ભારત માટે મણિપુર એક મહત્વનું અંગ છે આ વિસ્તારે દેશને અનેક મહાનુભાવો આપ્યા છે. અહીંની સંસ્કૃતિ અને સભ્યતા વિશેષ છે. આ તમામ વિશેષતાઓ મળીને મણિપુરને શાંત અને આહલાદક રાજ્ય બનાવે છે.
પરંતુ વ્યવહારમાં બધું વિપરીત રહ્યું છે. આ રાજ્ય દેશના સૌથી બળવાખોર-ઉગ્રવાદી સંગઠનો માટે સંવેદનશીલ છે. રાજ્યમાં તાજેતરનો મોટો વિવાદ મણિપુરી ઈસાઈ જનજાતિના પ્રભાવશાળી કુકી સંગઠનો દ્વારા હિંદુ મીતેઈ સમુદાયને અનુસૂચિત જનજાતિનો દરજ્જો આપવાના પ્રયાસો સામે શરૂ કરવામાં આવ્યો છે, કારણ કે અત્યાર સુધીમાં 42 ટકા ઈસાઈ આદિવાસીઓ મણિપુરની 90 ટકા જમીન પર નિયંત્રણ કરે છે અને ઈસાઈ હોવાના નાતે લઘુમતી અને આદિવાસી બંનેના બેવડા લાભોનો આનંદ માણ્યો.
હવે, મણિપુર હાઈકોર્ટના આદેશ મુજબ, સરકારને હિંદુ મીતેઈ સમુદાયને અનુસૂચિત જનજાતિનો દરજ્જો આપવાની વ્યવસ્થા કરવા કહેવામાં આવ્યું હતું, જેના પરિણામે મીતેઈ લોકો સાથે થઈ રહેલો અન્યાય સમાપ્ત થશે અને તેઓને પર્વતીય વિસ્તારોમાં સ્થાયી થવાનો અધિકાર મળવાનો છે. આ જોઈને કુકી ઈસાઈઓ ગુસ્સે થઈ ગયા. પ્રતિબંધિત કુકી વિદ્રોહી આતંકવાદી સંગઠનો તેમના સમર્થનમાં રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા હતા. મણિપુરની વાસ્તવિકતા એ છે કે ઈસાઈ કુકી સમાજ ત્યાં વહીવટી પ્રભાવ ધરાવે છે. છેલ્લા એક દાયકાથી, કુકી સમુદાયના અધિકારીઓ રાજ્ય પોલીસ વડા, સહ-મુખ્ય, મુખ્ય સચિવ વગેરે હોદ્દા સંભાળી રહ્યા છે.
માત્ર 32 લાખની વસ્તી ધરાવતા આ પ્રદેશમાં,ભારતીય સેના વિરુદ્ધ 18 મોટા અને 12 નાના બળવાખોર-ઉગ્રવાદી જૂથો સક્રિય છે, જેમાંથી 10 સામ્યવાદી વિચારધારાના અનુયાયીઓ છે અને બાકીના કુકી દ્વારા સમર્થિત છે. આમાંના કેટલાક ઉગ્રવાદી સંગઠનોના નામ જુઓ – પીપલ્સ લિબરેશન આર્મી, કાંગલીપાક કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી, રિવોલ્યુશનરી પીપલ્સ પાર્ટી, રિવોલ્યુશનરી પીપલ્સ ફ્રન્ટ, કુકી નેશનલ આર્મી, કુકી લિબરેશન આર્મી વગેરે છે.
મણિપુર દેશનું એકમાત્ર રાજ્ય છે જ્યાં છેલ્લા ત્રણ દાયકાથી બળવાખોર સંગઠનો દ્વારા હિન્દી પર અસરકારક રીતે પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે – પોસ્ટરો, બેનરો, નોટિસ હિન્દીમાં દેખાઈ શકતા નથી. મણિપુરની પુત્રી મેરી કોમ પર એક હિન્દી ફિલ્મ બનાવવામાં આવી હતી, જે મણિપુર સિવાય સમગ્ર વિશ્વમાં બતાવવામાં આવી હતી. મોદી સરકાર આવ્યા પછી પ્રથમ વખત, તુલનાત્મક રીતે ઓછી હિંસા સાથે લાંબો સમય પસાર થયો. નહિંતર, 190, 170, 185 અને 50 દિવસના સતત બંધનું એલાન અને બળવાખોર સંગઠનો દ્વારા અસર મણિપુરનું સામાન્ય ભાગ્ય બની ગયું.
જો મણિપુર શાંતિપૂર્ણ ન રહે, વિદ્રોહી સંગઠનો સતત સક્રિય રહે, શાંતિ સ્થાપવાના મોદી સરકારના પ્રયાસો સફળ ન થાય, તો તેમાં કોને રસ હોઈ શકે? ભારતના બંને દુશ્મન દેશો ચીન અને પાકિસ્તાન અને આ પશ્ચિમી કટ્ટરવાદી ઈસાઈ સંગઠનો, જે અહીં એક અલગ ઈસાઈ પ્રભુત્વ ધરાવતું સ્વાયત્ત રાજ્ય બનાવવાના બ્રિટિશ યુગના સ્વપ્ન પર કામ કરી રહ્યું છે, તે બળવાખોર સંગઠનોને પોષે છે. ત્યાં કરોડો રૂપિયા મોકલીને વિકાસની યોજનાઓ જ્યાં સુધી વૈચારિક અને હિંસક વિદેશી કાવતરાં અને મણિપુર પ્રત્યેની આપણી સામાજિક-સાંસ્કૃતિક ઉપેક્ષાનો અંત નહીં આવે ત્યાં સુધી ઇચ્છિત પરિણામો આપી શકતી નથી.
