લોકોને સમાન નાગરિક ધારાનો અમલ અઘરો પડે છે?

હાઇકોર્ટે પણ સ્વીકાર્યું, ખૂબ ધીમી ગતિએ આવી રહ્યું છે પરિવર્તન

અબતક, નવી દિલ્હી : દેશમાં સમાન નાગરિક સંહિતાના અમલ માટે કોઈ કઠોર સમયમર્યાદા નક્કી કરવી શક્ય નથી. તેવું કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રી કીરેન રિજીજુએ રાજ્યસભાને જણાવ્યું હતું. કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રી આરએસ સાંસદ પી.વી. અબ્દુલ વહાબ દ્વારા પૂછવામાં આવ્યું હતું કે શું કેન્દ્ર સમાન નાગરિક સંહિતા જલ્દીથી અમલમાં મૂકવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે? તેના પ્રત્યુત્તરમાં કાયદા મંત્રીએ જવાબ આપ્યો હતો.

દેશમાં સમાન નાગરિક સંહિતાના અમલ માટે ચોક્કસ સમયમર્યાદા નક્કી કરવી શક્ય નથી : કેન્દ્રીય કાયદામંત્રીનું સાંપ્રત સ્થિતિ દર્શાવતું નિવેદન

વિવિધ સમુદાયો માટેના ખાસ કાયદાઓ પણ સમાન નાગરિક ધારાની અમલવારીમાં પડકારરૂપ

કાયદા મંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે  નાગરિકો માટે ભારતના તમામ પ્રદેશમાં એક સમાન નાગરિક સંહિતા સુરક્ષિત કરવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવશે. વિષયના મહત્વ અને સંવેદનશીલતાને ધ્યાનમાં રાખીને, અને તે જોગવાઈઓનો ઉંડાણપૂર્વક અભ્યાસ કરવાની પણ જરૂર છે.  વિવિધ સમુદાયોને નિયંત્રિત કરતા વિવિધ વ્યક્તિગત કાયદાઓમાંથી, સરકારે ભારતના કાયદા પંચને વિનંતી કરી કે તેઓ સમાન નાગરિક સંહિતા સંબંધિત વિવિધ મુદ્દાઓની તપાસ કરે અને તેની ભલામણ કરે.

ગયા વર્ષે પણ સરકારે સંસદમાં જણાવ્યું હતું કે, સમાન નાગરિક સંહિતા લાવવાના બંધારણીય આદેશનું સન્માન કરવા પ્રતિબદ્ધ છે, તેમ કાયદા અને ન્યાય મંત્રી રવિશંકર પ્રસાદે લોકસભામાં જણાવ્યું હતું. મંત્રી સાંસદ દુષ્યંત સિંહના પ્રશ્નનો જવાબ આપી રહ્યા હતા.  તેમણે પૂછ્યું કે શું સરકાર આ વર્ષે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ પર બિલ રજૂ કરવાની યોજના ધરાવે છે.

તાજેતરમાં, દિલ્હી હાઇકોર્ટે નોંધ્યું હતું કે ભારતીય સમાજ ધીમે ધીમે એકરૂપ બની રહ્યો છે જ્યારે પરંપરાગત અવરોધો ધીમે ધીમે અદૃશ્ય થઈ રહ્યા છે તે નોંધ્યા બાદ એક સમાન નાગરિક સંહિતા હોવાની જરૂરિયાત વ્યક્ત કરી હતી. ન્યાયમૂર્તિ પ્રતિભા એમ સિંહની ખંડપીઠે અવલોકન કર્યું, કે “આધુનિક ભારતીય સમાજમાં જે ધીમે ધીમે એકરૂપ બની રહ્યો છે, ધર્મ, સમુદાય અને જાતિના પરંપરાગત અવરોધો ધીમે ધીમે દૂર થઈ રહ્યા છે. વિવિધ સમુદાયો, આદિવાસીઓ, જાતિઓ અથવા ધર્મો સાથે જોડાયેલા ભારતના યુવાનો કે જેઓ તેમના લગ્નોની ઉજવણી કરે છે તેમની સાથે સંઘર્ષ કરવાની ફરજ પાડવી જોઈએ નહીં.  વિવિધ વ્યક્તિગત કાયદાઓમાં તકરારને કારણે ઉદભવતા મુદ્દાઓ, ખાસ કરીને લગ્ન અને છૂટાછેડાના સંબંધમાં. ”

