શિવ તાંડવ સ્તોત્ર એ રાવણ દ્વારા સંસ્કૃતમાં ભગવાન શંકરની પૂજા છે, જેના પાઠ કરવાથી માણસને શિવની અપાર ભક્તિ અને આશીર્વાદ મળે છે. મહાદેવના મહિમાનું વર્ણન કરતું શિવ તાંડવ સ્તોત્ર રાવણની શિવ પ્રત્યેની ભક્તિની સર્જનાત્મકતાનું શિખર માનવામાં આવે છે.
તેનો પાઠ કરવાથી શિવભક્તોને ભગવાન રુદ્રના આશીર્વાદની સાથે આંતરિક શાંતિ પણ મળે છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે દરરોજ શિવ તાંડવનો પાઠ કરવાથી સુખ અને સમૃદ્ધિ મળે છે, શિવની પૂજા માટે તેનો પાઠ કરવો વિશેષ ફળદાયી માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શિવ તાંડવનો જાપ અને શિવલિંગ પર જળનો અભિષેક કરવાથી વ્યક્તિનો આત્મવિશ્વાસ વધે છે.
રાવણે શિવ તાંડવ કેવી રીતે બનાવ્યું?
રાવણ મહાદેવના મહાન ભક્ત હતા, ઘણી વાર્તાઓમાં પ્રચલિત છે કે તે શિવની પૂજા કરવા દૂર દક્ષિણમાં સ્થિત લંકાથી દરરોજ કૈલાશ પર્વત પર આવતો હતો. તે તેની સમક્ષ ભગવાન શિવની સ્તુતિ કરતો હતો. આ ક્રમમાં, રાવણે 1008 શ્લોકો રચ્યા, જે શિવ તાંડવ સ્તોત્ર તરીકે ઓળખાયા.
રાવણ સંગીતમાં ખૂબ નિપુણ હતો. શિવની સ્તુતિ સાંભળીને ભોલેનાથ ખૂબ જ ખુશ થયા. શિવ તાંડવ એ એવા વિશેષ મંત્રોનો સંગ્રહ છે, જેના પાઠ કરવાથી વ્યક્તિને વિશેષ ફળ મળે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જે વ્યક્તિ આ સ્તોત્રનો પાઠ કરે છે તે તમામ પાપોમાંથી મુક્ત થાય છે અને તેની બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે.
શિવ તાંડવ સ્તોત્રમાં શંકરનું રુદ્ર સ્વરૂપનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આ સ્તોત્ર જણાવે છે કે કેવી રીતે ભગવાન શિવ સમગ્ર બ્રહ્માંડનો નાશ કરે છે અને તેને વશ કરી શકે છે. શિવના આ સ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરવા માટે તાંડવ સ્તોત્રનો પાઠ કરવામાં આવે છે.
શિવ તાંડવ સ્તોત્ર ભોલેનાથના અનેક અવતારોનું વર્ણન કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, આ લખાણમાં રાવણે મુખ્યત્વે શિવને ચંદ્રમૌલીશ્વર, નટરાજ અને અર્ધનારીશ્વર કહ્યા છે. ચંદ્રમૌલીશ્વર એ શિવનો મુખ્ય અવતાર છે જે શિવના મુંડમાલામાં ચંદ્રથી શોભે છે. શિવના નૃત્ય સ્વરૂપની પ્રશંસા કરવામાં આવે છે જ્યારે તેમને નટરાજ તરીકે વર્ણવવામાં આવે છે, જે જીવન અને મૃત્યુના ચક્રને વ્યક્ત કરે છે. શિવની વિશિષ્ટતા અર્ધનારીશ્વર સ્વરૂપમાં વર્ણવવામાં આવી છે, જ્યાં તેમનું શરીર અર્ધ નારીશ્વર સ્વરૂપમાં છે.
