ડ્રોન અને IoT (Internet of things) ટેકનોલોજી કૃષિ માટે ક્રાંતિકારી બની શકે છે, જે ખેડૂતોને તેમની ઉપજમાં મોટા પાયે સુધારો કરવા માટે ડેટા પ્રદાન કરે છે.
પરંતુ એવા દેશમાં જ્યાં બે હેક્ટરથી ઓછી જમીન ધરાવતા નાના અને સીમાંત ખેડૂતો માટે આ તકનીકો પ્રતિબંધિત રીતે ખર્ચાળ હોઈ શકે છે.
બેંગલુરુ સ્થિત સત્યયુક્તને ઓપન-સોર્સ સેટેલાઇટ ડેટા, મશીન લર્નિંગ અને મોબાઇલ એપનો ઉપયોગ કરીને આ સમસ્યાનું નિરાકરણ લાવવાની આશા છે.
સત્યયુક્ત NASA, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી, ISRO અને અન્ય અવકાશ એજન્સીઓ જેવી સંસ્થાઓ પાસેથી ઓપન-સોર્સ સેટેલાઇટ ડેટાનો લાભ લઈ રહ્યું છે જેથી ખેડૂતોને સારી ઉપજ માટે જરૂરી મહત્વપૂર્ણ માહિતી પૂરી પાડી શકાય. કંપની અદ્યતન એનાલિટિક્સ અને મશીન લર્નિંગનો ઉપયોગ કરીને સીધા સ્માર્ટફોન પર આંતરદૃષ્ટિ પહોંચાડવા માટે મોટા પ્રમાણમાં કાચા ડેટાની પ્રક્રિયા કરે છે.
“અમારી સેવામાં ઘણી સુવિધાઓ છે, પરંતુ તે ખેડૂતો દ્વારા સામનો કરતી મુખ્ય ત્રણ સમસ્યાઓનું નિરાકરણ કરે છે. તેમને કેટલું ખાતર વાપરવું જોઈએ અને ક્યારે વાપરવું તેની જાણકારી મેળવી રહ્યા છે. બીજો જીવાતો અને રોગોનો ઉકેલ છે. ત્રીજું જળ સંસાધન વ્યવસ્થાપન છે – તેઓએ કેટલું પાણી વાપરવું જોઈએ અને પાકને કેટલી વાર સિંચાઈ કરવી જોઈએ,” સત્યયુક્તના સ્થાપક અને સીઈઓ સત કુમાર તોમર કહે છે.
તોમર આ નિવેદન આપવા માટે ખૂબ જ લાયક છે કારણ કે બેંગલુરુમાં ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સાયન્સમાંથી હાઇડ્રોલોજી અને વોટર રિસોર્સિસ સાયન્સમાં પીએચડી કરવા ઉપરાંત, તે કૃષિ પૃષ્ઠભૂમિ ધરાવતા પરિવારમાંથી પણ આવે છે.
સત્યયુક્ત પાસે એક મોબાઈલ એપ છે જ્યાં ખેડૂતો અથવા તેમના સેવા ભાગીદારો તેમની જમીનની સીમાઓ નિર્ધારિત કરી શકે છે અને માહિતી મેળવી શકે છે. આ સેવાનો ખર્ચ દર મહિને અંદાજે રૂ. 100 પ્રતિ એકર છે. પરંતુ સેટેલાઇટ ડેટામાંથી કંપની માટીની ગુણવત્તા, ભેજ અને અન્ય ડેટા કેવી રીતે મેળવે છે?
તોમરના જણાવ્યા મુજબ, પૃથ્વી અવલોકન ઉપગ્રહો કે જે સત્યયુક્ત લાભ લે છે તે સામાન્ય રીતે 11 બેન્ડમાં ડેટા એકત્રિત કરે છે. તે લાલ અને વાદળી રંગો જેવા દૃશ્યમાન સ્પેક્ટ્રમમાં મેપ કરેલ ડેટા ધરાવે છે. પરંતુ તેમાં ઇન્ફ્રારેડ સ્પેક્ટ્રમ અને થર્મલ ડેટા પણ સામેલ છે. સત્યયુક્ત દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી માટીના નમૂનાઓ એકત્રિત કરે છે, અને પછી તેમનો સ્પેક્ટ્રોસ્કોપિક ડેટા એકત્રિત કર્યા પછી, કંપની તેનો ઉપયોગ તે ડેટામાંથી માટીની ગુણવત્તાની વિગતો મેળવવા માટે મશીન લર્નિંગ અલ્ગોરિધમ્સને તાલીમ આપવા અને માન્ય કરવા માટે કરે છે.
