પ્રેક્ટિશનરના પરિસરમાં દવાની થોડી માત્રા મળી આવવી તે દવાઓ વેચવા સમાન ગણી શકાય નહીં : સુપ્રીમ કોર્ટ
સર્વોચ્ચ અદાલતે તાજેતરમાં જણાવ્યું છે કે જો કોઈ ડૉક્ટરે ઓછી માત્રામાં દવાઓનો સંગ્રહ કર્યો હોય તો ડ્રગ્સ એન્ડ કોસ્મેટિક્સ એક્ટ, ૧૯૪૦ની કલમ ૧૮(સી) હેઠળ દવાઓનો અનધિકૃત સ્ટોક કરવાનો ગુનો ગણાશે નહીં. જસ્ટિસ કૃષ્ણા મુરારી અને જસ્ટિસ સુધાંશુ ધુલિયાની બેન્ચે કહ્યું, જ્યારે રજિસ્ટર્ડ મેડિકલ પ્રેક્ટિશનરના પરિસરમાં દવાની થોડી માત્રા મળી આવે છે, ત્યારે તે ખુલ્લી દુકાનના કાઉન્ટર પર દવાઓ વેચવા સમાન ગણી શકાય નહીં.
આ ટિપ્પણીઓ સાથે તેમણે ડ્રગ્સ એન્ડ કોસ્મેટિક્સ એક્ટ, ૧૯૪૦ હેઠળ તમિલનાડુના એક ડૉક્ટર સામે ફોજદારી કાર્યવાહી રદ કરી હતી. બેન્ચે નોંધ્યું હતું કે અરજદારના પરિસરમાંથી કથિત રીતે જપ્ત કરાયેલી દવાઓનો જથ્થો ખૂબ જ ઓછો હતો. તે એક એવો જથ્થો હતો જે ડૉક્ટરના કન્સલ્ટિંગ રૂમમાં અથવા ઘરે સરળતાથી મળી શકે છે. આ કેસમાં અપીલકર્તા એસ. અતિલક્ષ્મી, રજિસ્ટર્ડ મેડિકલ પ્રેક્ટિશનર છે અને તે ચેન્નાઈમાં પ્રેક્ટિસ કરે છે. માર્ચ ૨૦૧૬ માં ડ્રગ ઇન્સ્પેક્ટર દ્વારા તેના પરિસરની તપાસ કરવામાં આવી હતી, જેમાં દવાઓ, લોશન, મલમ વગેરેનો ચોક્કસ જથ્થો મળી આવ્યો હતો.
એવો આક્ષેપ કરવામાં આવ્યો હતો કે તેણે માન્ય ડ્રગ લાયસન્સ વિના વેચાણ માટે દવાઓનો સ્ટોક કર્યો હતો અને તેનું વેચાણ કર્યું હતું, જે એક્ટની કલમ ૨૭(બી)(૨) હેઠળ સજાપાત્ર છે. ઇન્સ્પેક્ટરે ડ્રગ કંટ્રોલના નિયામક, તમિલનાડુ સમક્ષ અરજી દાખલ કરીને કાર્યવાહી કરવાની મંજૂરી માંગી હતી. જાન્યુઆરી ૨૦૧૮ માં મંજૂરી પ્રાપ્ત થઈ હતી, જેના પગલે નિરીક્ષકે ડ્રગ્સ એન્ડ કોસ્મેટિક્સ એક્ટ, ૧૯૪૦ ની કલમ ૨૭(બી)(૨) સાથે વાંચેલી કલમ ૧૮(સી) હેઠળ અપીલ કરનાર સામે કાર્યવાહી કરવા માટે મેજિસ્ટ્રેટ, એગમોર સમક્ષ ફરિયાદ દાખલ કરી હતી, જે એક્ટની કલમ ૨૭(બી)(૨) હેઠળ શિક્ષાપાત્ર છે.
ડૉક્ટરે મદ્રાસ હાઈકોર્ટ સમક્ષ કાર્યવાહીને પડકારી હતી, જો કે, કલમ સીઆરપીસી ૪૮૨ હેઠળ દાખલ કરવામાં આવેલી તેમની અરજી ફગાવી દેવામાં આવી હતી, જેના પગલે તેમણે સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ વર્તમાન એસએલપી દાખલ કરી હતી. નિષ્કર્ષ સુપ્રીમ કોર્ટે અવલોકન કર્યું કે મદ્રાસ હાઈકોર્ટે એ હકીકતને ધ્યાનમાં લીધી ન હતી કે અપીલ કરનાર એક રજિસ્ટર્ડ મેડિકલ પ્રેક્ટિશનર હતી અને તેની કુશળતાનો વિસ્તાર ત્વચારોગવિજ્ઞાન હતો, શક્ય છે કે તે આ દવાઓ તેના દર્દીઓને કટોકટીના ઉપયોગ માટે આપી રહી હોય. અને આમતે કાયદા હેઠળ સુરક્ષિત છે.
આ સંદર્ભમાં, કોર્ટે ડ્રગ્સ એન્ડ કોસ્મેટિક્સ રૂલ્સ, ૧૯૪૫ સાથે જોડાયેલ શેડ્યૂલ (કે) ૭નો ઉલ્લેખ કર્યો જે અધિનિયમના પ્રકરણ પાંચની જોગવાઈઓમાંથી અમુક દવાઓને મુક્તિ આપે છે (જેમાં ઉપરોક્ત કલમ ૧૮ અને કલમ ૨૭ બંનેનો સમાવેશ થાય છે, જે દંડની જોગવાઈઓ છે). સૂચિ ચિકિત્સકની તરફેણમાં અપવાદ તરીકે કાર્ય કરે છે, જ્યાં સૂચિ ‘કે’ માં સૂચિબદ્ધ દવાઓને કાયદાના પ્રકરણ પાંચના કાર્યક્ષેત્રમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે.