર માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

હીટ સ્ટ્રોકથી બચાવવા માટે કેરી પન્ના ખૂબ જ અસરકારક છે.

આયુર્વેદ અનુસાર હીટ સ્ટ્રોકથી બચવા માટે ઠંડા ખોરાકની વસ્તુઓ ખાવી જોઈએ.

ગરમીની મોસમમાં બાલનો રસ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

ગરમીની મોસમમાં શેરડીનો રસ પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.

હીટ સ્ટ્રોકથી બચવા માટે દહીં અને લસ્સી પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

હીટ સ્ટ્રોકથી બચવા માટે લીંબુ-સત્તુનું સેવન કરો.

સત્તુમાં પાણી અને લીંબુ નિચોવી પછી તેમાં જીરું પાવડર અને કાળું મીઠું નાખો.