આનો અર્થ એ છે કે અલ્ગોરિધમ્સ ચોક્કસ વિસ્તારમાં માટીના સેટેલાઇટ ડેટાનો ઉપયોગ કરી શકે છે અને માટીની ગુણવત્તા અને પાણીની સામગ્રી જેવી વસ્તુઓને આકૃતિ કરવા માટે તેને એક્સ્ટ્રાપોલેટ કરી શકે છે. ખાતરના ઉપયોગ વિશે ખેડૂતોને જાણ કરવા માટે જમીનની ગુણવત્તાના ડેટાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. પાકની સિંચાઈ વિશે માહિતી પૂરી પાડવા માટે જમીનના પાણીની સામગ્રીના ડેટાને હવામાનશાસ્ત્રના ડેટા સાથે જોડવામાં આવે છે. તોમર દાવો કરે છે કે ખાતરની ભલામણની ચોકસાઈ 95 ટકાથી વધુ છે.
તોમરના જણાવ્યા અનુસાર, સત્યયુક્ત પાસે હાલમાં 55,000 કરતાં વધુ વપરાશકર્તાઓ છે, પરંતુ વપરાશકર્તાઓની વાસ્તવિક સંખ્યા લગભગ બમણી હોઈ શકે છે, કારણ કે એક જ ખાતામાંથી બહુવિધ ખેડૂતો ડેટા એક્સેસ કરી શકે છે. કંપની પાસે “B2B2C” અભિગમ છે જ્યાં તે ખેડૂતો સુધી પહોંચવા માટે તેના 300 થી વધુ ચેનલ ભાગીદારોનો ઉપયોગ કરે છે. આ ચેનલ ભાગીદારો કૃષિ ઈનપુટ સ્ટોર્સથી લઈને સાધનસામગ્રી ભાડે આપવાના વ્યવસાયો અને મોટા કોર્પોરેશનો કે જે ઉત્પાદન ખરીદે છે તે કંઈપણ હોઈ શકે છે.
ભારતીય વાણિજ્ય મંત્રાલયનો અંદાજ છે કે 2020માં દેશનું અવકાશ ક્ષેત્ર $9.6 બિલિયનનું છે અને 2024 સુધીમાં તે વધીને $13 બિલિયન થવાની ધારણા છે. જ્યારે તે હાલમાં વૈશ્વિક અવકાશ ઉદ્યોગમાં બે થી ત્રણ ટકા ફાળો આપે છે, મંત્રાલયને અપેક્ષા છે કે તે 2030 સુધીમાં 10 ટકા સુધી કબજે કરશે. આ એક કાર્ય છે જેને હેન્ડલ કરવા માટે સ્ટાર્ટઅપ્સ શ્રેષ્ઠ સ્થિતિમાં છે.
ઉદ્યોગમાં ઘણું ધ્યાન અગ્નિકુલ કોસ્મોસ અને સ્કાયરૂટ જેવા સ્ટાર્ટઅપ્સ પર જઈ શકે છે, જે ઉપગ્રહો લોન્ચ કરી શકે તેવા રોકેટ બનાવી રહ્યા છે. તેમ છતાં તેમનું કાર્ય અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે, અદ્યતન હાર્ડવેરનું નિર્માણ એ સ્પેસ ટેક્નોલોજી સ્ટાર્ટઅપ્સ બનાવવાનો એકમાત્ર રસ્તો નથી. સત્યયુક્ત તેનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. તે વાસ્તવિક જીવનની સમસ્યાઓ ઉકેલવા માટે કેટલાક ઓપન-સોર્સ ડેટા, કેટલાક ખાનગી રીતે મેળવેલ ડેટા, મશીન લર્નિંગ અને ક્ષેત્રની કુશળતાને એકસાથે લાવે છે.
