યુક્રેનના યુદ્ધમાં રશિયાની તટસ્થતાથી ઘેરાયેલા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ યુરોપનો સફળ પ્રવાસ કરીને એક તીરથી અનેક નિશાન તાકવામાં સફળતા મેળવી છે. પીએમ મોદીએ રશિયા અને પશ્ચિમી દેશો વચ્ચે સંપૂર્ણ સંતુલન બનાવીને ભારતને ન માત્ર મોટો આર્થિક ફાયદો કરાવ્યો છે, પરંતુ દુશ્મન એવા ચીનને પણ જોરદાર ફટકો મારવાની તૈયારી કરી છે.
ભૂતપૂર્વ ભારતીય રાજદ્વારી એમ કે ભદ્રકુમારનું માનવું છે કે મોંઘા તેલ અને ગેસની વચ્ચે મોદી સરકારે રશિયા સાથે સસ્તા દરે ઊર્જા કરાર કરીને ભારતને મોટો આર્થિક ફાયદો કરાવ્યો છે. ખરેખર, યુક્રેન પર પુતિનના હુમલા પછી, યુરોપ અને રશિયા વચ્ચે ઊર્જા વેપારને લઈને જોરદાર સ્પર્ધા ચાલી રહી છે. યુરોપ હવે રશિયાના ઉર્જા સ્ત્રોતો પર તેની નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે દબાણ કરી રહ્યું છે. સાથે જ રશિયા પણ યુરોપ પર તેની નિર્ભરતા ઘટાડવા માંગે છે. આ માટે રશિયા હવે ’લૂક ઈસ્ટ’ની નીતિ અપનાવી રહ્યું છે અને તેની નજર એશિયન એનર્જી ટ્રેડ પર છે. બીજી તરફ, યુરોપ રશિયાથી પીછેહઠ કરી રહ્યું છે, યુએસ હવે યુરોપિયન એનર્જી માર્કેટમાં મોટી તક જુએ છે.
દરમિયાન, યુરોપની ખાધને સરભર કરવા માટે રશિયાની નજર ચીન અને ભારત પર છે. રશિયા ભારત અને ચીનને ભારે ડિસ્કાઉન્ટ અને સ્થાનિક ચલણમાં તેલ અને ગેસ ખરીદવાની તક આપી રહ્યું છે. ભારત દ્વારા રશિયા પાસેથી ઓઈલ ખરીદવા પર અમેરિકા સહિતના પશ્ચિમી દેશોએ નારાજગી વ્યક્ત કર્યા બાદ વિદેશ મંત્રી જયશંકરે કહ્યું કે યુરોપ દ્વારા જે ઉર્જા ખરીદવામાં આવી રહી છે તેના કરતા તે ઘણી ઓછી છે. એટલું જ નહીં, હવે ભારત ઈચ્છે છે કે જો તે રશિયા પાસેથી ખરીદી ઓછી કરે છે તો પશ્ચિમી દેશોએ પણ તેને બદલામાં કંઈક આપવું જોઈએ. એટલું જ નહીં, યુક્રેન સંકટ વચ્ચે પીએમ મોદીએ યુરોપિયન દેશોની મુલાકાત લઈને મોટી સફળતા મેળવી છે. ભારતના ઘણા સોદા યુરોપના એન્જિન જર્મની અને ફ્રાન્સ સાથે થયા છે.
પીએમ મોદીના મિશન યુરોપથી ચીનના ડ્રેગનને પણ મોટો ઝટકો લાગ્યો છે. યુક્રેન સંકટને કારણે યુરોપ અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોમાં આવેલી તિરાડનો લાભ ભારતને લેવાની આશા છે. ભારતમાં પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહે મોદી સરકારને રશિયા પાસેથી સસ્તું તેલ લેવાને બદલે યુક્રેન મુદ્દે પશ્ચિમી દેશોનું સમર્થન કરવાની સલાહ આપી છે. તેમણે કહ્યું કે પશ્ચિમી દેશોના બ્લોકમાં રહેવાથી ભારતને લાંબા ગાળે વેપારમાં ફાયદો થશે. એટલું જ નહીં ચીનને સંતુલિત કરવા માટે અમેરિકા અને પશ્ચિમી દેશોનું હિત ભારત સાથે છે. બીજી તરફ પશ્ચિમી દેશો ઈચ્છે છે કે યુક્રેન યુદ્ધમાં ચીન સંતુલિત અભિગમ અપનાવે.
પશ્ચિમી દેશોના પ્રતિબંધો વચ્ચે જાપાને એક રસપ્રદ પગલું ભર્યું છે અને રશિયાના સખાલિન-2 પ્રોજેક્ટમાં 27.5 ટકા હિસ્સો આપવાની જાહેરાત કરી છે. જાપાને કહ્યું કે રશિયન એલએનજી તેને લાંબા ગાળાની ઉર્જા સુરક્ષા આપશે. ભારત માટે પણ અહીં મોટી તક છે. એમકે ભદ્રકુમારનું કહેવું છે કે ભારતે યુરોપિયન યુનિયન અને અમેરિકા દ્વારા રશિયા સામે લગાવવામાં આવેલા પ્રતિબંધોને તોડવા પડશે, તો જ તે બિઝનેસની તકનો પૂરો લાભ ઉઠાવી શકશે.