વધુમાં, તેણે કહ્યું “બંધારણની કલમ 44 માં વ્યક્ત કરેલી આશા કે રાજ્ય તેના નાગરિકો માટે સમાન નાગરિક સંહિતા સુરક્ષિત રાખશે તે માત્ર આશા જ ન રહે.”સુપ્રીમ કોર્ટે 1985 માં સુચના આપી હતી કે  જોર્ડન ડિએંગડેહના ચુકાદાને યોગ્ય પગલાં લેવા માટે કાયદા મંત્રાલય સમક્ષ મૂકવામાં આવે. જો કે, ત્યારથી ત્રણ દાયકાથી વધુ સમય વીતી ગયો છે અને તે શું છે તે અસ્પષ્ટ છે.  આ સંદર્ભે આજ સુધી પગલાં લેવામાં આવ્યા છે. તદનુસાર, વર્તમાન ચુકાદાની નકલ સચિવ, કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલય, ભારત સરકારને યોગ્ય ગણવામાં આવે તે માટે જરૂરી કાર્યવાહી માટે મોકલવા દો. ”

જીવનસાથી બનવાને કોઈ પણ ઓઠા નીચે રોકી શકાય નહીં

ધર્મ સ્વાતંત્ર્ય કાયદા સામે હાઈકોર્ટમાં પડકાર, સરકારને જવાબ રજૂ કરવા નોટિસ

ગત એપ્રિલમાં ગુજરાત સરકારે બનાવેલા ધર્મ સ્વાતંત્ર્ય કાયદા સામે હાઈકોર્ટમાં અરજી કરવામાં આવી છે. આ અરજી પર ગુજરાત હાઈકોર્ટે સુનાવણી કરતા સરકારને નોટિસ ઈસ્યૂ કરી કરીને જવાબ રજૂ કરવા કહ્યું છે. કોર્ટે પૂછ્યું કે, રાજ્ય સરકારનું આ મામલે શું મત છે તે અંગે જણાવે. અરજદારની રજૂઆત પછી સરકાર આ બાબતે જવાબ આપે. જેના જવાબમાં સરકારે કહ્યું કે, અમે હાલ જવાબ આપી શકીએ એમ નથી. અમે થોડો અભ્યાસ કરીને કહી શકીએ.

જ્યારે અરજદારે કોર્ટમાં રજૂઆત કરી હતી કે, વ્યક્તિએ કયો ધર્મ પાળવો કે કયો ધર્મ અપનાવવો તે તેની અંગત બાબત છે. આ મામલે હવે આગામી 17 ઓગસ્ટે સુનાવણી હાથ ધરાશે આ ઉપરાંત અરજદાર દ્વારા વિધર્મી વ્યક્તિઓના લગ્ન વિષયક કિસ્સાઓમાં સરકારની મંજૂરી જરૂરી હોવાની બાબતને પણ પડકરવામાં આવી છે. કથિત લવ જેહાદ અંગે કરવામાં આવેલા સુધારાને પણ પડકારવામાં આવ્યો છે. આ કાયદા મુજબ જો તમે આંતરધર્મીય લગ્ન કર્યા હોય તો ધર્માંતરણ ન હોય શકે. પોતાના ધર્મને માનવાનો અને તેનો પ્રચાર કરવાના મૂળભૂત અધિકારનો તમે કઈ રીતે ભંગ કર્યો તે સરકાર જણાવે.

ગુજરાત હાઈકોર્ટે સરકારને નોટિસ ઈસ્યૂ કરતાં જણાવ્યું કે, લોકોની ગુપ્તતાના અધિકારનો અહીં કઈ રીતે ભંગ થઈ રહ્યો છે, તે સરકાર જણાવે. અગાઉ સુપ્રીમ કોર્ટે ગુપ્તતાના અધિકારને લઈ આપેલા ચુકાદા કારણે પણ બિલને પડકાર મળી રહ્યો છે. વધુમાં જે ધર્મમાં તમે માનતા હોય તેનો પ્રચાર કરવાનો અધિકાર છે, ત્યારે પ્રસ્તુત બિલમાં મૂળભૂત અધિકારોને તમે કઈ રીતે બંધ કર્યો છે તેનો જવાબ રજૂ કરવા કોર્ટે સરકારને નોટિસ ઇસ્યૂ કરી છે.