- એક્સચેન્જ-ટ્રેડેડ કરન્સી ડેરિવેટિવ્ઝ પરના તેના નિયમોના અમલીકરણને એક મહિના માટે મુલતવી રાખતી રિઝર્વ બેન્ક
હવે વિદેશી ચલણના અગાઉથી લે- વેચ ઉપર આરબીઆઇની રોક આવી ગઈ છે.આરબીઆઈએ એક્સચેન્જ-ટ્રેડેડ કરન્સી ડેરિવેટિવ્ઝ પરના તેના નિયમોના અમલીકરણને એક મહિના માટે મુલતવી રાખ્યું છે પરિણામે વેપારીઓ સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે.
આરબીઆઈનો પરિપત્ર, જે 5 એપ્રિલથી અમલમાં આવવાનો હતો, તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે માત્ર ફોરેક્સ એક્સપોઝર ધરાવતા વેપારીઓ જ કરન્સી ડેરિવેટિવ્સમાં વેપાર કરી શકે છે. એક્સચેન્જ-ટ્રેડેડ કરન્સી ડેરિવેટિવ્ઝ, જેમ કે ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટ, કંપનીઓને ચલણના જોખમ સામે હેજ કરવામાં મદદ કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ત્રણ મહિનામાં યુએસ ડોલરમાં ચુકવણીની અપેક્ષા રાખનાર ભારતીય નિકાસકાર પ્રતિકૂળ વિનિમય દરની હિલચાલથી સંભવિત નુકસાનને હેજ કરવા માટે કરન્સી ફ્યુચર્સનો ઉપયોગ કરી શકે છે. પૂર્વનિર્ધારિત દરે યુએસ ડૉલર વેચવા માટેના ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટમાં પ્રવેશ કરીને, નિકાસકાર એક સક્ષમ વિનિમય દરને લોક કરે છે. ચલણને જોતા રોકાણકારો દ્વારા લેવામાં આવેલી સ્થિતિને કારણે એક્સચેન્જ-ટ્રેડેડ કરન્સી ડેરિવેટિવ્ઝનું બજાર એક દાયકાથી ખીલી રહ્યું છે.
જો કે, આરબીઆઈએ કહ્યું કે તેનો તાજેતરનો પરિપત્ર ફક્ત તેની હાલની સ્થિતિને પુનરાવર્તિત કરે છે. “એક્સચેન્જ-ટ્રેડેડ કરન્સી ડેરિવેટિવ્ઝ માટેનું નિયમનકારી માળખું છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી સુસંગત રહ્યું છે, અને આરબીઆઇના નીતિ અભિગમમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી,” તેણે જણાવ્યું હતું.
5 જાન્યુઆરીના રોજ જારી કરાયેલા પરિપત્રમાં અગાઉના મોટાભાગના નિયમોને જાળવી રાખવામાં આવ્યા હતા, જેમાં 100 મિલિયન ડોલરથી વધુના વેપાર માટે જોખમના પુરાવાની આવશ્યકતાનો સમાવેશ થાય છે. ઉચ્ચ મૂલ્યના સોદા માટે પુરાવાની આ જરૂરિયાત સહભાગીઓ દ્વારા અર્થઘટન કરવામાં આવી રહી હતી જેનો અર્થ એવો થાય છે કે જેમને જોખમની ભૂખ ન હતી તેઓ નીચા મૂલ્યના વ્યવહારોમાં ભાગ લઈ શકે છે.
જો કે, 5 જાન્યુઆરીના પરિપત્રમાં એક ફૂટનોટ હતી જેમાં એક્સચેન્જોએ ક્લાયન્ટને જોખમ સામે જ વેપાર કરવા માટે જણાવવું જરૂરી હતું. ડીલરો માને છે કે સટ્ટાખોરીને કાબૂમાં લેવા માટે આરબીઆઈના પગલાનો હેતુ બજારો પર કડક લગામ રાખવાનો છે. જો કે, જો ઉદ્દેશ્ય સંપૂર્ણ કેપિટલ એકાઉન્ટ કન્વર્ટિબિલિટી તરફ આગળ વધવું, વૈશ્વિક સ્તરે રૂપિયાનો પ્રભાવ વધારવો અને રોકાણકારોને ક્રિપ્ટોકરન્સી જેવા અનિયંત્રિત બજારોમાં જતા અટકાવવાનો હોય, તો બજારમાં અટકળોની જરૂર છે.
વેપારીઓએ જણાવ્યું હતું કે નોટોએ સટ્ટાકીય વેપારના દરવાજા અસરકારક રીતે બંધ કરી દીધા છે. એચડીએફસી સિક્યોરિટીઝે આ અઠવાડિયે તેના ગ્રાહકોને લખ્યું, “આરબીઆઈએ 5 જાન્યુઆરી, 2024 ના રોજના પરિપત્રમાં જણાવ્યું છે કે રૂપિયા સાથે જોડાયેલા વિદેશી ચલણ ડેરિવેટિવ કોન્ટ્રાક્ટ્સ માત્ર ‘કોન્ટ્રેક્ટેડ રિસ્ક હેજિંગના હેતુ માટે’ ઓફર કરી શકાય છે. 5 એપ્રિલથી , માલિકીના વેપારીઓ અને છૂટક રોકાણકારોએ એક્સચેન્જો દ્વારા ઓફર કરવામાં આવતા કરન્સી ડેરિવેટિવ્ઝ સેગમેન્ટમાં ભાગ લેવા માટે સંભવિત ચલણ એક્સપોઝરનો કરાર અથવા પ્રદર્શન કરવું પડશે.”
એચડીએફસી સિક્યોરિટીઝના કોમ્યુનિકેશને ક્લાયન્ટ્સને ગુરુવાર સુધીમાં તમામ વર્તમાન ઓપન પોઝિશન્સને ફડચામાં લેવા જણાવ્યું હતું અને કહ્યું હતું કે માત્ર માન્ય અંતર્ગત એક્સપોઝર પ્રૂફ ધરાવતા ક્લાયન્ટ્સને જ કરન્સી સેગમેન્ટમાં વેપાર કરવાની મંજૂરી છે. ઓનલાઈન સ્ટોક બ્રોકર ઝેરોધાએ પણ ગ્રાહકોને આવી જ નોટ જારી કરી છે.
