સ્માર્ટફોન, ટેલિકોમ્યુનિકેશન સાધનો, સ્માર્ટફોન અને ઓટોમોબાઈલ માટેના ઘટકો, સક્રિય ફાર્માસ્યુટિકલ ઘટકો , પ્લાસ્ટિક અને મેટલ ગુડ્સમાં ભારત ચીન ઉપર નિર્ભર
ચીન ભારતમાં રોકાણ કરી પ્રોડક્ટ આપે તે ફાયદાકારક, પણ તૈયાર પ્રોડક્ટની આયાત અર્થતંત્ર માટે નુકસાનકારક
અબતક, નવી દિલ્હી
ભારત અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોમાં ઉતાર-ચઢાવ જોવા મળી રહ્યા છે. પરંતુ વેપાર ક્ષેત્રે બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો ગાઢ બની રહ્યા છે. બન્ને દેશમાં વેપારમાં થઇ રહેલી વૃદ્ધિ ચિંતાનો વિષય છે કે નહીં ? તેવા પ્રશ્નો સર્જાયા છે. જો કે નિષ્ણાંતોના મતે ચીનનું ભારતમાં ઇન્વેસ્ટમેન્ટ આવે તેવા વેપાર સબંધો ભારતને ફાયદો કરાવી શકે છે પણ તૈયાર પ્રોડક્ટ માટે ચીન ઉપરની નિર્ભરતા ભારત માટે નુકસાનકારક છે.
બંને દેશો વચ્ચે વધતી જતી વેપાર ખાધ ચિંતાનો વિષય છે. મૂલ્યની દૃષ્ટિએ ચીનમાંથી ભારતની આયાત તેની નિકાસ કરતાં લગભગ ચાર ગણી છે. ભારતની નિકાસ બાસ્કેટમાં પ્રાથમિક માલનો સમાવેશ થાય છે. બીજી તરફ, મૂલ્યવર્ધિત માલસામાનમાં ચીનની આયાતનું વર્ચસ્વ છે.
બંને દેશો વચ્ચેના સરહદી સંઘર્ષ બાદ ચીનની આયાત પર ભારતની નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાં છતાં દ્વિપક્ષીય વેપારમાં વધારો થયો છે. જૂન 2020 માં હિંસક અથડામણ પછી, ભારતના કેન્દ્રીય ઉર્જા મંત્રાલયે ચીનમાંથી વીજ ઉપકરણોની આયાત પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. રાજ્યની માલિકીની ટેલિકોમ કંપનીઓ, બીએસએનએલ અને એમટીએનએલને પણ ચાઈનીઝ ટેલિકોમ ઈક્વિપમેન્ટ ફર્મ્સને જામીન આપવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું. સરકારે ભારતમાં સોશિયલ મીડિયા એપ ટિકટોક અને અન્ય 58 ચીની એપને પણ બ્લોક કરી દીધી છે. 2021 માં, સરકારે બ્લોકને કાયમી પ્રતિબંધોમાં રૂપાંતરિત કર્યું. ચીનની કંપનીઓ દ્વારા સ્થાનિક કંપનીઓના તકવાદી ટેકઓવરને રોકવા માટે ફોરેન ડાયરેક્ટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ નિયમોમાં પણ સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો.
ભારતના કેન્દ્રીય વાણિજ્ય મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, યુએસ પછી એપ્રિલ-નવેમ્બર 2021 દરમિયાન ચીન ભારતનો બીજો સૌથી મોટો વેપાર ભાગીદાર હતો. સંયુક્ત આરબ અમીરાત, સાઉદી અરેબિયા, હોંગકોંગ અને ઈરાક આ સમયગાળા દરમિયાન ભારત માટે અન્ય ટોચના વેપારી ભાગીદારો હતા.
ચીનમાંથી ભારતની કેટલીક આયાતોમાં સ્માર્ટફોન, ટેલિકોમ્યુનિકેશન સાધનો, સ્માર્ટફોન અને ઓટોમોબાઈલ માટેના ઘટકો, સક્રિય ફાર્માસ્યુટિકલ ઘટકો , પ્લાસ્ટિક અને મેટલ ગુડ્સ અને અન્ય રસાયણોનો સમાવેશ થાય છે.