‘એક બાર, એક મત’નો સુપ્રીમનો મત

ભારે વિવાદ બાદ રાજસ્થાન હાઇકોર્ટ બાર એસોસિએશનની ચૂંટણીની મંજૂરી અપાઈ

સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારે જયપુરમાં રાજસ્થાન હાઇકોર્ટ બાર એસોસિએશનને રાજસ્થાન હાઇકોર્ટ દ્વારા નિર્ધારિત માર્ગદર્શિકા અનુસાર અને ’વન બાર’ના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન કર્યા વિના શુક્રવારે 16 ડિસેમ્બરે પદાધિકારીઓના પદ માટે ચૂંટણી યોજવાની મંજૂરી આપી હતી.

જસ્ટિસ એમ.આર.શાહ અને જસ્ટિસ સીટી રવિકુમારની ડિવિઝન બેન્ચે આ નિર્ણય લીધો હતો, જે બાર એસોસિએશન માટે મોટી રાહત તરીકે આવ્યો છે, કારણ કે અરજદાર બાર કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયાએ ચૂંટણીમાં નિષ્પક્ષતા અને પારદર્શિતાના અભાવની ફરિયાદો મળ્યા બાદ ચૂંટણી જાહેર કરી હતી. હાઈકોર્ટે બાર કાઉન્સિલના આદેશ પર સ્ટે મુક્યો હોવા છતાં બાર એસોસિએશન સમક્ષ અંતિમ અડચણ હાઈકોર્ટના નિર્ણય સામે સ્પેશિયલ લીવ દ્વારા અપીલ સ્વરૂપે આવી હતી.

બાર કાઉન્સિલ તરફથી હાજર રહેલા એડવોકેટ અર્ધેન્દુમૌલી કુમાર પ્રસાદે બેન્ચને જણાવ્યું હતું કે આ વર્ષે ઓક્ટોબરમાં અયોગ્યતા અને પારદર્શિતાના અભાવની ફરિયાદો મળવા પર સ્ટેટ બાર કાઉન્સિલને તમામ બાર એસોસિએશનોને મતદાર યાદીઓ તૈયાર કરવા નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો અને પછી યાદીઓ તૈયાર કરવામાં આવી હતી જેને મેન્યુઅલી તપાસવામાં આવી હતી. રાજ્યમાં હાઈકોર્ટ બાર એસોસિએશન તેમજ અન્ય બાર એસોસિએશનની ચૂંટણીઓ રાજ્ય બાર કાઉન્સિલ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવેલ તે જ દિવસે યોજવામાં આવશે તેવો નિર્દેશ પણ આપવામાં આવ્યો હતો.  દરમિયાન, ફરિયાદમાં વ્યક્ત કરાયેલી આશંકાઓને ધ્યાનમાં રાખીને જયપુરમાં રાજસ્થાન હાઈકોર્ટ બાર એસોસિએશનની ચૂંટણી પર સ્ટે મૂકવામાં આવ્યો હતો.

પ્રસાદે વધુમાં રજૂઆત કરી હતી કે, હાઇકોર્ટની ડિવિઝન બેંચ કે જેણે આદેશ પર સ્ટે મૂક્યો હતો તે બિલકુલ ધ્યાનમાં લીધું ન હતું કે શું મતદારોએ તેમના મત આપ્યા તે અંગે રાજ્ય બાર કાઉન્સિલને કોઈ વ્યક્તિલક્ષી સંતોષ છે. આમાં ઉતાવળ શું છે?”

જસ્ટિસ શાહે બાર કાઉન્સિલના આદેશને પડકારતા પ્રતિવાદીને સ્પષ્ટપણે પૂછ્યું હતું કે, રાજ્ય બાર કાઉન્સિલ ’વન બાર, વન વોટ’ના સિદ્ધાંતનું પાલન કરશે  તેની ખાતરી કેવી રીતે કરશે?”

જવાબમાં એડવોકેટ અભિનવ શર્માએ રજૂઆત કરી હતી કે રાજસ્થાન હાઇકોર્ટ એડવોકેટ્સ એસોસિએશન, જોધપુર વિ. બાર કાઉન્સિલ ઓફ રાજસ્થાન (2017 ડબ્લ્યુએલસી (2) રાજ. 526, રાજસ્થાન હાઈકોર્ટ દ્વારા વિગતવાર માર્ગદર્શિકા પહેલેથી જ નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે, જેને બાદમાં સુપ્રીમ કોર્ટે અપીલમાં મંજૂરી આપી હતી.કોર્ટના નિર્દેશો મુજબ, અન્ય બાબતોની સાથે, મતદાર દ્વારા ચૂંટણીના બે દિવસ પહેલા એક એફિડેવિટ ફાઇલ કરવી આવશ્યક છે, જેમાં ખાતરી આપવામાં આવે છે કે તે ચોક્કસ બાર એસોસિએશનમાં જ ચૂંટણી લડશે અને મતદાન કરશે. જો ઘોષણા ખોટી હોવાનું જણાયું, તો તે સભ્યને ત્રણ વર્ષ માટે સસ્પેન્ડ કરવામાં આવશે.

જયપુરમાં રાજસ્થાન બાર એસોસિએશનના 13 હજાર સભ્યો છે, જેમાંથી માત્ર 5800 સભ્યોએ જ તેમની એફિડેવિટ ફાઇલ કરી છે. તેથી 5800 સાચા મતદારો છે, જસ્ટિસ શાહે પૂછ્યું કે, આની ચકાસણી કોણ કરશે?

શર્માએ જવાબ આપ્યો કે હાઇકોર્ટના નિર્દેશો અનુસાર ત્રણ સભ્યોની ચૂંટણી પંચની રચના કરવામાં આવી છે અને તેમને કાર્ય સોંપવામાં આવ્યું છે.  વકીલે જોરદાર દલીલ કરી હતી કે, છેલ્લી ચૂંટણીને બે વર્ષ થઈ ગયા છે. કારોબારી જે તેની મુદત પૂરી કરી ચૂકી છે, તે બીજા વર્ષ માટે કાર્યાલય પર ચાલુ રહે છે. કેટલાક સભ્યો કે જેઓ ચૂંટણી ઇચ્છતા નથી, તેમના કહેવા પર ચૂંટણી અટકાવવામાં આવે છે. હવે કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા અટકાવવામાં આવી છે.

બંને વકીલોની દલીલો સાંભળ્યા બાદ ખંડપીઠે આદેશ જાહેર કરવાની કાર્યવાહી શરૂ કરી હતી. જોકે, સર્વોચ્ચ અદાલતે ચૂંટણી સમયપત્રક મુજબ યોજવાની મંજૂરી આપીને બાર કાઉન્સિલની આશંકાઓ દૂર કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.

ન્યાયાધીશ શાહે સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે, એક બાર, એક મતના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન થવું જોઈએ નહીં અને સિદ્ધાંતનું કડક પાલન થાય તેની ખાતરી કરવા માટે ચૂંટણી ટ્રિબ્યુનલ દ્વારા તમામ સાવચેતી રાખવી જોઈએ.