વિષ્ણુ પુરાણ અનુસાર ગયામાં પિંડદાન કરવાથી પૂર્વજોને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે અને સ્વર્ગમાં સ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે. માનવામાં આવે છે કે સ્વયં ભગવાન વિષ્ણુ અહીં પિતૃ દેવ સ્વરૂપે ઉપસ્થિત છે એટલા માટે આ તીર્થને પિતૃ તીર્થ પણ કહેવામાં આવે છે.
ગયાને મોક્ષ નગરી કહેવામાં આવે છે, અહીં દર વર્ષે પિતૃ પક્ષનો મેળો ભરાય છે. આપણા દેશમાં શ્રાદ્ધ-પિંડદાન માટે ઘણા પ્રખ્યાત મંદિરો છે, પરંતુ બિહારમાં ગયા તે બધામાં શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. આ જ કારણ છે કે શ્રાદ્ધ પક્ષ દરમિયાન અહીં લોકો ઉમટી પડે છે.આ સમય દરમિયાન અહીં ગયા પિતૃ પક્ષ મેળાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. ગયામાં આ વખતે પિતૃ પક્ષ મેળો 28 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થયો છે અને 14 ઓક્ટોબર સુધી ચાલશે.
ગયા તીર્થ પિંડદાન- શા માટે તે શ્રાદ્ધ માટે શ્રેષ્ઠ છે ?
વાલ્મીકિ રામાયણ અનુસાર, ભગવાન રામ, લક્ષ્મણ અને માતા સીતા તેમના વનવાસ દરમિયાન શ્રાદ્ધ માટે પિતૃ પક્ષમાં ગયા હતા. ત્યાં પહોંચીને શ્રીરામ અને લક્ષ્મણ કેટલીક વસ્તુઓ લેવા જંગલમાં ગયા. તે જ સમયે હવામાં જાહેરાત કરવામાં આવી હતી કે પિંડદાનનો સમય સમાપ્ત થઈ રહ્યો છે. ત્યારે શ્રીરામના પિતા રાજા દશરથની આત્મા ત્યાં પ્રગટ થઈ અને તેણે દેવી સીતાને પિંડદાન દાન કરવા કહ્યું. સસરાની વાત માનીને, દેવી સીતાએ રેતીનો એક ગઠ્ઠો બનાવ્યો અને ફાલ્ગુ નદીના કિનારે દશરથજી મહારાજને દાનમાં આપી, ફાલ્ગુ નદી, વટવૃક્ષ, કેતકીનું ફૂલ અને ગાયને સાક્ષી બનાવી. આ પછી દશરથજીનો આત્મા પ્રસન્ન થયો અને સીતાજીને આશીર્વાદ આપીને ચાલ્યા ગયા. બાદમાં જ્યારે શ્રીરામ અને લક્ષ્મણ ત્યાં આવ્યા ત્યારે તેઓ આ વાત જાણીને ખૂબ જ ખુશ થયા. ત્યારથી ગયાને પિંડદાન કરતાં શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. એટલા માટે ગયાને મોક્ષ નગરી પણ કહેવામાં આવે છે.
પિતૃ પક્ષના મેળામાં લાખો લોકો આવે છે.
ગયા તીર્થમાં દર વર્ષે શ્રાદ્ધ પક્ષ દરમિયાન પિતૃ પક્ષ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ વખતે મેળો 28 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થયો છે અને 14 ઓક્ટોબર સુધી ચાલશે. ફાલ્ગુ કિનારે દેવઘાટ, બ્રહ્માણી ઘાટ, પિતામહેશ્વર અને સીતાકુંડ ઘાટ પિંડદાન અને તર્પણ માટે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે. આ વર્ષના પિતૃપક્ષ મેળામાં 8 લાખથી વધુ શ્રદ્ધાળુઓ આવે તેવી અપેક્ષા છે. શ્રદ્ધાળુઓને કોઈ અગવડતા ન પડે તે માટે પોલીસ-વહીવટ દ્વારા તમામ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.
