લાખોના પગાર, અઢળક કાયમી સવલતો છતાં ધારાસભ્યો પ્રજાના પ્રશ્ને સત્ર યોજવા તથા તેમાં હાજરી આપવામાં નીરસ
અબતક, નવી દિલ્હી
દેશની વિધાનસભાઓ વર્ષમાં સરેરાશ 30 દિવસ માંડ ચાલે છે. લાખોના પગાર, અઢળક કાયમી સવલતો તેમ છતાં દેશમાં ધારાસભ્યો પ્રજાના પ્રશ્ને નીરસ હોવાનું આ અહેવાલ જણાવે છે.
હરિયાણા અને પંજાબ જેવા કેટલાક પ્રદેશોમાં તો વિધાનસભા વર્ષે માત્ર પખવાડિયાની આસપાસ જ ચાલી છે. બીજી તરફ, જો આપણે છેલ્લા દાયકામાં એક વર્ષમાં સૌથી વધુ એસેમ્બલી બેઠક પર નજર કરીએ તો, ઓડિશામાં 46 અને કેરળમાં 43 છે. જો કે, આ રાજ્યો લોકસભાની 63ની સરેરાશ કરતા પણ ઘણા ઓછા છે.
19 એસેમ્બલીઓની બેઠકોના ડેટાનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું છે. જેમાં આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણા અને ઓડિશા સિવાયના 2012 થી 2021ના સમયગાળા માટે સરેરાશ. વિશ્લેષણ કરાયેલા લગભગ તમામ રાજ્યોમાં 2020 અથવા 2021માં સૌથી ઓછી બેઠકો થઈ હતી. તે જ સમયે, હરિયાણા સિવાય કોરોના મહામારીના બે વર્ષમાં સૌથી ઓછી 11 બેઠકો 2010, 2011, 2012 અને 2014માં થઈ હતી. લોકસભાના કિસ્સામાં, સૌથી વધુ સંખ્યા 85 દિવસ હતી જે 2000 અને 2005 માં હતી અને સૌથી ઓછી સંખ્યા 2020 માં 33 હતી.
કેટલીક રાજ્યની વિધાનસભાઓની વેબસાઇટ પર રાજ્યની રચનાના વર્ષનો ડેટા હોય છે. જ્યારે ઘણા પાસે માત્ર એક દાયકા કે તેથી ઓછા સમયનો ડેટા હોય છે. જે રાજ્યોમાં શરૂઆતથી ડેટા છે, ત્યાં દર વર્ષે મીટિંગની સરેરાશ સંખ્યા ધીમે ધીમે ઘટી રહી હોય તેવું લાગે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઉત્તર પ્રદેશમાં 1960થી એસીના દાયકાના મધ્ય સુધી સરેરાશ 47 દિવસ ઘટીને લગભગ 30 દિવસ થઈ ગયા હતા અને હવે તે માત્ર 22 દિવસ છે. એ જ રીતે તમિલનાડુમાં, 1955 થી 1975 સુધી, સરેરાશ વાર્ષિક સભાઓ લગભગ 56 દિવસની હતી. જે 1975-1999ના સમયગાળામાં ઘટીને 51 દિવસ પર આવી ગયું. આ સિવાય 2000 પછી દર વર્ષે 37 દિવસ થાય છે.
પંજાબની સ્થિતિ પર નજર કરીએ તો 1966માં રાજ્યની રચના બાદ બેઠકોની સંખ્યા ઓછી રહી છે. 1967 માં, સભાઓની મહત્તમ સંખ્યા 42 હતી. 1971, 1985 અને 2021માં માત્ર 11 બેઠકો થઈ હતી. જે સૌથી નીચો હતો. છેલ્લા દાયકામાં મીટિંગની સરેરાશ માત્ર 15 હતી.
ધારાસભ્યો પોતાના વિસ્તારમાં રહેવું જરૂરી પણ સત્રમાં હાજરી આપવી તેનાથી વધુ જરૂરી
ધારાસભ્યો પોતાના વિસ્તારમાં રહેવું જરૂરી પણ સત્રમાં હાજરી આપવી તેનાથી વધુ જરૂરી છે. ધારાસભ્યો અથવા મંત્રીઓનું કાર્ય વિધાનસભામાં તેમની હાજરી દ્વારા નક્કી કરી શકાતું નથી. કારણ કે અધિવેશનમાં બેસવા સિવાય તે વધુ મહત્વના કામમાં પણ ઘણી વખત રોકાયેલા હોય છે. ખાસ કરીને જ્યારે તેઓ મંત્રી હોય. પરંતુ કાયદાકીય કામકાજ માટે બેઠકના દિવસોની ઓછી સંખ્યા એ પ્રશ્ન ઉભો કરે છે કે શું કારોબારીની દેખરેખ જેવા મૂળભૂત કાર્યો માટે પૂરતો સમય ફાળવવામાં કેમ આવી રહ્યો નથી.
યુએસ અને યુકેમાં વિધાનસભા વર્ષે 140 દિવસથી વધુ ચાલે છે
યુએસ હાઉસ ઓફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સ, 2020 માં 163 દિવસ અને 2021માં 166 દિવસ અને સેનેટ બંને વર્ષોમાં 192 દિવસ માટે ચાલ્યા હતા. યુકે હાઉસ ઓફ કોમન્સ 2020 માં 147 મળ્યા, જે છેલ્લા એક દાયકામાં આશરે 155 ની વાર્ષિક સરેરાશથી વધુ છે. જાપાનના ડાયેટ અથવા હાઉસ ઑફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સની વાત કરીએ તો, કોઈપણ અસાધારણ અથવા વિશેષ સત્રો ઉપરાંત વર્ષમાં 150 દિવસ હોય છે. કેનેડામાં, હાઉસ ઓફ કોમન્સ આ વર્ષે 127 દિવસ માટે બેસવાનું સુનિશ્ચિત થયેલ છે અને જર્મનીના બુન્ડસ્ટેગ, જ્યાં સભ્યોએ મીટિંગના દિવસોમાં હાજર રહેવું જરૂરી છે, આ વર્ષે 104 દિવસ હશે.
