ભારતમાં વાંઝિયાપણું એટલે એક શ્રાપ જેવુ માનવામાં આવે છે અને વધુ દોષનો ટોપલો સ્ત્રીઓ ઉપર જ ઢોળવામાં આવે છે. માતૃત્વએ સ્ત્રીના જીવનની સૌથી ખુશીની ક્ષણ છે, પરંતુ જ્યારે તે આ ખુશીથી વંચિત રહે છે ત્યારે તેની વિશ્વસનીયતા દાવ પર લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં, ત્યજી દેવાયેલા ખોળાને ભરવામાં IVF કેવી રીતે તકનીકી ભેટ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. IVF વિશે જાણવા જેવા તમામ તથ્યો.
દરેક સ્ત્રી માતા બનવાનું સપનું જુએ છે. માતા ન બની શકવાની સ્થિતિમાં તે ડિપ્રેશનનો શિકાર બની જાય છે. તેના પરિવારના સભ્યોનો અભિગમ પણ તેના પ્રત્યે બદલાય છે, પરંતુ હવે વિજ્ઞાને વંધ્યત્વ દૂર કરવાના ઘણા રસ્તા શોધી કાઢ્યા છે. આમાંથી એક IVF ટેક્નોલોજી એટલે કે ઇન વિટ્રો ફર્ટિલાઇઝેશન છે.
IVFએ સ્ત્રીના ઇંડા અને પુરુષના શુક્રાણુને માનવ શરીરની બહાર કૃત્રિમ રીતે મિશ્રિત કરવાની અને સ્ત્રીના ગર્ભાશયમાં ગર્ભને ફરીથી દાખલ કરવાની પ્રક્રિયા છે. આ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ લગભગ 3 દાયકાથી થઈ રહ્યો છે, પરંતુ તાજેતરના વર્ષોમાં તેની માંગ ઘણી વધી ગઈ છે.
વંધ્યત્વના મુખ્ય કારણોમાં હોર્મોનનું અસંતુલન, સ્ત્રી ફેલોપિયન નળીઓમાં અવરોધ અને પુરૂષ શુક્રાણુઓની સંપૂર્ણ ગેરહાજરી અથવા અપૂરતી સંખ્યા છે. આ સિવાય જો સ્ત્રીના ગર્ભાશય સાથે જોડાયેલી નળીઓ કામ કરતી ન હોય, બંધ હોય કે ક્ષતિગ્રસ્ત હોય, ગર્ભાશયમાં ઈન્ફેક્શન હોય અથવા શારીરિક રીતે અક્ષમ હોય અને સંભોગની પ્રક્રિયા શક્ય ન હોય તો સંતાન સુખ શક્ય નથી. આવી સ્થિતિમાં, કૃત્રિમ ગર્ભાધાન એટલે કે IVF એ બાળકની ખુશી મેળવવાનો એકમાત્ર રસ્તો છે.
આ ટેકનિકમાં પુરૂષોના શુક્રાણુઓનું પરીક્ષણ કરવું જરૂરી છે.
સામાન્ય રીતે 60 થી 120 મિલિયન શુક્રાણુઓ હોય છે, જેમાંથી 60 થી 80 ટકા જીવંત હોય છે. પરંતુ આજકાલ, IVF ટેક્નોલોજીની મદદથી તે મહિલાઓ પણ બાળકોનો આનંદ માણી શકે છે, જેમના પતિ વીર્ય ઉત્પન્ન કરી રહ્યા છે પરંતુ કેટલાક કારણોસર તેઓ વીર્યની તપાસમાં દેખાતા નથી. આવા લોકો માટે ICSI ટેકનોલોજી ઉપલબ્ધ છે.
જે મહિલાઓ માતા નથી બની શકતી તે IVFની મદદથી બાળકોનું સુખ માણી શકે છે.
તપાસ જરૂરી છે મહિલાઓ માટે આમાંથી કઈ ટેકનિકની જરૂર છે તે જાણવું જરૂરી છે. આ તકનીકોનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે સ્ત્રીઓમાં થાય છે જેમની બંને ફેલોપિયન ટ્યુબ અવરોધિત હોય. ફેલોપિયન ટ્યુબના અવરોધ માટે ઘણા કારણો છે. ઉદાહરણ તરીકે, એક્ટોપિક ગર્ભાવસ્થા, એન્ડોમેટ્રિઓસિસ અથવા સોજો નળીઓ, વગેરે.
આ તકનીકોનો ઉપયોગ કરતા પહેલા, સ્ત્રીઓ અને પુરુષોએ ઘણા પ્રકારના રક્ત પરીક્ષણોમાંથી પસાર થવું પડે છે. પુરુષોમાં વીર્ય પરીક્ષણ ઉપરાંત થાઈરોઈડ, સીબીસી, એચઆઈવી, વીડીઆરએલ, બ્લડ ગ્રુપ ટેસ્ટ, બ્લડ શુગર અને હેપેટાઈટીસ ‘બી’ જેવા વિવિધ રક્ત પરીક્ષણો(લોહીના રિપોર્ટ) ફરજિયાત છે.
