જરૂર જણાય તો અદાલતે કલમ ૪૮૨ હેઠળ સત્તાનો ઉપયોગ ફોજદારી કાર્યવાહી પર રોક લગાવી દેવી જોઈએ : સુપ્રીમનું સુચન
સુપ્રીમ કોર્ટે ગત ગુરુવારે એક મહત્વપૂર્ણ અવલોકન કર્યું હતું. સુપ્રીમે કહ્યું હતું કે, દિવાની વિવાદોમાં એટ્રોસીટી એકટની કલમો હેઠળ ગુન્હો નોંધી શકાય નહીં.
સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારે (૫ જાન્યુઆરી)ના રોજ એક ચુકાદામાં અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમ હેઠળ અપરાધોની ફરિયાદને ફગાવી દીધી હતી અને કહ્યું હતું કે તે કાયદા અને કોર્ટની પ્રક્રિયાનો દુરુપયોગ સમાન છે.
જસ્ટિસ એમ.આર.શાહ અને કૃષ્ણ મુરારીની બેન્ચે અવલોકન કર્યું હતું કે, પક્ષકારો વચ્ચેનો ખાનગી નાગરિક વિવાદ ફોજદારી દાવામાં ફેરવાઈ ગયો છે. આ કેસમાં ફરિયાદીએ આક્ષેપ કર્યો છે કે, આરોપીઓએ તેના ઘરની બાજુમાં આવેલ રોડ પર કબજો કરી મંદિરનું બાંધકામ શરૂ કર્યું હતું. એવો પણ આક્ષેપ કરવામાં આવ્યો હતો કે ફરિયાદીને તેના મકાન પર વધુ બાંધકામ કરતા અટકાવવામાં આવ્યો હતો અને તેને ગુનાહિત રીતે ડરાવવામાં આવ્યો હતો.
વિશેષ અદાલતે અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમ,૧૯૮૯ ની કલમ ૩(૧)(૫) અને (૫-એ) હેઠળના ગુનાઓની નોંધ લીધી અને આરોપીઓને સમન્સ જારી કર્યા હતા. મદ્રાસ હાઈકોર્ટે આરોપી દ્વારા સમન્સ મોકલવાના આદેશને પડકારતી અરજીને ફગાવી દીધી હતી.
અપીલમાં સર્વોચ્ચ અદાલતની બેન્ચે અવલોકન કર્યું કે, (૧) ગેરકાયદે બાંધકામ અંગે પક્ષકારો વચ્ચે ખાનગી વિવાદ હતો (૨) એવો કોઈ આરોપ નથી કે ફરિયાદીને બાંધકામ કરતા અટકાવવામાં આવ્યા છે અથવા તેના અધિકારોમાં દખલ કરવામાં આવી છે (૩) ફરિયાદ નોંધાવતા પહેલા એવું લાગે છે કે મંદિર ઘણા વર્ષોથી અસ્તિત્વમાં હતું.
અપીલને મંજૂરી આપતાં બેન્ચે અવલોકન કર્યું, એવું લાગે છે કે પક્ષકારો વચ્ચેનો ખાનગી નાગરિક વિવાદ ફોજદારી દાવામાં ફેરવાઈ ગયો છે. તેથી અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમની કલમ ૩(૧)(૫-એ) હેઠળના ગુનાઓ માટે ફોજદારી કાર્યવાહીની શરૂઆત એ કાયદા અને ન્યાયિક પ્રક્રિયાના દુરુપયોગ સિવાય બીજું કંઈ નથી.
રેકોર્ડ પરના તથ્યો પરથી અમે સંતુષ્ટ છીએ કે અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ અત્યાચાર નિવારણની જોગવાઈ અધિનિયમ ૧૯૮૯ કલમ ૩(૧)(૫) અને (૫-એ) હેઠળના ગુનાઓ માટેનો પ્રથમદર્શી કેસ પણ બહાર પાડવામાં આવ્યો નથી. કલમ ૩(૧)(૫) અને (૫-એ) અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમ, ૧૯૮૯ તેથી અમારો મક્કમ અભિપ્રાય અને અભિપ્રાય છે કે કેસના તથ્યો અને સંજોગોમાં હાઇકોર્ટે સંહિતાની કલમ ૪૮૨ હેઠળ સત્તાનો ઉપયોગ કરીને ફોજદારી કાર્યવાહીને રદ કરવી જોઈએ.
પક્ષકારો વચ્ચેનો ખાનગી નાગરિક વિવાદ ફોજદારી દાવામાં ફેરવાઈ ગયો: સર્વોચ્ચ અદાલત
પક્ષકારો વચ્ચેનો ખાનગી નાગરિક વિવાદ ફોજદારી દાવામાં ફેરવાઈ ગયો છે. તેથી અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમની કલમ ૩(૧)(૫-એ) હેઠળના ગુનાઓ માટે ફોજદારી કાર્યવાહીની શરૂઆત એ કાયદા અને ન્યાયિક પ્રક્રિયાના દુરુપયોગ સિવાય બીજું કંઈ નથી.
સુપ્રીમનું અવલોકનનું અનેક કેસોમાં લેન્ડમાર્ક સમાન સાબિત થશે !!
ઘણીવાર એવું બનતું હોય છે કે, દિવાની વિવાદ સહિતના મામલામાં એટ્રોસીટી એક્ટની કલમો હેઠળ ફરિયાદ નોંધવામાં આવતી હોય છે. ત્યારે હવે સુપ્રીમ કોર્ટે કરેલું અવલોકન આવા કેસોમાં લેન્ડમાર્ક સમાન સાબિત થશે. અમુક લોકો એટ્રોસીટી એક્ટનો દુરુપયોગ કરતા હોય તેવું અગાઉ સરકારના ધ્યાનમાં પણ આવી ચૂક્યું છે ત્યારે આ અવલોકન એટ્રોસીટી એકટના દુરુપયોગ પર અંકુશ મૂકવાનું કામ કરશે.
