‘ભારત જોડાતું જોડાશે’ પણ રાહુલે સંસદ છોડવી પડી!

રાહુલ ગાંધીનું સંસદ સભ્ય પદ ખત્મ લોકસભા સચિવાલયની સત્તાવાર જાહેરાત

મોદી અટક પર ટિપ્પણી કરવી રાહુલ ગાંધીને ભારે પડી છે. મામલામાં સુરતની અદાલતે રાહુલ ગાંધીને બે વર્ષની સજાનું એલાન કર્યું છે. ત્યારે હવે આવા સમયમાં રાહુલ ગાંધીનું સાંસદપદ પણ રદ કરી દેવામાં આવ્યું છે.

ભારત જોડો યાત્રા લઈને દેશ આખામાં પ્રવાસ ખેડતા રાહુલ ગાંધીને સંસદ છોડવાનો વારો આવ્યો છે.જે રીતે રાહુલ ગાંધીને દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યો છે તેની સીધી અસર તેમના સાંસદ પદને થઈ છે.

હાલ રાહુલ ગાંધીએ જામીન મેળવ્યા છે અને સજા સામે એક માસનો સ્ટે પણ મેળવ્યો છે પરંતુ નિષ્ણાંતોના મત મુજબ આ પ્રકારના મામલામાં મોટાભાગે પદ છોડવું પડે તેવી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થતું હોય છે.

ચૂંટણી પંચના ભૂતપૂર્વ વરિષ્ઠ કાનૂની સલાહકાર એસ કે મેંદિરત્તાએ જણાવ્યું છે કે, આ પ્રકારના મામલામાં ત્યારે જ દોષિતને રાહત મળી શકે જ્યારે ટ્રાયલ કોર્ટ પોતે અથવા અપીલ કોર્ટ દોષિતતા તેમજ સજા પર સ્ટે મૂકે અથવા અપીલ કોર્ટ દોષિતની સજામાં ઘટાડો કરે.

લોકસભા સચિવાલય દ્વારા આ સંદર્ભમાં સાત લાઇનની સૂચના જારી કરવામાં આવી છે.  તેમાં જણાવાયું છે કે કેરળના વાયનાડના લોકસભાના સભ્ય રાહુલ ગાંધીને સુરતની ચીફ જ્યુડિશિયલ મેજિસ્ટ્રેટની કોર્ટ દ્વારા દોષિત ઠેરવ્યા બાદ લોકસભાના સભ્યપદેથી ગેરલાયક ઠેરવવામાં આવ્યા છે.  આ ગેરલાયકાત તેના દોષિત ઠેરવવાના દિવસથી એટલે કે 23 માર્ચ, 2023થી લાગુ થશે.  આ નિર્ણય બંધારણની કલમ 102 (1) (ઇ) અને લોકોના પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ, 1951ની કલમ 8 હેઠળ લેવામાં આવ્યો છે.

રસપ્રદ વાત એ છે કે, લક્ષદ્વીપના સાંસદ મોહમ્મદ ફૈઝલને આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં હત્યાના પ્રયાસના કેસમાં દોષિત ઠેરવવાની તારીખથી લોકસભા સચિવાલય દ્વારા તેમની ગેરલાયકાત જાહેર કરવામાં આવી હતી અને ચૂંટણી પંચ દ્વારા પેટાચૂંટણી જાહેર કરવામાં આવી હતી. તે પછી પણ તેમને બચાવી લેવામાં આવ્યા હતા.  જો કે કેરળ હાઈકોર્ટે તેમને દોષિત ઠેરવવા પર રોક લગાવ્યા પછી ચૂંટણી પંચએ પેટાચૂંટણીની સૂચનાને બાજુ પર રાખી દીધી હતી.

જુલાઈ 2013 સુધી આરપી એક્ટ, 1951માં એક જોગવાઈ હતી. કલમ 8(4) – જે બે કે તેથી વધુ વર્ષની જેલની સજા પામેલા સાંસદો અને ધારાસભ્યોને ગેરલાયક ઠેરવવાથી લઈને દોષિત ઠેરવવાની તારીખથી ત્રણ મહિના સુધી અથવા જો તે સમયગાળાની અંદર રક્ષણ આપે છે. જ્યાં સુધી આવી અપીલનો કોર્ટ દ્વારા નિકાલ કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી દોષિત ઠરાવવામાં અથવા સજામાં સુધારા માટેની અપીલ લાવવામાં આવી હતી.

નવજોત સિંહ સિદ્ધુએ 2007માં તેમની ત્રણ વર્ષની જેલની સજા સામે અપીલ કર્યા બાદ આ જોગવાઈ હેઠળ રાહત માંગી હતી અને ચૂંટણી લડવા માટે ગયા હતા. જો કે, લિલી થોમસ વિ. યુનિયન ઓફ ઈન્ડિયા કેસમાં 10 જુલાઈ, 2013ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા કલમ 8(4)ને “અલ્ટ્રા વાઈરસ” તરીકે ફગાવી દેવામાં આવી હતી.

દોષિતને સ્ટે ન મળે તો સભ્યપદ આપોઆપ રદ્દ થઈ જવાની જોગવાઈ!!

2018 માં એનજીઓ લોક પ્રહરી તેના સચિવ એસ એન શુક્લા દ્વારા સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કરતા કહ્યું કે, સાંસદો અને ધારાસભ્યો 2013ના સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદાનો ભંગ કરી રહ્યા છે અને કલમ 8(3) હેઠળ ગેરલાયક ઠરેલા ધારાસભ્યનું સભ્યપદ પૂર્વવર્તી અસરથી પુનજીર્વિત કરી શકાતું નથી. જસ્ટિસ એ એમ ખાનવિલકર અને જસ્ટિસ ડી વાય ચંદ્રચુડની બેન્ચે જો કે, એમ કહીને અસંમતિ વ્યક્ત કરી હતી કે, કાયદો સ્પષ્ટ છે કે જે વ્યક્તિને દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યો છે અને તેને દોષિત ઠેરવવા પર સ્ટે મળ્યો નથી તેનું સભ્યપદ આપોઆપ રદ્દ થઈ જશે.