||सार्थशिवताण्डवस्तोत्रम् ||
||श्रीगणेशाय नमः ||
जटा टवी गलज्जल प्रवाह पावितस्थले, गलेऽवलम्ब्य लम्बितां भुजङ्ग तुङ्ग मालिकाम् |
डमड्डमड्डमड्डमन्निनाद वड्डमर्वयं, चकार चण्डताण्डवं तनोतु नः शिवः शिवम् ||१||
जटा कटा हसंभ्रम भ्रमन्निलिम्प निर्झरी, विलो लवी चिवल्लरी विराजमान मूर्धनि |
धगद् धगद् धगज्ज्वलल् ललाट पट्ट पावके किशोर चन्द्र शेखरे रतिः प्रतिक्षणं मम ||२||
धरा धरेन्द्र नंदिनी विलास बन्धु बन्धुरस् फुरद् दिगन्त सन्तति प्रमोद मानमानसे |
कृपा कटाक्ष धोरणी निरुद्ध दुर्धरापदि क्वचिद् दिगम्बरे मनो विनोदमेतु वस्तुनि ||३||
लता भुजङ्ग पिङ्गलस् फुरत्फणा मणिप्रभा कदम्ब कुङ्कुमद्रवप् रलिप्तदिग्व धूमुखे |
मदान्ध सिन्धुरस् फुरत् त्वगुत्तरीयमे दुरे मनो विनोद मद्भुतं बिभर्तु भूतभर्तरि ||४||
सहस्र लोचनप्रभृत्य शेष लेखशेखर प्रसून धूलिधोरणी विधूस राङ्घ्रि पीठभूः |
भुजङ्ग राजमालया निबद्ध जाटजूटक श्रियै चिराय जायतां चकोर बन्धुशेखरः ||५||
ललाट चत्वरज्वलद् धनञ्जयस्फुलिङ्गभा निपीत पञ्चसायकं नमन्निलिम्प नायकम् |
सुधा मयूखले खया विराजमानशेखरं महाकपालिसम्पदे शिरोज टालमस्तु नः ||६||
कराल भाल पट्टिका धगद् धगद् धगज्ज्वल द्धनञ्जयाहुती कृतप्रचण्ड पञ्चसायके |
धरा धरेन्द्र नन्दिनी कुचाग्र चित्रपत्रक प्रकल्प नैक शिल्पिनि त्रिलोचने रतिर्मम |||७||
नवीन मेघ मण्डली निरुद् धदुर् धरस्फुरत्- कुहू निशीथि नीतमः प्रबन्ध बद्ध कन्धरः |
निलिम्प निर्झरी धरस् तनोतु कृत्ति सिन्धुरः कला निधान बन्धुरः श्रियं जगद् धुरंधरः ||८||
प्रफुल्ल नीलपङ्कज प्रपञ्च कालिम प्रभा- वलम्बि कण्ठकन्दली रुचिप्रबद्ध कन्धरम् |
स्मरच्छिदं पुरच्छिदं भवच्छिदं मखच्छिदं गजच्छि दांध कच्छिदं तमंत कच्छिदं भजे ||९||
अखर्व सर्व मङ्गला कला कदंब मञ्जरी रस प्रवाह माधुरी विजृंभणा मधुव्रतम् |
स्मरान्तकं पुरान्तकं भवान्तकं मखान्तकं गजान्त कान्ध कान्त कं तमन्त कान्त कं भजे ||१०||
जयत् वदभ्र विभ्रम भ्रमद् भुजङ्ग मश्वस – द्विनिर्ग मत् क्रमस्फुरत् कराल भाल हव्यवाट् |
धिमिद्धिमिद्धिमिध्वनन्मृदङ्गतुङ्गमङ्गल ध्वनिक्रमप्रवर्तित प्रचण्डताण्डवः शिवः ||११||
स्पृषद्विचित्रतल्पयोर्भुजङ्गमौक्तिकस्रजोर्- – गरिष्ठरत्नलोष्ठयोः सुहृद्विपक्षपक्षयोः |
तृष्णारविन्दचक्षुषोः प्रजामहीमहेन्द्रयोः समप्रवृत्तिकः ( समं प्रवर्तयन्मनः) कदा सदाशिवं भजे ||१२||
कदा निलिम्पनिर्झरीनिकुञ्जकोटरे वसन् विमुक्तदुर्मतिः सदा शिरः स्थमञ्जलिं वहन् |
विमुक्तलोललोचनो ललामभाललग्नकः शिवेति मंत्रमुच्चरन् कदा सुखी भवाम्यहम् ||१३||
इदम् हि नित्यमेवमुक्तमुत्तमोत्तमं स्तवं पठन्स्मरन्ब्रुवन्नरो विशुद्धिमेतिसंततम् |
हरे गुरौ सुभक्तिमाशु याति नान्यथा गतिं विमोहनं हि देहिनां सुशङ्करस्य चिंतनम् ||१४||
पूजा वसान समये दशवक्त्र गीतं यः शंभु पूजन परं पठति प्रदोषे |
तस्य स्थिरां रथगजेन्द्र तुरङ्ग युक्तां लक्ष्मीं सदैव सुमुखिं प्रददाति शंभुः ||१५||
इति श्रीरावण- कृतम् शिव- ताण्डव- स्तोत्रम् सम्पूर्णम्
