- ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં વિદેશથી ભારતમાં મોકલાતા નાણાં ચાલુ ખાતાની ખાધને નિયંત્રણમાં રાખવામાં મહત્વનો ભાગ ભજવશે
બિન નિવાસી ભારતીયોએ ડિસેમ્બર ક્વાર્ટરમાં રેકોર્ડબ્રેક 29 બિલિયન ડોલર એટલે કે રૂ.2.38 લાખ કરોડ ઘરે મોકલ્યા હતા, કારણ કે એફસીએનઆર (વિદેશી ચલણ – બિન-નિવાસી) સાધનોમાંથી સતત વધી રહેલા વળતરે આવી બચત યોજનાઓને પશ્ચિમમાં બેંક ડિપોઝિટ કરતાં વધુ આકર્ષક બનાવી છે. નિશ્ચિતપણે, રેમિટન્સ એ કાયમી પ્રવાહનો સ્ત્રોત છે, પરત કરી શકાય તેવી એનઆરઆઈ થાપણોથી વિપરીત, અને આ ચાલુ ખાતાની ખાધ (સીએડી) ઘટાડવામાં મદદ કરે છે, જે ભારતના કુલ સ્થાનિક ઉત્પાદન (જીડીપી)ની ટકાવારી તરીકે સતત નીચી રહી છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા પ્રકાશિત કરાયેલા પ્રારંભિક ડેટા દર્શાવે છે કે ચૂકવણીના બેલેન્સના ચાલુ ખાતામાં ખાનગી ટ્રાન્સફરમાં પ્રતિબિંબિત ચોખ્ખી ઇનવર્ડ રેમિટન્સ ડિસેમ્બર 2023 ના રોજ પૂરા થયેલા ત્રિમાસિક ગાળા દરમિયાન 29 બિલિયન ડોલર હતી. આર્થિક ઉદારીકરણના વર્ષ, 1991ના ડેટાના વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે કોઈપણ ક્વાર્ટરમાં ભારતીય સ્થળાંતર કરનારાઓ દ્વારા મોકલવામાં આવેલ રેમિટન્સ માટે આ સૌથી વધુ છે. રેમિટન્સ વિવિધ અર્થતંત્રોમાં સ્થળાંતર સ્તર અને નોકરીની સ્થિતિ સાથે જોડાયેલા છે. આરબીઆઈ દ્વારા રેમિટન્સ પર હાથ ધરવામાં આવેલા કોવિડ પછીના સર્વેક્ષણ દર્શાવે છે કે યુએસ રેમિટન્સનો સૌથી મોટો સ્ત્રોત છે, જે કુલ રકમના 23% હિસ્સો ધરાવે છે. તેનાથી વિપરીત, ગલ્ફ પ્રદેશમાંથી પ્રવાહમાં ઘટાડો થયો છે.
1990 ના દાયકામાં સોફ્ટવેર બૂમથી ભારત તેના વિદેશી સમુદાયમાંથી સૌથી વધુ રેમિટન્સ મેળવનાર છે, જેણે તેના ટેક ટેલેન્ટ લેન્ડસ્કેપને બદલવાનું શરૂ કર્યું છે, અને 2023 સુધીમાં એશિયાની ત્રીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા 100 બિલિયન ડોલર સુધી વધારવા માટે તૈયાર છે. વધુનો પ્રવાહ પ્રાપ્ત થવાનો અંદાજ છે, વિશ્વ બેંકના ડેટા દર્શાવે છે.
આ ભંડોળનો મોટો ભાગ કૌટુંબિક જરૂરિયાતો તરફ જાય છે, જ્યારે એક ભાગ અન્ય સંપત્તિઓ જેમ કે થાપણોમાં પણ રોકાણ કરવામાં આવે છે, રેમિટન્સ પર આરબીઆઇ સર્વે દર્શાવે છે. સેવાઓની નિકાસમાં ઉછાળો ઉપરાંત, ઉચ્ચ રેમિટન્સે પણ ડિસેમ્બર ક્વાર્ટરમાં જીડીના 1.2% પર સીએસીને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી હતી જે ડિસેમ્બર 2022 ક્વાર્ટરમાં 2% હતી, ચુકવણીના સંતુલન ડેટાના વિશ્લેષણ દર્શાવે છે.
જ્યારે રૂપિયો નબળો પડે છે ત્યારે એફસીએનઆર થાપણો આકર્ષક હોય છે કારણ કે વિદેશી વિનિમય જોખમ બેંક દ્વારા ઉઠાવવામાં આવે છે, થાપણકર્તા નહીં. એપ્રિલ-જાન્યુઆરી 2023-24 દરમિયાન, એફસીએનઆર થાપણનો પ્રવાહ 4.15 બિલિયન ડોલર હતો, જે એક વર્ષ અગાઉના સમયગાળામાં પ્રવાહના સ્તર કરતાં ત્રણ ગણો હતો. આરબીઆઈના અર્થશાસ્ત્રીઓ દ્વારા તેના જુલાઈ 2022ના બુલેટિનમાં પ્રકાશિત સંશોધન પેપરમાં જણાવાયું છે કે મેક્સિકો પછી જી20 જૂથમાં ભારત બીજા નંબરનું સૌથી સસ્તું રેમિટન્સ પ્રાપ્ત કરતું બજાર છે, પરંતુકેટલાક રેમિટન્સ કોરિડોરનો ખર્ચ અન્ય કરતા સતત ઊંચો રહ્યો છે. “એમટીએસએસ (મની ટ્રાન્સફર સર્વિસ સ્કીમ)ના અવકાશને ઊંચા ખર્ચવાળા કોરિડોર સુધી વિસ્તૃત કરવા માટે નીતિગત પગલાં લેવાની જરૂર છે.” વિદેશી અધિકૃત ડીલરો દ્વારા એમટીએસએસ હેઠળ ભારતમાં રેમિટન્સના લાભાર્થીઓને પ્રીપેડ કાર્ડ જારી કરી શકાય છે.
યુએસમાં વસતા એનઆરઆઈએ ભારતમાં નાણાંનો વરસાદ કર્યો
યુ.એસ.માં વસતા ભારતીયોનું વર્ષ સારૂ ગયું છે. બેંક ઓફ બરોડાના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી મદન સબનવીસે જણાવ્યું હતું કે વિદેશી કંપનીઓ માટે વર્ષનો અંત છે, જ્યાં ડિસેમ્બરમાં સૌથી વધુ બોનસ ચૂકવવામાં આવે છે. માટે યુએસથી બિન નિવાસી ભારતીયોએ મોટા પ્રમાણમાં નાણાં ભારત મોકલ્યા છે.
તહેવારોના લીધે પણ એનઆરઆઈએ ઘરે વધુ નાણાં મોકલ્યા
સામાન્ય રીતે, ક્વાર્ટર 3 માં રેમિટન્સમાં ઉછાળો જોવા મળે છે, કદાચ તહેવારોની મોસમમાં ઘરે સંબંધીઓ પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતાઓને કારણે આવુ થયું છે એક્સિસ બેન્કના ભૂતપૂર્વ સ્વતંત્ર અર્થશાસ્ત્રી સૌગાતા ભટ્ટાચાર્યએ જણાવ્યું હતું કે, “રૂપિયાના અવમૂલ્યનથી વળતરમાં પણ વધારો થયો હશે.” “વધુમાં, બેંકો પ્રમાણમાં ઊંચા વ્યાજ દરે એફસીએનઆર થાપણોમાં રેમિટન્સ સહિત સ્થિર થાપણો શોધી રહી છે.”