જો આ પરીક્ષણો દરમિયાન કોઈપણ રોગ જોવા મળે છે, તો આ તકનીકોનો ઉપયોગ કરતા પહેલા તે રોગની સારવાર કરવામાં આવે છે. મહિલાઓમાં બ્લડ ટેસ્ટમાં સીબીસી, બ્લડ સુગર, એચઆઈવી, હેપેટાઈટીસ ‘બી’, યુડીપીએલ, થાઈરોઈડ, હોર્મોનલ પ્રોફાઈલ ફરજિયાત છે.
આ સિવાય પેલ્વિસનું અલ્ટ્રાસાઉન્ડ પણ જરૂરી છે. આ તમામ પરીક્ષણો પછી, સ્ત્રીઓની હિસ્ટરોસ્કોપિક અને લેપ્રોસ્કોપિક પરીક્ષાઓ કરવામાં આવે છે. આ ટેકનીકમાં, જો દૂરબીન દ્વારા ગર્ભાશયની અંદર કોઈ પોલીપ અથવા નિયોપ્લાઝમ દેખાય છે, તો તેની સારવાર પણ કરી શકાય છે. આ પછી, IVF ટેક્નોલોજી દ્વારા બાળક થવાની શક્યતા વધી જાય છે. લેપ્રોસ્કોપિક ટેક્નિક વડે પેટની અંદરનો ભાગ જોવામાં આવે છે અને ફેલોપિયન ટ્યુબ બંધ થવાનું કારણ શોધી શકાય છે.
IVF ટેક્નોલોજીમાં અંડાશયમાંથી ઇંડા કાઢવામાં આવે છે. આ આઉટડોર એક્શન છે. ખાસ સાધનો વડે ઈંડાને બહાર કાઢીને ડીશમાં રખાય છે. પછી બહાર જ પુરુષના શુક્રાણુને આ ઈંડા સાથે ફલિત કરવામાં આવે છે અને ગર્ભ તૈયાર કરવામાં આવે છે. પછી તે મિશ્રિત ઇંડાને ઇન્ક્યુબેટરમાં મૂક્યા પછી, 3 થી 4 દિવસમાં, ગર્ભને નળી દ્વારા ગર્ભાશયમાં નાખવામાં આવે છે. આ ટેકનિકમાં, દરેક દર્દીને પહેલા ચોક્કસ હોર્મોનથી સારવાર આપવામાં આવે છે. જે આ બાળકના વિકાસમાં મદદ કરે છે. આ હોર્મોનલ સારવાર ગર્ભ ગર્ભાશયમાં પહોંચ્યા પછી પ્લેસેન્ટા બને ત્યાં સુધી 3 થી 4 મહિના સુધી ચાલે છે.
સ્ત્રીઓની ઉમરથી IVFમાં શું ફરક પડે છે ?
જેમ જેમ ઉંમર વધે છે તેમ IVF ની સફળતાનો દર ઘટતો જાય છે. 30 થી 34 વર્ષની મહિલા માટે આ ટેકનિકનો સફળતા દર 40-45 ટકા છે, જ્યારે 35 વર્ષથી વધુ ઉંમરની મહિલા માટે આ દર 30-35 ટકા છે.
40 વર્ષની ઉંમરે આ દર વધુ ઘટીને 15 ટકા થઈ જાય છે અને 40 વર્ષ પછી સફળતાનો દર માત્ર 5 ટકા જ રહે છે.
IVF કરવેલ મહિલાએ ડિલિવરી પહેલા અને ગર્ભાધાન પછી શું ધ્યાન રાખશો ?
- ભારે વર્કઆઉટ અથવા કસરત ન કરો.
- માદક દ્રવ્યોનું સેવન ન કરો.
- સેક્સ ન કરો.
- ભારે વજન ઉપાડશો નહીં.
- એરોબિક્સ જેવી પ્રવૃત્તિઓ ન કરો.
- સૂર્યના સીધા તડકાથી બચો અને સ્વિમિંગ પણ ન કરો.
- તમારે તમારા મનમાંથી તમામ પ્રકારના નકારાત્મક વિચારોને દૂર કરો આરામ કરો.
- તમારા ડૉક્ટરની નિયમિત સલાહ લો.
- જો કોઈ સમસ્યા અથવા વિચિત્ર લક્ષણો દેખાય, તો તરત જ ડૉક્ટરને જણાવો.
- જો તમે આરામ કરી શકતા નથી, તો તમે ધ્યાન જેવી આરામની તકનીકોનો ઉપયોગ કરી શકો છો
- તમારી આસપાસના વાતાવરણને શાંત કરી શકો છો. તમારી ગર્ભાવસ્થાનો આનંદ માણવા માટે ખુશ રહેવાનો પ્રયાસ કરો.
માતૃત્વ એ સ્ત્રીના જીવનની સૌથી ખુશીની ક્ષણ છે, પરંતુ જ્યારે તે આ ખુશીથી વંચિત રહે છે ત્યારે પરિવાર અને સમાજમાં તેની વિશ્વસનીયતા પણ દાવ પર લાગે છે. પરંતુ હવે IVF ટેક્નોલોજીએ દેશભરમાં ત્યજી દેવાયેલા ખોળાના દુ:ખમાં ડૂબેલી મહિલાઓને માતૃત્વની ખુશી આપી છે.
આ ઉપરોક્ત માહિતીથી તમને IVF વિશે બધી માહિતી મળી હશે અને ઉપયોગી થઈ હશે.
