દરરોજ આશરે 350 કિ.મી.નું અંતર કાપવા પક્ષીઓએ સરેરાશ 9 કલાક સુધી ઉડાન ભરી !!
વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા અને ગુજરાત વન વિભાગ દ્વારા આ વર્ષની શરૂઆતમાં સેટેલાઇટ-ટેગ કરાયેલી ચાર સામાન્ય ક્રેન્સ થોલ અને નળ સરોવરમાં રામસર સાઇટ્સ દક્ષિણ-પશ્ચિમ સાઇબિરીયામાં તેમના પ્રજનન સ્થળો પર પાછા ફર્યા છે. ભાલ, નલ, સાણંદ અને ગની નામના પક્ષીઓ હાલમાં ઓમ્સ્ક અને ટ્યુમેન ઓબ્લાસ્ટમાં વસી રહયા અહેવાલ છે.
વરિષ્ઠ વૈજ્ઞાનિક આર સુરેશ કુમાર અને પીએચડી સ્કોલર હરીન્દ્ર બારૈયા સહિતના વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયાની સંશોધન ટીમ દ્વારા સામાન્ય ક્રેન્સનું સ્થળાંતર ટ્રેક કરવામાં આવ્યું હતું.
આ બીજી વખત છે જ્યારે ઇન્સ્ટિયુટની ટીમ દ્વારા ક્રેનને જીપીએસ ટેગ કરવામાં આવી છે. અગાઉ 2020માં, વડલા નામની ક્રેન દ્વારા વસંત અને પાનખર બંને સ્થળાંતર માટે ટ્રેક કરવામાં આવ્યો હતો.
આ વર્ષે ટેગ કરાયેલી ચાર સામાન્ય ક્રેન્સે તેમના વસંત સ્થળાંતર માટે એ જ માર્ગને અનુસર્યો જે વડલાએ લીધો હતો. આ પક્ષીઓ કચ્છ, પાકિસ્તાન, ઈરાન, અફઘાનિસ્તાન, તુર્કમેનિસ્તાન, ઉઝબેકિસ્તાન, કઝાકિસ્તાનમાંથી પસાર થયા હતા અને હાલમાં તેઓ રશિયામાં તેમના સંવર્ધન સ્થળોએ છે.
શિયાળાની ઋતુમાં તેઓ પશ્ચિમ ભારતના શુષ્ક લેન્ડસ્કેપનો કેવી રીતે ઉપયોગ કરી રહ્યા છે તે સમજવા માટે ઇન્સ્ટિયુટ ટીમ દ્વારા સામાન્ય ક્રેન ટ્રેકિંગ હાથ ધરવામાં આવ્યું છે. આ પ્રોજેક્ટનો હેતુ ક્રેન્સ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા સ્થળાંતર માર્ગો અને સ્ટોપઓવર સાઇટ્સને સમજવાનો હતો. સામાન્ય ક્રેનના વિવિધ સંવર્ધન સ્થળોને પણ જાહેર કરશે જે શિયાળાના મેદાનની શોધમાં ભારતમાં આવે છે. ગુજરાત ભારતીય ઉપખંડમાં સૌથી વધુ લોકપ્રિય શિયાળુ સ્થળો પૈકીનું એક છે.સંશોધક બારૈયાએ જણાવ્યું હતું કે, ચાર ક્રેન્સ લગભગ 5100 કિમીની મુસાફરી કરી હતી અને તેમના સંવર્ધન સ્થળ સુધી પહોંચવામાં 18 થી 26 દિવસનો સમય લાગ્યો હતો. તેઓ દિવસ દરમિયાન 7 થી 9 કલાક સુધી ઉડાન ભરીને દિવસમાં સરેરાશ 350 કિમીનું અંતર કાપે છે, અને રાત્રિના વસવાટ માટે ભીની જમીનો અને ઓઝ પર રોકાયા હતા.
આ લાંબા સ્ટોપઓવર તુર્કમેનિસ્તાન, ઉઝબેકિસ્તાનમાં અને કઝાકિસ્તાન અને રશિયાની સરહદ પર કરવામાં આવ્યા હતા. બારૈયાએ જણાવ્યું હતું કે, પક્ષીઓ સામાન્ય રીતે સવારે 9 વાગ્યે ઊડવાનું શરૂ કરે છે અને તેને સાંજે 7 વાગ્યાની આસપાસ દિવસ કહે છે.
